4 vragen over zwart, wit of grijs geld

De federale regering heeft een wetsontwerp klaar voor een permanent systeem van fiscale regularisatie, dat op 1 juni van start moet gaan. Maar of het sluitend is, hangt af van de samenwerking met de deelstaten.

De regering-Michel heeft een wetsontwerp uitgewerkt voor een permanente fiscale regularisatie, die van start moet gaat op 1 juni. Die wordt een redmiddel voor de belastingzondaars die geen gebruik hebben gemaakt van de vorige fiscale regularisatierondes. Verstoppertje spelen met grijs of zwart geld in het buitenland wordt steeds moeilijker. “In theorie kun je nog geld verhuizen naar een van de weinige landen waar het bankgeheim voorlopig standhoudt, maar daarmee schuif je het probleem voor je uit”, vindt Dave van Moppes van Tuerlinckx Fiscale Advocaten.

Het Zwitserse bankgeheim heeft als een van de laatste standgehouden, maar sneuvelt binnenkort. Vanaf 1 januari 2018 krijgt de Belgische fiscus zicht op alle Zwitserse rekeningnummers van Belgen, op de stand van die rekeningen en op de dividenden, de intresten en de opbrengsten van verkopen die erop zijn gestort. Ook belastingparadijzen als Monaco en Singapore wisselen vanaf 2018 spontaan gegevens uit met de landen van de Europese Unie. Liechtenstein en de Kaaimaneilanden starten daar al in 2017 mee. De Panama Papers, LuxLeaks en SwissLeaks tonen aan dat geld blijven verstoppen in het buitenland een slecht idee is. Door dat soort perslekken zet de internationale gemeenschap de landen die nog niet meedoen aan de automatische uitwisseling van gegevens, nog meer onder druk.

1. Waar kunnen belastingzondaars spontaan te biecht gaan?

De toekomstige fiscale regularisaties worden afgehandeld door het Contactpunt Regularisaties, dat deel uitmaakt van de Dienst Voorafgaande Beslissingen in fiscale zaken, zeg maar de Rulingcommissie. Dat zijn grotendeels dezelfde mensen die de vorige regularisaties in 2005 en 2013 voor hun rekening namen. Het contactpunt heeft een beroepsgeheim en mag geen informatie doorspelen aan andere overheidsdiensten.

Sinds januari is er een wettelijk vacuüm. Eind 2013 vond het laatste rondje fiscale amnestie in België plaats. In 2014 en 2015 konden de Belgen hun zwart geld nog regulariseren via de Bijzondere Belastinginspectie (BBI). Een interne richtlijn zorgde ervoor dat alle belastingzondaars op dezelfde manier werden beboet. In januari bevroor minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) die regeling, na een negatief advies van de auditeur bij de Raad van State. Twee weken geleden heeft de Raad van State de interne instructie van de BBI definitief vernietigd, omdat de fiscus zijn boekje te buiten was gegaan.

Op dit moment kunt u dus nog geen regularisatiedossier indienen bij het contactpunt. De regering wil starten met het nieuwe systeem op 1 juni, maar “alles hangt ervan af of de federale regering toch niet gaat wachten op een akkoord met de deelstaten”, zegt Van Moppes. Sinds de zesde staatshervorming zijn de deelstaten bevoegd voor de erf- en de schenkbelasting. Zonder akkoord met de Vlaamse, de Waalse en de Brusselse regering is er geen allesomvattende oplossing. Van Moppes: “Eén op de twee cliënten heeft op een bepaald moment ook successierechten ontdoken. Als een regeling met de deelstaten uitblijft, kunnen belastingzondaars geen immuniteit kopen voor het ontduiken van de erf- of de schenkbelasting.” De regering wil daar werk van maken en rekent voor de begroting van 2016 op 250 miljoen euro aan opbrengsten uit de fiscale regularisatie.

Toch zijn er dingen die u nu al kunt doen. Zo kunt u het dossier voorbereiden waarmee u straks naar het contactpunt stapt en nagaan wat het u zal kosten. Van Moppes: “Bij sommige buitenlandse banken duurt het twee maanden vooraleer je de bewijsstukken in handen hebt. Dat komt onder meer doordat overal ter wereld mensen bezig zijn hun geld te repatriëren of te regulariseren.”

2. Waarom zou u haast maken met een fiscale regularisatie?

Er kunnen veel persoonlijke redenen zijn om haast te maken met een fiscale regularisatie, zoals de planning van een erfenis of een schenking aan kinderen die vastgoed willen kopen. Bovendien wordt het elk jaar duurder om te regulariseren. “De boetes liggen hoger dan bij de vorige regularisatierondes. Ze zijn systematisch gestegen sinds 2004”, weet Van Moppes.

Voor de inkomsten van de voorbije zeven jaar _ de zogenoemde fiscaal niet verjaarde inkomsten _ betalen belastingzondaars tot eind dit jaar 20 procentpunt boete boven op het belastingtarief dat ze normaal hadden moeten afdragen. Stel dat u in 2015 geen roerende voorheffing op intresten of dividenden hebt gestort. Vorig jaar moest u daarop nog 25 procent roerende voorheffing voldoen. Bij een regularisatie betaalt u 25 procent roerende voorheffing + 20 procent boete = 45 procent. Voor beroepsinkomsten in de hoogste belastingschijf tikt de belasting van 50 procent met een verhoging van 20 procentpunt aan tot 70 procent. Het boetetarief stijgt in 2017 met 2 procentpunt en daarna elk jaar met 1 procentpunt tot en met 2020. Voor de regularisatie van niet verjaarde sociale bijdragen is er een apart tarief van 15 procent (zie tabel De verhoging van de roerende voorheffing voor niet verjaarde inkomsten).

Voor fiscaal verjaarde kapitalen, die zijn opgebouwd met inkomsten die de belastingplichtige meer dan zeven jaar geleden heeft vergaard, bevat het wetsontwerp een tarief van 36 procent. Ook dat tarief stijgt tot en met 2020 (zie tabel De verhoging van het regularisatietarief voor fiscaal verjaarde kapitalen).

Er is nog een reden om snel werk te maken van een regularisatie. Voor wie bijvoorbeeld geld heeft in Zwitserland of in een ander land dat binnenkort start met automatische gegevensuitwisseling, rijzen er praktische problemen. “Ik hoor dat Zwitserse banken nu al rekeningen blokkeren tot de rekeninghouder kan bewijzen dat hij alle verplichtingen tegenover de Belgische fiscus is nagekomen. Ze krijgen hun geld niet meer cash mee en kunnen het niet overschrijven naar een Belgische rekening zonder daarover allerlei vragen te krijgen. Ik vraag soms aan klanten: ‘Wat hebt u liever: 2 miljoen euro in het buitenland waarmee u niets kunt doen, of 1 miljoen euro in België waarmee u kunt doen wat u wilt?'”

3. Wat moet u doen als u een buitenlands kapitaal erft?

Stel dat uw ouders u een buitenlandse rekening of verzekering nalaten, of dat u die als schenking krijgt. Hoe kunt u weten of dat wit, grijs of zwart geld is? Kunt u daarvan nog bewijsstukken vinden? “De belangrijkste vraag is of je op het moment van de erfenis of de schenking weet _ of zou moeten weten _ dat die tegoeden in het verleden niet hun normale fiscale behandeling hebben ondergaan”, zegt Van Moppes. Als het antwoord op die vraag ja is, moet u regulariseren, of u loopt het risico dat u achteraf wordt vervolgd voor het witwassen van geld. “Uiteraard moet u die buitenlandse tegoeden ook aangeven in de nalatenschap en is er erfbelasting op verschuldigd. Zolang er geen samenwerkingsakkoord met de deelstaten is, is het onduidelijk hoe de wisselwerking tussen de inkomstenbelasting en de erfbelasting zal verlopen.”

U kunt in principe niet meer bij de BBI terecht, en ook uw lokale belastingkantoor kan u niet helpen. Van Moppes: “Maar wie bijvoorbeeld bereid is zijn grijze roerende inkomsten te regulariseren en op het verjaarde kapitaal geen heffing wil betalen, kan u dat toch nog proberen. De BBI is niet bevoegd voor de verjaarde kapitalen. In het ergste geval doet ze een kennisgeving aan het parket, als ze van oordeel is dat het kapitaal niet verantwoord is. Sommige belastingplichtigen zijn bereid dat debat aan te gaan om niet zomaar een heffing op het kapitaal te moeten betalen bij het Contactpunt. Mijn mening is dat een overheid niet kan weigeren dat belastingplichtigen spontaan inkomsten aangeven, omdat belastingen van openbare orde zijn.”

4. Wat gebeurt er als u geld uit het buitenland overschrijft?

De Belgische banken, verzekeraars, accountants en belastingconsulenten hebben een meldingsplicht. Zij moeten een melding doen bij de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI), de witwascel, bij elk vermoeden van witwaspraktijken en “ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd”.

Als u een som overschrijft van een buitenlandse naar een Belgische rekening, zal uw bank vragen stellen over de herkomst van dat geld. Als u daarop geen bevredigend antwoord kunt geven, zal de bank dat melden bij de witwascel. “Wat is ernstig? Die vage omschrijving in de wet leidt ertoe dat banken fiscale fraude snel als ernstig percipiëren”, stelt Van Moppes. “De banken hanteren geen vaste drempels, maar we weten wel dat ze zeer voorzichtig zijn met geld uit het buitenland en dat ze geen enkel risico nemen. Ze willen niet betrokken raken in een witwashistorie. Een melding aan de witwascel levert de bank bovendien immuniteit op.”

Fraude met de inkomstenbelasting of de btw verjaart na zeven jaar. Dat betekent dat de fiscus voor het innen van de verschuldigde belastingen en de bijbehorende belastingverhogingen kan teruggaan tot 1 januari 2009. Van Moppes: “Maar het witwassen van geld kan vrijwel niet verjaren. Alle handelingen die een belastingplichtige ooit heeft gedaan met een besmet vermogen, worden beschouwd als witwaspraktijken: een huis kopen, geld schenken aan zijn kinderen, een premie storten in een levensverzekering. Daarvoor kan hij nog altijd strafrechtelijk worden vervolgd en bestraft.”

Als belastingzondaars in de kraag worden gevat voor het witwassen van fiscaal verjaarde kapitalen, ligt de bewijslast bij het parket. “Jij moet niet je onschuld bewijzen, het parket moet de schuld bewijzen”, stelt Van Moppes. “De rechter kan je enkel veroordelen voor het witwassen van geld als ‘elke legale herkomst of oorsprong’ kan worden uitgesloten en er sprake is van opzet. Voor fiscale fraude moet het parket bewijzen dat op tegoeden de normale belasting niet is betaald.”

“Sommige cliënten beweren bij hoog en bij laag dat een deel van hun vermogen wit is, maar kunnen die bewering niet staven met schriftelijke bewijzen. Ze zijn vaak niet bereid op dat deel van hun vermogen boetes af te dragen, omdat ze er al de normale belasting op hebben betaald en riskeren liever een strafzaak dan spontaan te regulariseren. We kunnen dan nog altijd een minnelijke schikking treffen, redeneren ze.”

Er is nog een drempel voor de spontane regularisatie in het nieuwe systeem. Van Moppes: “Het huidige wetsontwerp sluit elke verrekening van voorheffingen, voorafbetalingen en woonstaatheffingen uit.” Landen als Luxemburg en Zwitserland hebben enkele jaren een anonieme belasting aan de bron geheven op intresten en dividenden die op de rekening kwamen. Het laatste jaar bedroeg dat tarief 35 procent. “Daardoor heeft de rekeninghouder in realiteit soms heffingen van 70 tot 80 procent afgedragen op geregulariseerde intresten.”