Verlichting hoeft niet louter functioneel te zijn. Jonge ontwerpers pakken steeds vaker uit met een lichtobject als kunst. ‘Sculpturaal’ heet het modewoord in de designwereld. Getuige daarvan deze vier Belgische blikvangers.
Lichtgevende zonnebloem – VICTORIA YAKUSHA
De in Brussel gevestigde architect-ontwerper Victoria Yakusha brengt sinds 2014 met haar designmerk FAINA een ode aan de esthetiek van haar land: Oekraïne. Niet toevallig startte zij daarmee in 2014, het jaar waarin Rusland de Krim veroverde en opeens duidelijk werd dat de Oekraïense identiteit wel eens uitgewist zou kunnen worden. “Deze lamp, Sonya genaamd, is zoals al mijn ontwerpen sterk geïnspireerd op de natuur van Oekraïne. Het is een zonnebloem, een oorspronkelijk geïmporteerde plant die ondertussen wijd verspreid is in het land en een sterke populariteit kent onder het volk, niet alleen om haar schoonheid maar ook om haar economische kracht: olie.”
“De lamp is gemaakt op basis van een traditionele techniek genaamd valkuvannya waarmee men vroeger muren bouwde. Klei wordt vermengd met stro en andere materialen en vervolgens in verschillende lagen aangebracht tegen een geweven constructie. Ik heb deze techniek verfijnd naar mijn eigen ztista-techniek. Zo vermengen wij papier in de klei en brengen wij die aan op een bepaalde constructie om tot een designobject te komen. Voor de lamp zijn er vijf lagen nodig. Telkens is het wachten tot de vorige laag gedroogd is. Ik heb ook ontwerpen waarvoor vijftien lagen nodig zijn.”
“De vorm van de lamp oogt behoorlijk primitief. Dat is eigen aan de Oekraïense geest. Zo voel je in ons design steeds een sterke band met de natuur. Een grote bron van inspiratie voor mij is Maria Prymachenko. Maria verliet haar dorp nooit en liet zich volledig inspireren door de natuur en de aarde. Zij schilderde in een primitieve, naïeve stijl. Ik noem mijn stijl het nieuwe primitivisme. Ik puur de primitieve vormen nog verder uit tot een abstracte en minimalistische vorm.”
“De lampen en al mijn andere ontwerpen verwijzen niet alleen naar Oekraïense ambachten, ze worden nog steeds met de hand in Oekraïne gemaakt. Dat is voor mij van essentieel belang. Wel heb ik mijn werklui moeten verplaatsen van de rand van Kiev naar het westen van het land. Ik houd nauw contact met hen.”
“Al mijn ontwerpen verwijzen naar een Oekraïens symbool. Zo heb ik vazen ontworpen in de vorm van een bandura, een traditioneel muziekinstrument dat vroeger vooral door blinde troubadours gespeeld werd. Zij verspreidden de Oekraïense cultuur, hetgeen in slechte aarde viel bij de Russische bezetter. Zij werden dan ook vaak opgepakt. Weet je, in feite ben ik architect. FAINA is een artistieke reflectie op de cultuur van mijn land. Het was totaal niet de bedoeling om er een business van te maken. De missie, het in stand houden van de Oekraïense cultuur, blijft voor mij op nummer één staan.”
www.faina.design
Vuurtoren van Kopenhagen – AXELLE VERTOMMEN
De jonge Antwerpse Axelle Vertommen is een van de lievelingen van het Belgische designlandschap. De reden? Haar Memphis-kleuren die zij op lampen, tapijten en zelfs krabpalen loslaat. “Begin dit jaar vroeg de Gentse winkel Surplus mij om een designobject te ontwerpen voor hun deelname aan Design Fest Gent. Ze lieten me toe te grasduinen in hun archief. Daar kwam ik onderdelen tegen van de bekende Vlinderstoel van Arne Jacobsen. Ik wilde de stoel uit zijn context trekken en niet herwerken tot een zitobject. Na een heel proces van schetsen merkte ik op dat als je een lamp in het zitvlak plaatst, het geheel doet denken aan een oesterschelp en haar parel.”
Na verder onderzoek botste ik op beelden van een strand in Kopenhagen, Bellevue Beach genaamd, waarvoor Jacobsen alles had ontworpen: van de wachttoren tot de stoelen. De vorm en de gestreepte kleuren van de wachttoren zijn de inspiratie voor de voet van de lamp. En zo ben ik tot een behoorlijk sculpturale lamp gekomen. Het is een imposant stuk van 2,3 meter. De Vlinderstoel maakt zo deel uit van een vrij robuust geheel, terwijl die eerder bekend staat om haar elegantie. Ook bekijk je het gestroomlijnde houtwerk vanuit een kikkerperspectief, wat een bevreemdend effect geeft.”
“Ik ben aangetrokken tot basisvormen en laat me vooral inspireren door architectuur. De prachtige monumentale vormen van Carlo Scarpa zijn er een goed voorbeeld van. Ik vind het interessant om niet vanuit design te vertrekken. In de vertaalslag van architectuur naar design kunnen interessante nieuwe perspectieven ontstaan.”
“Ik ben een kleurrijke ontwerper. Mijn eigen werk leunt aan bij de Memphis-stroming en ik werk ook samen met Dries Otten, een interieurarchitect die bekend staat om zijn kleurgebruik. Toch ga ik in eerste instantie op zoek naar wat de functie van een bepaalde kleur kan zijn. Kleur mag niet zomaar decoratieve keuze zijn en achteraf met de natte vinger gekozen worden. In dit geval zijn de kleuren een gevolg van het verhaal.”
“In tegenstelling tot mijn andere lampen is deze een pièce unique. Hij staat in een loft in Gent en zal daarna verhuizen naar een vakantiehuis in Frankrijk. De eigenaar verzamelt designlampen. Ik vermoed dat de lamp hem aantrok doordat die bevreemdend is. Het leunt aan bij mijn insteek: net iets anders doen dan wat gangbaar is. Zo heb ik esthetische krabpalen ontworpen en een reeks lampen die je ook in een hoek kunt hangen (Brion). Voor Design September in Brussel heb ik een zitzak ontworpen die niet zal voldoen aan het cliché, maar deels tegen de muur kan geplaatst worden waardoor je ook een leuning hebt.”
www.axellevertommen.be
Licht uit de ruimte – AMBER DEWAELE
Binnen de nieuwste generatie van Belgische ontwerpers steekt Amber Dewaele eruit. De Brugse die in Antwerpen woont en werkt houdt er een bijzondere esthetiek op na, lees: zachte aardetinten laat zij volledig links liggen. “Voor deze lampenreeks ben ik gestart vanuit atmosferische, optische effecten die in de natuur voorkomen, zoals een regenboog of een zonsondergang. De wandlamp Sunset spreekt voor zich. Light Pillar is een verticale, sculpturale lamp die een lichtpilaar nabootst: het fenomeen waarbij licht van bijvoorbeeld een straatlantaarn weerkaatst wordt door ijskristallen in de lucht en zo een soort zuilvormige lichtstraal ontstaat. Een derde in de reeks is een tafellamp genaamd Corona, verwijzende naar de lichtkransen die zich kunnen voordoen rond de zon en de maan tijdens een bewolkte dag”.
“Ik hanteer vooral materialen zoals staal, kunststof en glas die ik op verschillende manieren laat bewerken. Voor Sunset heb ik oranje plexiglas gebruikt en een horizontale stuk gepolijste RVS. Deze dient om de weerkaatsing van de zon in de zee na te bootsen, iets wat we vaak met een zonsondergang associëren. Vanuit iedere ooghoek is de reflectie anders en verandert het lichtobject dus ook”.
“Mijn favoriete designstroming is die van de space age met ontwerpers zoals Eileen Gray. Mijn vormentaal is er een knipoog naar. In feite houd ik van zowat alles wat blinkend is: een beetje zoals een ekster. Aan de andere kant ben ik enorm gefascineerd door de natuur en haar fenomenen. Vele ontwerpers vertalen een dergelijke liefde in zachte, aardse tinten. Voor mij voelt dat iets te Scandinavisch aan. Neutrale tinten zijn weer erg populair en dus probeer ik enige felheid de huiskamer binnen te loodsen. Noem het gerust een loslaten van het innerlijke kind. Mijn ontwerpen reflecteren niet alleen het licht maar ook mijn persoonlijkheid. Ik ben een aanwezige persoon”.
“Hoeveel ik ook van blinkende objecten hou, toch vind ik het belangrijk om het ontwerp eenvoudig te houden, en dat in de ruime zin van het woord: niet alleen de vorm maar ook de techniek ontwerp ik met een zekere simpliciteit indachtig. Zo zijn mijn lampen makkelijk te transporteren en op te zetten. Niets is gelast of geplakt zodat mijn ontwerpen ook makkelijk demonteerbaar zijn, moest een onderdeel stuk gaan”.
“In feite maken deze lampen deel uit van mijn afstudeerproject aan het VOMO in Mechelen vorig jaar. Ik had zin om met licht aan de slag te gaan want licht bepaalt de sfeer van een ruimte. Daarvóór had ik productontwerp gestudeerd, een richting waar ook de techniek achter design belicht wordt. Bij verlichting komen mijn fascinatie voor exacte wetenschappen en esthetiek samen”.
www.amberdewaele.com
Schilderen met licht – MARIA SCARPULLA
De Gentse ontwerper Maria Scarpulla staat bekend om haar minimalistisch meubilair in weloverwogen, natuurlijke kleuren. Zoals vaak vertrok zij ook voor haar lampenreeks Tramonti vanuit de schilderkunst. “Het is allemaal begonnen met een reeks van kleine schilderijen op papier bestaande uit minimalistische, geometrische vormen die tegelijkertijd herkenbaar en atypisch zijn. Zoals een uitgerekte driehoek bijvoorbeeld. De schilderijen waren geïnspireerd op het boek A Million Little Pieces van James Frey, een fragmentarische autobiografie. Het boek bestaat uit hopen kleine gedachten. Net zoals zijn boek wilde ik een muur vol kleine gedachten, vol kleine vormen creëren.”
“Vervolgens ontstond het idee om van die vormen wandlampen te maken en de schilderijen haast letterlijk te vertalen naar verlichting. Art director Veerle Wenes van het merk valerie_objects was geïnteresseerd in het idee, maar zag niet meteen in hoe wij de fijnheid van de schilderijen zouden kunnen behouden. Wel, na een jaar intensief onderzoek, samen met mijn man Jori (Hernalsteen) die altijd meedenkt, is het gelukt. In essentie bestond de moeilijkheid erin om de ledverlichting mooi achter de rand van de kleurvormen te laten lopen. Het armatuur is bijzonder verfijnd en led kan je niet zomaar plooien. Tja, eenvoudige ontwerpen zijn altijd de moeilijkste om goed te krijgen.”
“Hoewel ik interieurvormgeving heb gestudeerd, ben ik opgegroeid met de schilderkunst. Mijn vader is schilder en als kind zat ik vaak in zijn atelier in Italië, ergens op de grens tussen Lazio en Umbrië. Het huis hing steeds vol schilderijen, tot naast het tv-toestel toe. Italië is een bron van inspiratie. De naam, Tramonti, betekent zonsondergang. Iedere keer als ik mijn vader bezoek, weet ik weer te genieten van de ongelofelijke eenvoud van het leven daar: de natuur, maar ook de cucina povera. Die elementaire manier van leven heb ik echt nodig, het is de voedingsbodem van mijn werk.”
“Ook de Verenigde Staten sijpelen door in mijn werk. Mijn vader is Amerikaan en we hebben nog steeds familie in Texas wonen. De uitgestrekte landschappen en de vele neonlichten die er voorkomen vormen tevens een bron van inspiratie. Er is nooit een rechtstreekse vertaling van die input in mijn werk. Ik laat de indrukken maanden broeien in mijn brein en dan komt het eruit, op ongecontroleerde momenten.”
“Jori en ik hebben een reeks van vijf kleurvormen ontwikkeld. Daarnaast ook nog één spiegel als extra. Als je één lamp hangt, dan creëer je een rustgevend beeld. Toch is het onze opzet om verschillende exemplaren te combineren in één compositie. Zo kan de persoon zelf ook zijn persoonlijkheid in het werk kwijt.”
www.valerie-objects.com
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier