Helden van het eerste uur

Wat horloges zo bijzonder maakt, is het verhaal dat ze meedragen. In het geval van het Ranger-model bij Tudor leest dat verhaal als een avonturenroman, zelfs zeventig jaar na de legendarische British North Greenland Expedition.

“De geschiedenis van menselijke prestaties – of het nu in de sport, de geneeskunde, kunst, avontuur of zelfs mijn eigen vakgebied de wetenschap is – heeft niet de neiging een vloeiende curve te volgen”, vertelt Alexy Karenowska, onderzoeker aan de Universiteit van Oxford. “Veel vaker is er sprake van een zachte helling, een soort stapsgewijze vooruitgang, onderbroken door incidentele dramatische stappen. Of zoals een man ooit memorabel suggereerde ‘giant leaps‘. Die reuzensprongen herschrijven de status quo en zorgen voor een hoger stel schouders waarop de volgende generatie trots kan staan. De British North Greenland Expedition (BNGE) die op 8 juli 1952 vanuit Deptford aan de oevers van de Theems vertrok en tot 1954 duurde, was zeker een expeditie van reuzensprongen. Groenland is veruit het grootste eiland ter wereld: negen keer zo groot als het Verenigd Koninkrijk, vier keer de omvang van de Noordzee en bijna 80 procent van de landmassa van 2.166.086 vierkante kilometer wordt bedekt door een gigantische ijskap. Mocht het ijs van die ijskap smelten, dan zou de zeespiegel wereldwijd met meer dan 7,5 meter stijgen. Het nationale park in het midden van het eiland is het grootste ter wereld, bijna zo groot als Egypte. En de ruige kustlijn is in lengte vergelijkbaar met de omtrek van de aarde. Groenland is een landschap van buitengewone schoonheid, maar ook van extremen met wintertemperaturen die geregeld onder 50 graden Celsius duiken. De zomerzon gaat er niet onder en de winterzon komt er nauwelijks op. Het was in deze plek, één van de meest onaardse op aarde, tegen de achtergrond van een optimistisch Groot-Brittannië van de jaren vijftig, dat met de BNGE een nieuw soort naoorlogse held werd gecreëerd: de wetenschappelijke man van actie. De British North Greenland Expedition, geleid door commandant James Simpson van de koninklijke marine, had namelijk als doel nieuwe verregaande studies in geofysica, metrologie, radiofysica, glaciologie en fysiologie te doen en te experimenteren met technieken en apparatuur die het werk van wetenschappers en dienstpersoneel in poolomstandigheden zou kunnen verbeteren. Simpsons tweede man in bevel was Richard Hamilton, een in Oxford opgeleide natuurkundige, meteoroloog en veteraan van een eerdere Groenland-expeditie in de jaren dertig van de vorige eeuw. In totaal telde het expeditieteam dertig man, waaronder personeel van de koninklijke en koopvaardijvloot en civiele wetenschappers. Allemaal hadden ze een Oyster Prince om de pols, om in extreme omstandigheden prestatiegevens van dit eerste automatische en waterdichte horlogemodel van Tudor te verzamelen.”

De slager van Gallipoli

“De British North Greenland Expedition was toch een heel apart avontuur; het was de eerste grote poolexpeditie die Engeland sinds de Tweede Wereldoorlog ondernam en één van de meest ambitieuze en belangrijke terrestrische, wetenschappelijke expedities tot dan toe. De expeditie genoot de steun van koningin Elizabeth II en Winston Churchill en er bestaat weinig twijfel over dat de mening van de landedelman over het noordpoolgebied en de mannen die er naar op weg waren, gekleurd was door zijn toezicht op de arctische konvooien van de Tweede Wereldoorlog en de 3000 dappere militairen die daarbij in het ijzige water het leven hadden gelaten. Er was inderdaad veel nieuw aan de British North Greenland Expedition. Het baanbrekende gebruik van vliegtuigen om de expeditie voor te bereiden en te bevoorraden was van zo’n omvang dat het elke trip naar het noordelijk halfrond fysiek en ambitiegewijs overtrof. Het Britse en Deense leger, de RAF en de Amerikaanse luchtmacht leverden ook belangrijke hulp. Naast honderden tonnen zeevracht, waaronder iets meer dan 2,5 kilo aan Tudor-polshorloges, werd bijna 87 ton aan voorraad en uitrusting vanuit de lucht gedropt om zo het team te helpen bij de aankomst en bij de bouw van de basis op het ijs, die heel toepasselijk de naam North Ice meekreeg. Ononderbroken luchtsteun voor onderzoeksactiviteiten maakte het mogelijk gegevens en nieuws met een ongekende snelheid door te sturen naar ondersteunende eenheden in het Verenigd Koninkrijk. Het team verrichtte seismische en zwaartekrachtmetingen die een nieuw licht wierpen op de buitengewone geologie van het eiland en voor het eerst inzicht gaven in de dikte van de enorme ijskap. Daarnaast werden nauwkeurige temperatuur- en weermetingen verricht, die een explosie van belangstelling veroorzaakten voor het toen opkomende gebied van de klimaatwetenschap.” Kortom, de British North Greenland Expedition veranderde onze kijk op de wereld.

Extreme tests

“Een heleboel gegevens die de expeditieleden omtrent de prestaties van de Oyster Prince verzamelden, beïnvloeden Tudor als horlogemerk tot op de dag van vandaag”, vertelt Tudor-woordvoerder Christophe Chevalier. “Zowel expeditiehorloges als tool watches moeten tegen een stootje kunnen. De BNGE kweekte bij Tudor een soort van bewustzijn dat een horloge nooit robuust genoeg kan zijn. Het was niet alleen onze bedoeling horloges met de expeditieleden mee te geven zodat we er achteraf een advertentie rond zouden kunnen creëren, we wilden het hele proces doorlopen om een soort wetenschappelijke basis te creëren van extreme tests op het terrein.” Die gegevens beïnvloeden de ontwikkeling van de horloges tot op vandaag. Alle latere Ranger-modellen zijn gebaseerd op het concept van het expeditiehorloge – dat van een robuust, praktisch en betaalbaar instrument.