Allez, Chantez!: ‘Mensen blijven op zoek gaan naar manieren om saamhorigheid te voelen’

Het is niet omdat mensen niet fysiek mogen samenkomen, dat ze niet samen kunnen zingen, dacht Annelore Camps van Allez, Chantez! In verwarrende coronatijden hebben mensen nog meer behoefte aan verbinding. Daarom organiseert Allez, Chantez! een wekelijks samenzangmoment op afstand, via de radio.

Al vijf jaar laat Annelore Camps met haar zangconcept Allez, Chantez! mensen samen zingen. “Het was een idee van mijn vriendin Laila De Bruyne en ik. We voelden allebei de drang om in groep te zingen, maar dan niet in een klassiek koor. Wij hadden een laagdrempelig initiatief voor ogen, zonder repetities of vaste leden, met een toegankelijk repertoire bestaand uit bekende pophits van de voorbije decennia. Zonder publiek, want iedere deelnemer zingt mee – zangervaring of niet, talent of niet. Het gaat niet om het resultaat, wel om het plezier dat mensen beleven door samen te zingen.”

Het duo vroeg een projectsubsidie aan bij de stad Gent, overtuigde een muzikant om mee te doen en zocht een locatie. Toen bleek dat ze de ontwijde Parnassus-kerk in het centrum van Gent gratis mochten gebruiken, twijfelden de vriendinnen niet, al verwachtten ze hooguit twintig mensen voor de eerste sessie. “We konden niet weten hoeveel mensen er zouden opdagen, aangezien de sessie gratis was en we zonder inschrijvingen werkten. Dat was een bewuste keuze, om de drempel zo laag mogelijk te houden. We lieten voor de eerste zangsessie vijftig tekstboekjes drukken. Toen we de deuren openden, stonden er 95 mensen te wachten. Die waren na afloop zo enthousiast dat ze later weer nieuwe mensen meebrachten. Op een bepaald moment was de maximumcapaciteit van 380 plaatsen bereikt. We hadden het geluk dat de Handelsbeurs Concertzaal ons toen binnenhaalde.”

Daar is plaats voor achthonderd mensen, en de zaal liep keer op keer vol voor de maandelijkse singalongs, die Allez, Chantez! later ook in Kortrijk en Leuven organiseerde. “Onze sessies zijn nog altijd gratis, want we willen dat iedereen kan meedoen, ongeacht zijn achtergrond.”

Vriendelijk voor onbekenden

Ondertussen laat Allez, Chantez! elk jaar 25.000 mensen samen zingen. Hoe verklaart Camps dat succes? “Vroeger zongen mensen thuis, met de familie. Als kind doe je dat ook, want je trekt je dan niets aan van wat anderen van je zangtalent denken. Maar op een bepaalde leeftijd lijkt dat te stoppen. Wie durft er nog voluit in groep te zingen, zodra de leeftijd van de kampvuuravonden bij de jeugdbeweging voorbij is? Daarom is het zo mooi wat wij tijdens onze singalongs zien gebeuren. Mensen komen binnen met z’n tweeën, in kleine groepjes of zelfs alleen. In de loop van de sessie zie je de hele zaal ontdooien.”

“Door het zingen ontstaat een context waarin het normaal is vriendelijk zijn voor onbekenden”, heeft Camps ervaren. “Het ergert me mateloos dat mensen samen wachten op de bus en elkaar zelfs niet groeten. Goedendag zeggen is toch het minimum? Er zijn mensen die zeggen dat ze na een zangsessie nog dagenlang in een roes leven, dat de wereld er dan mooier uitziet. Dat is het hogere doel dat we met onze zangsessies nastreven: de veilige context creëren waarin ontmoetingen en verbindingen ontstaan tussen onbekenden. In die zin ben ik ook niet bang dat samen zingen een hype zou zijn die weer overwaait. Op de dag dat Allez, Chantez! niet meer nodig is, omdat mensen weer spontaan samen zingen met de familie en ze ook onbekenden groeten, kan ik alleen maar tevreden zijn.”

Rondgaan met een spaarvarken

De eerste sessies financierden Camps en haar collega met de projectsubsidie. “Het idee was, naast de gratis sessies, één keer per jaar een benefiet te organiseren, om geld op te halen voor het komende jaar. Als dat niet lukte, zouden we ermee stoppen. We willen voor onze werkingsmiddelen niet volledig afhankelijk zijn van de overheid of een sponsor. Als mensen niet zelf wilden bijdragen voor onze zangsessies, waren die ook niet relevant, dachten we.”

Al snel bleek dat mensen aan het einde van een gratis sessie spontaan hun portefeuille bovenhaalden om een vrije bijdrage te leveren. “Een paar fans gingen rond met een glas, er kwam zelfs de vraag naar een spaarvarken en een betaal-app. Eerst voelden we ons daar wat ongemakkelijk bij, maar blijkbaar wilden mensen op die manier hun betrokkenheid tonen. En het publiek weet dat wat gratis is, niet kan blijven bestaan.”

Die fans begonnen binnen hun netwerk reclame te maken voor Allez, Chantez! “We worden geboekt voor teambuildings, congressen, huwelijken, jubilea en schoolfeesten. Vaak weten de deelnemers vooraf niet dat ze gaan zingen, wij zijn dan de verrassing van de dag. Zet je schrap, zei ik tegen mezelf, als we de personeelsleden van pakweg een bank of een school moesten loskrijgen ( lacht). Maar op tweehonderd sessies is dat nog maar één keer niet gelukt.”

Cultureel ondernemerschap

Zo ontstond stilaan een verdienmodel. “Die boekingen zijn een tweede bron van inkomsten en ze geven ons de kans onze muzikanten en zangcoaches beter te vergoeden.” Begin dit jaar ontving Allez, Chantez! de Ultima voor Cultureel ondernemerschap. “In zijn speech loofde Marcel Vanthilt ons omdat we erin geslaagd zijn een bedrijf te bouwen rond een gratis en laagdrempelig initiatief. Dat blijft ook voor onszelf een boeiend experiment. Hoe ga je om met het geefgedrag van een publiek dat wil bijdragen? Hoe rooi je het als culturele organisatie zonder structurele subsidies? De kennis die wij vergaren, delen we graag met de rest van de cultuursector en de hele non-profit via onze vzw Madeleine. We krijgen veel vragen, zeker nu de subsidies zijn teruggeschroefd en heel wat organisaties in onzekerheid leven.”

Criticasters zullen opwerpen dat Camps daarmee in de kaart speelt van wie de subsidiekraan dicht wil draaien. “Ik ben inderdaad bang zo geframed te worden. Dat ze gaan zeggen: zie je wel, het lukt ook zonder subsidies. Maar wij kiezen ervoor om onze tijd te spenderen aan het onderzoek naar hoe fondsenwerving bij ons publiek bijdraagt aan ons doel: mensen dichter bij elkaar brengen. Maar dat wil absoluut niet zeggen dat ik subsidies niet nodig vind. Wij profiteren daar trouwens onrechtstreeks ook van. Als onze zaalpartners ons amper of zelfs geen huur vragen, kunnen ze dat alleen omdat ze structurele subsidies krijgen.”

Zingen in de woonkamer

De hele werking draait rond live evenementen. Door de coronamaatregelen zijn alle geplande sessies geannuleerd en alle boekingen voor de komende maanden stilgevallen. En dus ging Camps op zoek naar een alternatief. “Zo kwam ik op het idee onlinezangsessies te organiseren, waarbij zangcoaches en muzikanten hun sessies live streamen en iedereen kan meezingen vanuit zijn woonkamer. Toen we die onlinehuiskamervariant aankondigden op Facebook, toonden meer dan 6000 zangliefhebbers interesse.”

Toen de verstrengde coronarichtlijnen het een paar dagen later ook onmogelijk maakten om zangcoaches en muzikanten fysiek samen te brengen, was dat geen optie meer. “De moeite is alleszins niet voor niets geweest: we hebben nu een afgewerkt concept klaar dat we meteen kunnen gebruiken, zodra de maatregelen worden versoepeld en groepsevenementen nog niet zijn toegelaten. We kunnen dan onlinesessies op maat aanbieden, voor gezinnen met jonge kinderen bijvoorbeeld, of voor rusthuisbewoners.”

Mooie dagen

Camps bedacht nog meer manieren om toch iets te kunnen doen. “Radio was al lang een droom. De mensen van Radio 1 waren meteen mee, want zij waren ook op zoek naar positieve, verbindende acties. We brengen vanaf nu elke donderdagochtend tussen 9 en 12 uur een meezinglied in het programma We zullen doorgaan van Sofie Lemaire en Vincent Byloo. Vandaag is dat Mooie dagen van Johan Verminnen.”

Elke donderdag kunnen geïnteresseerden op de website van Allez, Chantez! ontdekken welk nummer de volgende week op het programma staat. “Wie wil, kan het lied vooraf inzingen en de opname naar ons doormailen. Wij verzamelen alle opnames en mixen alle stemmen, zodat het klinkt als een echte samenzangsessie. Dat resultaat wordt ook op donderdagochtend uitgezonden op Radio 1. Dat blijven we doen zolang de lockdown duurt.”

Camps hoopt dat de fans ook willen bijdragen aan de kosten: 1400 euro per sessie. Naar verluidt hebben enkele enthousiastelingen nu al een bijdrage gestort. Als blijkt dat de bijdragen de kosten niet kunnen dekken, zal Allez, Chantez! die zelf dragen. “We zien dat als een investering in ons voortbestaan, want we kunnen als organisatie niet weken- of maandenlang niets van ons laten horen. We willen het contact met onze fans onderhouden. En ik wil ook vermijden dat de tien freelancers die aan ons project meewerken, helemaal zonder werk vallen.”

“Bovendien willen wij, zeker nu, bruggen blijven slaan tussen mensen. Want die behoefte is groter dan ooit. Dat merk je aan alle initiatieven die spontaan ontstaan: mensen die samen applaudisseren, buren die samen zingen vanaf hun balkon. Ook als ze elkaar niet in levende lijve kunnen ontmoeten, gaan mensen op zoek naar manieren om saamhorigheid te voelen.”

Woensdag Wensdag

In het verlengde van Allez, Chantez! werkt Camps ook aan andere projecten. “Zopas hebben we Woensdag Wensdag gelanceerd, een platform waarop we kunstenaars samenbrengen met mensen met een onvervulde wens.” Dat kan een onvervulde kinderwens zijn, de wens van iemand die wacht op een doorbraak in de geneeskunde, of iemand die hoopt op de verzoening met een geliefde. “Ik ben ervan overtuigd dat kunstenaars in zo’n situatie troost kunnen bieden, door een kunstwerk te maken dat de gevoelens vat die die onvervulde wens oproept. We willen op die manier goed betaalde opdrachten voor kunstenaars creëren, zonder dat de mensen met de onvervulde wens er zelf de middelen voor moeten ophoesten. We rekenen daarvoor op giften van particulieren, organisaties of bedrijven.”

Woensdag Wensdag staat nog in de kinderschoenen, maar het eerste project dat is afgerond, stemt Camps hoopvol. “Een fotografe ging aan de slag met de onvervulde kinderwens van een van mijn vriendinnen. Het beeld dat die fotografe heeft gemaakt, heeft mijn vriendin geholpen om die pijnlijke periode af te sluiten.”