‘Een burn-out kan je voorkomen door aan je zelfbeeld te werken’

Problemen als burn-out, bore-out en stress hangen mee af van hoe goed je keuzes maakt en een kompas hebt om op te varen. Ook levensfasecrisissen kunnen een rol spelen.

Vroeger hadden mensen een midlifecrisis, nu is er ook sprake van de quarterlifecrisis rond je vijfentwintigste, het dertigersdilemma en de klassieke midlifecrisis rond je vijfenveertigste. Ook in de aanloop naar hun pensioen stellen mensen zich plots veel vragen als wat wil ik nog doen? Wie ben ik? Wat vind ik belangrijk? Dat leidt soms tot clichégedrag, zoals een motor kopen. Maar achter dat gedrag schuilen diepe innerlijke vragen over zingeving en identiteit, zegt persoonlijke coach Hilde Mariën. Met Ik ben het zo moe schreef ze een boek over no-nonsenseoplossingen voor als je leven hapert, zoals de ondertitel luidt.

Dat er tegenwoordig meer levenscrisissen lijken te zijn dan vroeger, komt omdat we in een maatschappij vol keuzemogelijkheden lijken te leven, waarin veel mensen niet weten wat voor hen belangrijk is. Als daar dan nog een eigenschap als perfectionisme bijkomt, stijgt de kans dat je leven even blijft ‘haperen’. “Niet elke burn-out of bore-out (stress omdat je werk te makkelijk is voor je capaciteiten, nvdr) is het gevolg van een levensfasecrisis en omgekeerd leidt niet elke levenscrisis tot een burn- of bore-out”, zegt Hilde Mariën. “Er hoeft geen verband te zijn, maar het komt wel vaak voor dat mensen vanuit een levensfasecrisis doorschieten naar een burn- of bore-out.”

Net daarom is het goed om te weten waarom sommigen immuun lijken te zijn voor zulke crises. “Mensen die door de problemen heen walsen, kunnen goed omgaan met verandering. Dat is een vaardigheid die we maar beter kunnen ontwikkelen, want ons brein is niet zo geschikt om met verandering om te gaan. Zulke mensen hebben ook een goed ontwikkeld zelfbeeld zonder dat ze narcistisch zijn of overdreven zelfvertrouwen hebben. Ze weten gewoon goed wat ze wel en niet kunnen, wat ze belangrijk vinden in het leven en wat hun doelen zijn. Het zijn mensen die openstaan voor verandering in zichzelf. Ze willen bijleren en nieuwe dingen doen en ervaren. Ze hebben ook een gezonde denkstijl. Ze piekeren niet, maar denken vooral na over waar ze zelf impact op kunnen hebben.”

Zelfbeeld

Die houding helpt bij de keuzes die je maakt en het belang van kiezen is net een van de stokpaardjes van Hilde Mariën. Niet kiezen is geen optie. Als je kiest, moet je wel opletten voor de valkuilen van het kiezen. Spiegel je niet te veel aan anderen, laat je nooit aanpraten dat dromen bedrog zijn, denk niet dat er maar één keuzemogelijkheid is en durf je zekerheden ter discussie te stellen. Niet iedereen gaat evenwel even flexibel om met verandering of ziet overal kansen. Om daar iets aan te doen, moet je eerst voldoende zelfkennis verwerven over je talenten, vaardigheden, karakter, visie en waarden.

Hoe je zelfbeeld is, is van doorslaggevend belang voor de manier waarop je in het leven staat. “Stel dat iemand als adolescent of jongvolwassene enkele ervaringen kreeg waardoor hij ervan overtuigd raakte dat wat hij ook doet, hij geen invloed heeft op zijn situatie. Als zo iemand dan op het werk initiatief neemt en dingen ter discussie stelt, maar steeds in een hokje wordt geduwd, kan hij hervallen in het patroon waarbij hij vindt dat hij geen invloed heeft. Dat kan tot een burn- of bore-out leiden. In mijn boek wil ik de nadruk leggen op het belang van een positief zelfbeeld om van daaruit een visie te ontwikkelen op wat je wil en keuzes te maken.”