‘Management is overal, maar is niet overal nodig’

‘Voor een heel beperkt aantal aspecten van het gezinsleven kunt u inspiratie zoeken bij de management- of de kwaliteitsgoeroes. Maar blijf voor de rest ver weg van ‘meten is weten’.’ Dat zegt Marc Buelens, professor-emeritus aan de Vlerick Business School.

Tot mijn verbazing lees ik in de krant dat economieprofessor Emily Oster ervoor pleit om managementprincipes ook toe te passen in gezinsverband. U bereikt in uw gezin meer als u werkt met to-dolijstjes, met concrete, meetbare doelstellingen en de belangrijkste principes uit het timemanagement. Leve de formele vergaderingen, de timesheets en zelfs het missionstatement voor het gezin. Management is etymologisch verwant met ménage. Gaston Eyskens doceerde geen macro-economie maar staathuishoudkunde. Bestuur, beleid en gezin zijn blijkbaar altijd al verbonden geweest.

Toch moet je opletten. Management is overal, en op veel plaatsen is er te weinig goed management, maar niet overal is management nodig. Zo zijn de basisprincipes van management (beter plannen, beter voorbereiden, efficiënte taakverdeling) broodnodig voor, tijdens en na rampen. Het schaamrood stijgt ons collectief naar het hoofd als we weten dat mondmaskers zijn vernietigd zonder noodplanning, of dat er nog altijd eindeloos geknoeid wordt in de door overstromingen getroffen gebieden. Dat is allemaal geen gevolg van gebrek aan goodwill, zingeving of christelijke verbondenheid, dat is geen gevolg van politieke spelletjes, maar gewoon een gebrek aan management. Is de politiek dan niet verantwoordelijk? Toch wel. Politici bewijzen telkens opnieuw hun onvoorstelbare lichtzinnigheid door onwaarschijnlijk weinig te investeren in overheidsmanagement. Liever politieke kabinetten in leven houden, waar politieke compromissen worden gesloten. Crisismanagement, connais pas. Bedisselen des te meer.

Er is een brede consensus dat onze ziekenhuizen in de covid-19-aanpak de sterkste keten vormden. Veel andere instanties faalden. Ik wil met plezier een studie superviseren die voor de voorbije tien jaar de managementinspanningen in ziekenhuizen vergelijkt met die in overheidsdiensten, politieke partijen of drukkingsgroepen. Onze ziekenhuizen zijn niet perfect, maar het zal de sector niet veel moeite vragen hun superieure managementinspanningen te documenteren.

Is het dan wijs onze gezinnen te managen? Management is vaak een goede zaak, maar daarom is nog meer management niet beter. Het basisprincipe is nochtans heel eenvoudig. Als u een situatie niet zinvol kunt vatten in objectiveerbare doelstellingen, let dan op. Waarden, respect of intimiteit zijn niet zo maar te vatten in op te volgen en af te vinken doelstellingen. Als u dagelijks tienduizenden pakjes koekjes van de band moet laten rollen, of duizenden pensioendossiers moet verwerken, is het misdadig daar niet de allerbeste managementmethodes in te zetten. Maar het is niet omdat u een batterij timemanagementprincipes inschakelt, dat uw gezin zal floreren. Dat principe staat bekend als ‘hoeveel baby’s mag een verpleegkundige laten vallen?’ Als dat aantal nu 1,7 per 100 verpleegkundigen per jaar bedraagt, kunt u er natuurlijk naar streven dat te reduceren tot 1,3, en dat zou vanuit kwaliteitsmanagement niet eens dwaas zijn. Maar ik hoop dat u huivert bij zulke vragen. Dus is mijn reactie op het managen van gezinnen heel duidelijk.

Voor een heel beperkt aantal aspecten van het gezinsleven (zoals orde en hygiëne in de badkamer) kunt u inspiratie zoeken bij de management- of de kwaliteitsgoeroes. Maar blijf voor de rest ver weg van ‘meten is weten’. De grote paradox? Als u die beperkte gebieden zorgvuldig kiest en consequent toepast, groeit wel wat we allemaal zo belangrijk vinden in een gezin: wederzijds respect, een warm nest, een menswaardig en fijn samenleven in een microkosmos. In het managementjargon heet dat obliquity. Sommige resultaten krijgt u cadeau door naar iets anders te streven. Als u echt populair wilt zijn, manage dan niet uw populariteitsindex, wees gewoon vriendelijk en oprecht behulpzaam.