Zo belandt u niet in de gevangenis voor een kasgeldvennootschap

Het nieuws over de aanhouding van de zaakvoerder van de vroegere elektroketen Van Praag en zijn adviseur, op 18 oktober, ging als een schokgolf door de advieswereld. Wat is er mis met een kasgeldvennootschap? En hoe kan een legale constructie ontaarden in een crimineel instrument?

Het systeem van de kasgeldvennootschap kwam in oktober 2004 spectaculair in het nieuws door de aanhouding van de zaakvoerder van de vroegere elektroketen Van Praag en een bedrijfsrevisor. Het Antwerpse parket verdenkt het duo van het opzetten van een constructie, waarbij zowat 10 miljoen euro belastingen ontdoken zouden zijn. De operatie zou tot stand gekomen zijn na de verkoop van Van Praag aan de Britse groep Kingfisher (in België op de markt met elektroketen Vanden Borre). De doortastende aanpak van het Antwerpse gerecht ten spijt, wijzen enkele experts er ondertussen op dat er misschien niet voldoende bewijzen zijn. Wordt ongetwijfeld vervolgd. Maar wanneer blijft een kasgeldvennootschap legaal en wanneer wordt ze strafbaar?

1 Zo is de kasgeldvennootschap volledig legaal

Een kasgeldvennootschap is een vennootschap waarvan alle activa verkocht zijn en waar dus enkel nog kasgeld op één of meer bankrekeningen staat. Vaak is er nog vennootschapsbelasting verschuldigd op de winst die bij de verkoop van de activa werd gerealiseerd.

Een kasgeldvennootschap is niet illegaal. Veel ondernemers kunnen noodgedwongen en zonder enig bedrieglijk oogmerk in zo’n situatie terechtkomen. Een voorbeeld: een bedrijfsleider gaat met pensioen. Met de verkoop van zijn bedrijf wil hij van een comfortabele oude dag kunnen genieten. Eén probleem: hij geraakt zijn firma aan de straatstenen niet kwijt. Na verloop van tijd kijkt hij zelfs tegen een leegstandsheffing aan voor de bedrijfsgebouwen. In plaats van de aandelen van zijn vennootschap te willen verkopen, probeert hij het dan maar met de gebouwen. Een koper betaalt er 1 miljoen euro voor.

Iedereen tevreden? De gepensioneerde bedrijfsleider is nog niet helemaal van zijn problemen verlost. In zijn vennootschapskas zit nu 1 miljoen euro, maar hij kan dat geld nog niet gebruiken als extra pensioen. Het gebouw was ook al afgeschreven, waardoor de verkoopsom volledig als belastbare winst beschouwd wordt. Dus moet eerst nog vennootschapsbelasting worden betaald (afgerond 34 %, vroeger zelfs 40 %).

Elke uitkering die de vennootschap nadien aan de bedrijfsleider nog verricht, ondergaat eerst het regime van roerende voorheffing op dividenden (die kan oplopen tot 25 %). De ondernemer met pensioen zal er dus niet voor opteren om nog een extra dividend uit te keren, hij doet er beter aan zijn vennootschap in vereffening te stellen. Op de uitkering die hij nadien ontvangt, betaalt hij nog altijd een belasting van 10 % (belasting op de liquidatieboni).

Kortom, van de 1 miljoen euro die de vennootschap ontvangt voor de bedrijfsgebouwen, krijgt de bedrijfsleider 594.000 euro netto. Eerst wordt immers 340.000 euro afgeroomd door de vennootschapsbelasting (34 %). Van de resterende 660.000 euro gaat nog eens 66.000 euro (10 %) naar de heffing op de liquidatieboni. Wie daarmee tevreden is, hoeft zich fiscaal of strafrechtelijk geen zorgen te maken.

2 Zo blijft de constructie legaal én houdt u netto veel meer over

De ondernemer kan de belastingdruk ook willen milderen. Wat kan hij doen? Misschien hoeft hij helemaal niets te doen, want er doemen wel eens figuren op die bedrijfsleiders met kasgeldvennootschappen benaderen. Merkwaardig genoeg gaat het vaak niet om de gewone huisadviseur van de ondernemer. Het is ook niet meteen duidelijk hoe deze figuren de ondernemers selecteren. Wel staat vast dat ze er wel eens in slagen de aandacht van de ondernemer te trekken met hun verleidelijke praatjes.

Dergelijke personen maken de ondernemer wijs dat ze een kandidaat-overnemer voor de aandelen van de kasgeldvennootschap kennen. Die wil, bijvoorbeeld, 900.000 euro neertellen voor de aandelen. In principe zijn meerwaarden op aandelen volgens de Belgische wet vrijgesteld van belastingen. De ondernemer ontvangt dus netto een veel hoger bedrag bij een rechtstreekse verkoop van zijn aandelen dan via de omweg van de verkoop van het onroerend goed, gevolgd door een uitkering via zijn vennootschap. Voor die man lijkt er geen vuiltje aan de lucht: de verkoop van zijn aandelen is de beste oplossing;

De koper vindt een vennootschap waarmee hij voor 1 miljoen euro investeringen kan doen (bijvoorbeeld in machines afschrijfbaar op 5 jaar of zelfs 20 jaar bij een gebouw) en hij moet er slechts 900.000 euro voor betalen. Voorwaarde is wel dat de vennootschap op normale wijze blijft bestaan. Normaal, dat betekent dat er bijvoorbeeld nieuwe investeringen gedaan worden of bedrijfskosten gemaakt worden. Is dat zo, dan wordt er op een correcte manier gebruikgemaakt van de wettelijke mogelijkheden om de belasting te verminderen of om de belasting uit te stellen. Als de koper het geld van de vennootschap werkelijk herinvesteert, ontsnapt hij op een legale manier aan de verschuldigde vennootschapsbelasting.

3 Zo wordt de kasgeldvennootschap illegaal

In frauduleuze kasgeldvennootschappen wordt het laatste luik van ons tweede punt geveinsd. De vennootschap wordt dus niet normaal voortgezet, de investeringen in het bedrijf zijn fictief. Het systeem van een frauduleuze kasgeldvennootschap houdt in dat alle activa die bij een goeddraaiende vennootschap werden afgeschreven, aan een nieuwe vennootschap worden verkocht, die de activiteit van de vorige vennootschap voortzet. De bedoeling is om vennootschapsbelasting te ontduiken door in hoofde van de nieuwe vennootschap opnieuw afschrijvingen te boeken op activa die in de vorige vennootschap hun afschrijvingsregime al eens hebben ondergaan.

Een ander frauduleus signaal is het feit dat dezelfde aandeelhouders, dezelfde bestuurders (en soms zelfs de voltallige directie) van de oude naar de nieuwe vennootschap worden overgeheveld, en dat de bedrijfsvoering op hetzelfde adres wordt verder gezet. Er zijn nog meer signalen die op frauduleuze intenties kunnen wijzen: de nieuwe vennootschap die het handelsfonds van de oude vennootschap opkoopt, gaat voor die overname een lening aan, brengt de interest op die lening fiscaal in mindering en dekt die constructie toe met ondoorzichtige financiële structuren en buitenlandse rekeningen (vaak via verbonden vennootschappen in exotische belastingparadijzen).

En de klanten? Geen probleem, zij krijgen na de transactie gewoon een brief met de mededeling dat het BTW-nummer veranderd is. Uiteraard zullen de speurders ook uit dat signaal kunnen afleiden dat er achter de schermen meer aan de hand is.

4 Zo wordt de kasgeldvennootschap strafrechtelijk vervolgbaar

Het strafrecht komt om de hoek kijken als de fiscale fraude werd gepleegd met bedrieglijk inzicht. De winst wordt versluisd aan de hand van valse facturen en via fictieve montages, die worden opgezet om de fiscus om de tuin te leiden. Hier kan al vlug sprake zijn van schriftvervalsing.

Als de overnemer heel brutaal is, plundert hij gewoon de rekening van de overgenomen vennootschap, die hij nadien over de kop laat gaan (met als grootste of enige schuldeiser de fiscus). Bijna zoals een piraat een schip plundert en het nadien tot zinken brengt. Niet te verwonderen dat de fiscus niet bij de pakken is blijven zitten en dat de speurders zo’n operatie vlug doorhebben. Van de weeromstuit zoeken de fraudeurs alweer nieuwe, ingenieuzere constructies om zowel de fiscus als het parket bij de neus te nemen.

Werner Niemegeers

Werner Niemegeers