Zijn Vlerick of Solvay nog iets waard?

Studeren aan Vlerick of Solvay brengt geld op. Die titel moet onderwijspuristen of -estheten de haren ten berge doen rijzen. Voor business-scholen is het echter hét ultieme argument om zichzelf te verkopen. Een kwart van wie een MBA-programma volgde aan de Vlerick Leuven Gent Management School, kreeg na zijn opleiding een loonsverhoging van 10 % tot 14 %. Zo blijkt uit een peiling bij 1500 alumni (zie blz. 68). Een beperktere rondvraag bij Solvay Business School lijkt een zelfde tendens te bevestigen.

Of die salarisverhoging rechtstreeks te danken was aan de opleiding, is niet zo eenduidig te interpreteren. Iets meer dan 60 % van de ondervraagden vindt van niet. Maar in tegenstelling tot wat zij daarmee willen laten uitschijnen, is de overgrote meerderheid van hen (87 % bij Vlerick en 70 % bij Solvay) er wel van overtuigd dat de MBA-opleiding hen op een hoger trapje in de carrièreladder heeft gebracht – en daar hangt uiteraard een zwaarder loonzakje aan vast.

Er schuilt nog een ander addertje onder het gras. Niet minder dan 53 % van de Vlerick-alumni wisselde na de opleiding van werkgever: 16 % deed dat al na één jaar en 38 % na drie jaar. Niet meteen het beste argument voor bedrijven om hun beloftevolle medewerkers naar zo’n (dure) opleiding te sturen. Of dit er iets mee te maken heeft, weten we niet, maar de markt voor executive MBA’s – dit zijn op maat gemaakte vormingsprogramma’s – lijdt: recente cijfers van het gespecialiseerde platform MBA Roundtable in The Economist tonen aan dat het aantal inschrijvingen voor dit type opleidingen dit academiejaar gedaald is met 15 % à 20 % in vergelijking met 2003.

Die cijfers zijn opmerkelijk. Terwijl een overgrote meerderheid van de respondenten vindt dat zijn MBA-opleiding wel degelijk geholpen heeft bij een snellere opstap naar een hogere functie, lijken er steeds minder kandidaten bereid om die programma’s te volgen. Een paradox? Het feit dat Vlerick voor het eerst werd geselecteerd in de prestigieuze Financial Times-rangschikking voor ‘executive programmes’ en direct genoteerd staat op de 45ste plaats wereldwijd, is een opsteker (zie ook Opinies, blz. 122). Maar die promotie verhult niet dat de sector voor MBA-studies zich in een crisis bevindt.

Marktgeleid, flexibel en klantgericht zijn, dat is het marsorder waaraan een ‘business-school anno 2004’ moet beantwoorden om te kunnen overleven. De competitieve druk van private scholen, consultancybedrijven, executive coaches of multinationals met een eigen universiteit is moordend. De commerce in topdiploma’s tiert welig. En dat knaagt aan hun geloofwaardigheid. “Hoe is het mogelijk om te betalen voor de overdracht van wijsheid, van kennis, van ethische doctrines of logische inzichten?”, merkt de cultuurfilosoof George Steiner op in zijn schitterend boekje Het oog van de meester.

Net zoals de sofisten die in de oudheid tegen betaling lezingen gaven bij particulieren of op het marktplein, krijgen nu ook de business-scholen de rekening gepresenteerd. Hun hypercompetitieve en marktgerichte aanpak – en het prijskaartje dat daaraan vast hangt – wekt veel kritiek op. Wat is mijn rendement? Welk resultaat bereik ik ermee? Het zijn logische vragen voor diploma’s die meer en meer als marktproducten worden verpakt.

Anderen willen net weg van wat ze de overdreven professionalisering van opleidingsprogramma’s noemen. Niet de ‘data crunching’ of droge analyse van casestudy’s primeert, maar wel de persoonlijke reflectie en uitwisseling van ervaring. Henry Mintzberg, managementprofessor aan de McGill University in Montreal, pleit in zijn recentste werk Manager not MBA’s (Berret-Koehler, 2004) voor een flink pak meer (zachte) synthese in plaats van (harde) analyse.

Wie is er beter geplaatst om die overdracht te realiseren? Juist. Niet zozeer de academici zelf, maar wel ervaren bedrijfsmanagers – zoals Ernest Solvay of André Vlerick – die in staat zijn om hun kennis en kunde als mentor te delen. Wie de waarde van een dergelijke Master wil bepalen, kan daar geen prijs op kleven.

piet.depuydt@trends.be

Het feit dat Vlerick voor het eerst werd geselecteerd in de prestigieuze Financial Times-rangschikking voor executive MBA’s, verhult niet dat de sector in crisis verkeert.