Zijn onze bedrijven racistisch?

Tussen 10 en 12 mei 2005 hield Trends een enquête bij 7000 CEO’s en personeelsmanagers in België. De kernvraag: worden allochtonen gediscrimineerd in de bedrijven? Ook andere bronnen van discriminatie op de werkvloer kwamen aan het licht.

eXtra informatie op www.trends.be

We worden bijna overspoeld met cijfers die aantonen dat allochtone werknemers het een stuk moeilijker hebben om aan een job te raken dan hun autochtone tegenhangers. De meeste heisa veroorzaakte een wetenschappelijke studie die gewaagt over een discriminatiecoëfficiënt in Brussel van 45 %. Al werden al snel een aantal vraagtekens geplaatst bij dit onderzoek (zie blz. 56). Dat er sprake is van discriminatie, staat vast, maar hoever gaat die en wat ligt aan de basis van de huidige situatie?

Kortom, zijn onze bedrijven racistisch? Trends hield tussen 10 en 12 mei 2005 een enquête bij 7000 CEO’s en personeelsmanagers uit de Trends Top 30.000. De resultaten werden berekend op basis van 500 respondenten (waarvan 353 Nederlandstaligen en 147 Franstaligen), die hun antwoorden doorstuurden. Zij kregen een zestal vragen voorgeschoteld. De resultaten…

De federale minister van Gelijke Kansen Christian Dupont (PS) heeft voorgesteld om het dragen van de hoofddoek op de werkvloer te verbieden. Wat is uw mening?

58 % van de respondenten is voorstander van een verbod op het dragen van de hoofddoek. Dat cijfer ligt hoger in Vlaanderen dan in Wallonië. Enigszins verbazend, omdat algemeen wordt aangenomen dat Vlaanderen dichter zou staan bij een multicultureel maatschappijmodel. Wallonië zou eerder aansluiten bij het Franse model van assimilatie.

Wat zou u gedaan hebben indien u, net als de topman van Remmery, doodsbedreigingen zou krijgen omdat u een moslima met hoofddoek tewerkstelt?

Slechts een kleine minderheid van de bedrijfsleiders of HR-managers zou overgaan tot ontslag. Walen zouden zich meer dan Vlamingen onvoorwaardelijk achter hun personeelslid scharen, al is er geen significant verschil (58,6 % tegenover 44,9 %). Een compromisoplossing lijkt in veel gevallen (41,8 %) de voorkeur weg te dragen.

De Londerzeelse onderneming Feryn weigert Marokkanen aan te werven die in contact moeten treden met de klanten. Wat zou u doen indien uw klanten/medewerkers/aandeelhouders/leveranciers zouden vragen om geen allochtonen aan te werven?

We kunnen ons de vraag stellen tot op welk niveau de klant koning is. Uit de enquête blijkt duidelijk dat een meerderheid van de bedrijfsleiders niet van plan is om te zwichten onder de druk, al is men wel bereid om met de tegenstanders in debat te treden.

Denkt u dat allochtonen in het bedrijfsleven worden gediscrimineerd?

Het antwoord is eenduidig: ja. Volgens acht op de tien respondenten is er wel degelijk sprake van discriminatie. Volgens meer dan een kwart zelfs in sterke mate (26,4 %). In Franstalig België is zelfs een derde van de CEO’s en HR-managers van oordeel dat allochtonen in hoge mate worden gediscrimineerd (tegenover 23 % in Vlaanderen). 19 % van de Vlaamse respondenten ontkent dat er sprake is van discriminatie (tegenover 8 % in Wallonië).

Telt uw bedrijf werknemers van allochtone origine? Zo ja, in welke functie?

Bijna 70 % van de ondervraagde bedrijven stelt allochtonen te werk. In Wallonië loopt dat zelfs op tot 78,2 % (tegen 65,6 % in Vlaanderen). 30 % van de bedrijven met allochtonen werft de allochtonen alleen aan voor ondergeschikte functies. Meteen stelt zich het probleem van discriminatie bij het carrièreverloop. Kunnen allochtonen echt wel doorgroeien naar topfuncties? In Wallonië zou dit makkelijker gaan (in 46 % van de bedrijven zijn er allochtonen op alle niveaus) dan in Vlaanderen (29,2 %).

Indien er zich twee kandidaten voordoen met een vergelijkbaar cv, kiest u dan voor de autochtoon?

Bijna één bedrijfsleider op de twee geeft er de voorkeur aan om een Europeaan aan te werven. 9 % doet dat zelfs systematisch. Dat toont duidelijk aan dat allochtonen een drempel moeten overwinnen vooraleer zij op de arbeidsmarkt terechtkomen. Ook hier blijkt dat Waalse bedrijven makkelijker allochtonen aanwerven (55 %) dan Vlaamse (46,2 %).

Welke factoren liggen volgens u aan de basis van discriminatie op de arbeidsmarkt?

De belangrijkste redenen voor discriminatie zijn het feit dat een sollicitant moslim (48,2 %) is of niet-Belg of Belg van allochtone afkomst (41 %). Dat zou betekenen dat de Noord-Afrikaanse en Turkse bevolking dubbel wordt gediscrimineerd. In Vlaanderen legt overigens 51 % van de respondenten de nadruk op de moslimreligie.

Maar indien we andere factoren in rekening nemen, blijkt dat niet alleen de allochtonen gediscrimineerd worden. Oudere werknemers krijgen het ook moeilijk. Voor 45 % van de Waalse bedrijven speelt dat aspect zeker een rol (in Vlaanderen is dat slechts 30 %). Ook laaggeschoolden moeten een drempel overwinnen. Ten slotte vermelden de respondenten spontaan dat de gebrekkige talenkennis ook een discriminatiefactor is.

Ariane Petit Pierre-Yves Warnotte Alain Mouton