“Wij zijn wetenschappelijke pelgrims: reizen en diversiteit zijn ons recept”

In zijn jeugdjaren verslond Dominique Neerinck de wetenschapstijdschriften Kijk en Natuur & Techniek. Vandaag kijkt de chief technology officer van het materialenconcern Bekaert bestendig rond in Amerika, China, Singapore, Eindhoven, Leuven en Chili. Natuur en techniek werden zijn roeping. Zijn ‘airmiles’ zijn hemelhoog, net als zijn ambitie voor Bekaert. Dat maakte vorige week een iets beter dan verwachte nettowinst bekend.

eXtra informatie op www.trends.be

Een uitgebreide versie van dit interview vindt op -de website van Trends.

Dominique Neerinck (40) is elegant met een getemde krullenbol en kent de acrobatiek van het wetenschappelijk onderzoek. Voor hem niet het karikatuurtje of het bigotte van een man met de neus in reageerkolven of de ogen tegen de microscoop. Dat doet hij graag, maar zijn droom is om met de dingen die hij ziet en ontdekt in de reageerkolven en onder de lenzen een winstgevende omzet op te bouwen. Dat lukte met Bekaert Dymonics, een divisie voor diamantachtige deklagen die stamt uit zijn onderzoek. In zes jaar werd de vondst een business, met zes fabrieken op drie continenten. Winst noch omzet van divisies wordt gepubliceerd, dus hoe het ermee staat, is gissen.

Neerinck: “Deklagen zijn vandaag bij Bekaert een van de twee kerncompetenties. Het vervormen van metaal doen wij sinds 1880: van dikke draden dunnere draden met sterke mechanische eigenschappen maken. Deklagen worden een tweede competentie en de unieke combinatie van de metaalvervorming en de deklagen maakt Bekaert groot in 2006. Voor die twee competenties zit Bekaert internationaal in de topgroep. Bekaert fabriceert bijvoorbeeld diamantachtige deklagen: dunne, zeer harde coatings, gebaseerd op koolstof met een zeer lage wrijving.”

Zijn technologen muziekfans? Jan Vorstermans van Telenet (zie Trends, 9 maart 2006) adoreert Metallica en heavy metal, Dominique Neerinck koopt zijn bluesmuziek in de malls van Amerika. Vorstermans en Neerinck hebben op hun lange vliegtuigreizen tijd om te lezen. “Mijn airmiles per jaar zijn hoog, en ik ben hier nog niet eens de grootste reiziger,” bekent Dominique Neerinck. “Om de paar maanden trek ik door Amerika, en China bezoek ik meerdere keren per jaar. Onze jonge researchers moeten dat ook doen: naar beurzen gaan, naar de lokale ontwikkelingscentra. Ik realiseerde als jonge onderzoeker de grootste doorbraken door te reizen, te kijken, te combineren. Daar geloof ik meer in dan in de briljante Einstein die alleen vorst. Vandaag is de technoloog een wereldmens die overal verschijnt.

“Ik heb binnenlandse en buitenlandse rolmodellen van dichtbij leren kennen. Mijn helden zijn de ondernemers die vanuit een technisch-wetenschappelijke aanpak hun business hebben opgebouwd. Ik zie ze bij de spin-offs van de KU Leuven met Koen Debackere: Icos, LMS, Option. Ik zie ze in Singapore, in de VS, in China.

“Wij bouwen de R&D van Bekaert internationaal uit om de eenvoudige reden dat ons klantenbestand traditioneel internationaal is, en wij volgen en bedienen de klanten van dichtbij. Soms zijn dat kleine verbeteringen, die kunnen ongetwijfeld ook vol toegevoegde waarde zijn. Hoe kan je die klanten verrukken, is een vraag die het R&D-team stelt. De Chileense fabriek van Bekaert onderzoekt of er een groeiende markt is voor staaldraad voor bijvoorbeeld viskweek in de oceaan. De huidige levensduur van onze draden is te kort voor de oceaan, daarom zoeken we deklagen die nog niet bestaan en dat probleem oplossen.”

Internationale samenwerking is de spil van ieders technologische vooruitgang, beseft Dominque Neerinck. “Ik zal dat herhalen tot u mij een zeur noemt. 400 mensen wereldwijd zijn dagelijks bezig met de technologie. Ze moeten de klanten contacteren en de markt ingaan. Bovendien bezoeken onze technologen ook de onderzoeksinstellingen en de wetenschappelijke congressen. Ik stimuleer de houding van de wetenschappelijke pelgrim.

“Volgende week ga ik naar het Massachusetts Institute of Technology (MIT) in Boston, en ik ben pas thuis van een reis door China om de universiteiten beter te leren kennen. Vandaag is China de tweede belangrijkste wetenschappelijke natie qua aantal onderzoekers en de derde qua bestedingen. Je mag daar je ogen niet voor sluiten. Ik ben kwaad over de dooddoener ‘China is een bedreiging’. Neen, de juiste visie is: China is een kans. Ik heb in Peking enorm veel leven en investeringen in ons vakgebied gezien, onder meer in de Tsinghua-universiteit.”

Hoe het begon

Dominique Neerinck is geboren in een West-Vlaamse familie van kleine, hardwerkende zelfstandigen in Ingelmunster: “Het ondernemerschap, het gedreven zijn voor een commerce, heb ik van de familie. De belangstelling voor wetenschappen en technologie groeide spontaan. Op mijn twaalfde had ik onder de dakpannen een scheikundelab en mijn ouders vonden dat eng. De verwondering is essentieel in mijn leven. Ik volgde op het Sint-Jozefscollege in Izegem de richting Latijn-Wetenschappen eerder dan de richting Wiskunde. Al jong was ik geboeid door vragen als: hoe werkt de wereld, hoe werkt de natuur. De populaire wetenschapsbladen Kijk en Natuur & Techniek waren belangrijk voor mij. Ik las geen boeken van Jules Verne en de leraren speelden geen rol in mijn oriëntering. Mijn oom, Daniël Neerinck, was professor Scheikunde aan de Kulak in Kortrijk en heeft mij de belangstelling voor wetenschappen bijgebracht.

“De wetenschappen lokten mij sterker dan het knutselen of de technologie. Na mijn humaniora koos ik voor de universiteit en de natuurkunde, ik wilde geen ingenieursstudies aanvatten noch een technologische richting. Mijn doel was om fundamentele kennis te verwerven. Publiceren aan de universiteit was een stimulans: zo verwerf je zichtbaarheid en reputatie. Ik heb dertig publicaties op mijn naam. In China nemen de universiteiten veel patenten en zij ontvangen extra geld in functie daarvan. Ik ken daar lokale universiteiten met honderden patenten. Vandaag wordt het aantal verhoogd, daarop zal de kwaliteit volgen en later de transfereerbaarheid naar de industrie.

“Professor Bruynseraede was mijn promotor, een zeer gedreven, knappe man en aan hem denk ik met genoegen. Hij maakte van zijn lab voor Vaste Stof Fysica, gekoppeld aan het lab voor Kernfysica, een uitstekend onderzoekscentrum. Dat was een goede leerschool, zowel technologisch – ik werkte op coatings – als organisatorisch. Ik leerde een doel te bepalen en internationaal te denken. Ik doctoreerde in de supergeleidende deklagen, dus in de zuivere natuurkunde, met het doel fundamentele kennis op te doen. Bruynseraede-boys bestaan niet in de wetenschappen zoals de Vlerick-boys in het management. Ik zou sterk toejuichen dat mensen van de wetenschappen en de industrie samen praten in een technologieclub.”

Tijdens zijn Leuvense jaren was er geen sprake van nanotechnologie, meldt Dominique Neerinck: “Daar zijn we twee decennia later bij Bekaert wel actief in, wat je niet meteen zou vermoeden als je kijkt naar onze productenportfolio. Zeer interessant aan die nanotechnologie is de diversiteit van de ploegen in die nieuwe tak van de wetenschappen: natuurkundigen, metallurgen, biotechnologen en scheikundigen en mechanici werken samen. Bekaert was in het leeuwendeel van zijn 125 jaar het rijk van de metallurgische ingenieurs.

“Het MIT interesseerde mij zeer sterk tijdens mijn doctoraaljaren. Aan het MIT is materiaalkunde een belangrijke discipline. Maar ik wilde naar de industrie na mijn doctoraat en MIT was gekoppeld aan de wetenschappen, minder aan de industrie. Ik koos voor Philips en belandde eerst in mijn geboortestreek, in de fabriek in Roeselare, waar mijn kennis van deklagen gebruikt werd. Roeselare werd gevolgd door Philips Research in Eindhoven, een periscoop om te zien wat er qua onderzoek gebeurde in het concern. Maar op de duur groeide bij dat Natuurkundig Laboratorium, NatLab in de omgang, het onbehagen over de afstand tot de klant.

“Voor natuurkundigen was het moeilijk om in de industrie te werken. Bekaert gaf mij de grootste technologische mogelijkheden. Niet alleen mocht ik een product maken, het werd meteen heel dynamisch en ik mocht naar de markt. Ik werd niet gebruikt als een laboratoriumrat met een witte stofjas en ogen als een microscoop.”

Belgisch draad in Chinese banden

Deklagen zijn avant-garde en een groeiende sector in België en in de wereld, weet Dominique Neerinck: “Dat is logisch: je hebt bij staal en glas de bekende en bepaalde eigenschappen en de mogelijkheden om die te vervormen en aan te wenden zijn eindig. Door een deklaag kan je het domein van je toepassingen vergroten. Het materiaal wordt bijvoorbeeld beter bestand tegen roest, geleidt vlotter of wordt zonnewerend of antiklevend. Bekaert toonde op Batibouw de Panorama Hilite, een glasfolie met speciale deklagen die ervoor zorgen dat het zichtbare licht binnenkomt, de ultravioletstraling weerkaatst wordt en de warmte buiten blijft. Dat bespaart energie. De diamantachtige deklagen leggen we op de onderdelen van formule 1-motoren zoals nokkenassen, zuigers en stangen. Daardoor stijgt de kracht van de wagen.

“China heeft een sterk groeiende autonijverheid, dus voor de versterking van autobanden kent onze staalkoord ginder een grote groei. Speciale deklagen verbeteren bijvoorbeeld de hechting tussen staal en rubber, of maken de draadproducten slijtvaster. Wij zijn er de jongste jaren in geslaagd om de sterkte van staaldraden in autobanden met nogmaals 20 % te verhogen.

“Bij de 250 onderzoekers, vandaag in België, in Vlaanderen, streven wij naar meer internationale onderzoekers en meer vrouwen. Of zij Amerikaan of Chinees of Turk of Nederlander zijn is om het even. De drijfveer is de bekwaamheid en dan moet je de beste hebben. Weinig vrouwen hebben metallurgie gestudeerd en door de uitgebreidere talentenpot van 2006 vervrouwelijkt het onderzoek automatisch. Bij Bekaert is de tijd voorbij dat de Belgen uitgezonden werden om de fabrieken buiten de grenzen te leiden. Nu stellen wij lokale mensen aan of leden van de internationale staf. Een Braziliaan leidt vandaag een van onze Chinese fabrieken.

“Bekaert heeft altijd lokaal geproduceerd om zijn klanten dichtbij en optimaal te helpen. Het onderzoek gebeurt dus ook gedecentraliseerd Er is negen uur verschil tussen het Technology Center in Deerlijk en San Diego, maar ik doe niet moeilijk over een babbel om twee uur ‘s nachts met onze onderzoekers in Californië. Bekaert heeft een systeem om de ideeën van de medewerkers te verzamelen. Iedereen heeft toegang tot TheInnovationPortal voor ideeën, programma’s, contacten.”

Europa moet wakker worden

Noch van China, noch van het MIT komt hij gedeprimeerd terug in Zaventem, zegt Dominique Neerinck ferm: “Werk met China, is mijn raad. Wij zien in China vandaag al kennis die we wereldwijd kunnen integreren. Ik zie een intense samenwerking tussen de universiteiten en de bedrijven in China. Dat is fantastisch.

“Vergeleken met China en India missen wij veel ingenieurs. Wij moeten er in Europa vijfmaal meer hebben. Ik ben blij dat er wat beweging is door bijvoorbeeld de lagere fiscale lasten voor onderzoekers in België. Het teruglokken van onderzoekers naar België zou drastischer, revolutionairder moeten. Ook hier betreur ik de tamheid.

“EU-voorzitter Barroso en zijn European Institute of Technology, een evenknie van het MIT, is winst. Ik denk aan de EU-commissaris voor Wetenschappen die pleit om de bedragen voor R&D te verdubbelen. Dat is de juiste gedachtegang. Jammer genoeg blijven de nationalistische reflexen ook op wetenschappelijk vlak bestaan. China en Amerika zijn veel ruimer en opener in hun eigen gigantische land.

“Patenten zijn geen prutsen, daarom voeren wij een zeer actieve patentenpolitiek. Bekaert heeft bijna 2000 patenten in portefeuille en dat aantal steeg sinds 1995 zeer sterk vanwege de internationalisering – ook in China deponeert Bekaert patenten. Ten tweede is onze innovatie krachtiger aangewakkerd. In 1995 waren er jaarlijks een vijftiental patentvoorstellen en vandaag veertig.

“Kijk, ik heb hier een Vokadossier over innovatie bij de hand. Wat zegt dat: ‘Eén, uniek zijn rendeert. Twee, onze bedrijven hebben te weinig internationale openheid. Drie, wij werken onvoldoende samen’. Ik kan niet beter verwoorden wat er moet gebeuren.”

Is technologie het al voor Dominique Neerinck? Zijn echtgenote is doctor in de kernfysica en geeft les in natuurkunde: “Laten we zeggen: het is zeer, zeer belangrijk, maar ik ben breder geïnteresseerd. Ik lees veel op het vliegtuig en kies boeken die niet zwaar op de hand hoeven te zijn, waarbij je iets opsteekt over andere culturen. Arundathi Roy en Jung Chang lees ik bijzonder graag. En voor het lijf? Ik jog thuis, maar zonder overdrijving. Je zult mij niet bij een club zien die traint voor de marathon van New York.”

Op donderdag 13 april verschijnt aflevering 3 uit deze reeks: Didier de Chaffoy (CTO van Janssen Pharmaceutica).

Frans Crols