Werken zal nooit meer zijn zoals het was

Niet de technologie heeft banen doen verdwijnen, wel de pandemie. Dat is een les voor de toekomst.

In het midden van het vorige decennium zagen voorspellers een donkere toekomst voor de werknemers. Ze waren ervan overtuigd dat de automatisering miljoenen arbeidsplaatsen zou vernietigen. In 2016 voorspelde een vooraanstaande analist dat tegen 2025 één op de zes Amerikaanse banen zou verdwijnen.

Voordat het coronavirus aan zijn dollemanstocht door de wereldeconomie begon, tekende de OESO echter historisch lage werkloosheidscijfers op in haar lidstaten. Uiteindelijk was het de pandemie, en niet de robotisering of slimme software, die tientallen miljoenen banen vernietigde. Bedrijven die geïnvesteerd hadden in geavanceerde technologie hoefden niemand te ontslaan en begonnen zelfs verwoed aan te werven. Amazon versterkte zijn personeelsbestand met 175.000 mensen toen de lockdowns in maart begonnen. Netflix bleef tijdens de pandemie werknemers aan boord halen. Er is nog altijd geen bewijs dat artificiële intelligentie en industriële robots schadelijk zijn voor de werkgelegenheid. Een rapport van de Europese Commissie stelt zelfs dat “er een positief verband lijkt te bestaan tussen de inschakeling van robots en de totale werkgelegenheid”.

Nieuwe vaardigheden

De technologie heeft op andere manieren een fundamentele impact op de aard van het werk, omdat bedrijven nadenken over hun activiteiten na de pandemie. We zullen nieuwe vaardigheden moeten aanleren, en nieuwe verantwoordelijkheden en nieuwe modellen van tele- of hybride werken onder de knie moeten krijgen. De werknemers zullen zich moeten aanpassen. Zo’n voortdurende verandering wordt ongemakkelijk.

Ondernemingen zullen misschien willen profiteren van de plotse omwenteling die de pandemie teweegbrengt om nieuwe praktijken op te pikken. Ze kunnen zich bijvoorbeeld meer richten op flexwerkplatformen en werknemers betalen voor specifieke opdrachten in plaats van ze in dienst te nemen. Voor bedrijven is het voordeel duidelijk: een huurling komt langs om het werk te doen, zonder dat hij een blijvende verplichting vormt voor de payroll.

Nog meer innovatie

Als de werkgevers willen dat de verandering niet enkel het bedrijf maar ook de werknemers ten goede komt, zullen ze op een nieuwe manier moeten leren denken. Het goede nieuws is dat er tekenen van vooruitgang zijn. Veel grote bedrijven investeren in de herscholing van hun personeel.

Ook de beleidsmakers moeten in actie schieten. Flexwerk heeft al duidelijk gemaakt dat de arbeidswetgeving aan een update toe is. Ze moet rekening houden met de verschuivende rechten en plichten die verbonden zijn met de nieuwe technologiegedreven werkwijzen. Het gevaar van de robotapocalyps voor de werkgelegenheid lijkt voorlopig afgewend, maar werknemers kunnen het nog altijd bijzonder lastig krijgen door de technologische verandering. Om een nieuwe en meer rechtvaardige overeenkomst te ontwikkelen, is nog meer innovatie nodig.