Welke ministers zijn niet geslaagd?

Hans Brockmans
Hans Brockmans redacteur bij Trends

Deze coalitie is niet voor herhaling vatbaar, zo leert een Trends-enquête bij Vlaamse ondernemers. Alle SP.A- en de meeste VLD-ministers mogen echter terugkeren in de volgende formatie. Maar dan wel zonder de groenen. En als het even kan ook zonder Laurette Onkelinx.

Bijna twee op drie Vlaamse ondernemers (63,5 %) wil dat deze regeringscoalitie na de verkiezingen niet opnieuw aan de slag gaat. Behalve de groenen en minister van Overheidsbedrijven Rik Daems (VLD) mogen zowat alle Vlaamse regeringsleden wel opnieuw aantreden. Franstalige bedrijfsleiders pleiten dan weer vóór paars-groen.

Dat blijkt uit een enquête die Trends voerde in samenwerking met het Vlaams Economisch Verbond en de kamers van koophandel ( Voka). We vroegen aan 590 leden van de algemene vergadering en/of raden van bestuur van deze organisaties – met andere woorden: maatschappelijk actieve ondernemers – wat zij vonden van de prestaties van Verhofstadts ploeg. Ons zusterblad Trends-Tendances voerde hetzelfde onderzoek bij 2867 Franstalige CEO’s van de grootste bedrijven in België. De respons bedroeg 12,5 % bij de Nederlandstalige ondernemers en 4 % bij de Franstalige geënquêteerden. Een statistisch relevant onderzoek, zo vindt reclameman Wim Schamp: “Het vergt moeite om mensen van dit kaliber uit hun isolement te krijgen voor een poll.”

Centrumrechts krijgt paars-groen

Luc Meurrens, bestuurslid en gewezen voorzitter van de Antwerpse Kamer van Koophandel, begrijpt het gebrek aan enthousiasme voor de regering-Verhofstadt. “Aan Vlaamse zijde bestaat er heel wat ongenoegen,” weet hij. “De bevolking stemde centrumrechts en kreeg paars-groen. De koppeling van de liberale standpunten aan de ecologische agenda – met alle sympathie voor de groenen – was soms ongelukkig. Terwijl ondernemingen leden onder de economische malaise, hield uitgerekend een regering met liberalen zich bezig met het homohuwelijk en de snel-Belgwet.”

Volgens Wim Schamp straalt de enquête “een hoog emogehalte” uit. “De CEO’s laten zich afleiden door symbooldossiers zoals het homohuwelijk. Ze verhullen de ware aard van deze regering: groen betekende niets op sociaal-economisch vlak. De VLD wist op belangrijke punten, zoals de flexibilisering van de arbeidsmarkt of de belastingverlaging – dat is meer dan de fiscale hervorming die we hebben gezien – evenmin iets te realiseren. De agenda werd gedicteerd door de socialisten.”

Meurrens vindt het “grappig” dat Franstalige CEO’s een tweede uitgave van de huidige regering willen. “Ik merk, bijvoorbeeld in mijn contacten met de Luikse luchthaven, dat de organisaties rond de PS ( Meusinvest, bijvoorbeeld) oog hebben voor de belangen van het bedrijfsleven,” getuigt de topman van Aviapartner.

Wim Schamp: “Waalse ondernemers zijn geterroriseerd door ‘ les rouges’. Ze beschouwen minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel, symbool van paars-groen, als de enige garantie dat er geen confrontatie met het strijdsyndicalisme komt.”

Noël Slangen, tot voor kort de ‘spin doctor’ van paars-groen en nu de campagneleider van de VLD, verbaast zich evenmin over de enquêteresultaten. Immers: “Ondernemers staan kritisch en negatief tegenover élke regering. Elk beleid kan volgens hen bedrijfsvriendelijker. Maar de politiek is geen bedrijf en de Belgische staat geen KMO. België is een onderneming die twaalf keer groter is dan Philips met een bestuursploeg die het soms grondig oneens is en dat ook laat blijken. Ondernemers begrijpen die tegenstrijdigheid moeilijk. Zij gaan voor een strategie en dat betekent dat ze een keuze maken. Zij moeten geen keuzes verzoenen en hebben weinig oog voor het compromis, terwijl het compromis net de essentie vormt van de democratie.”

“Groene regelneven”

Guy Verhofstadt roeit met de politieke riemen die hij heeft, verdedigt Jos Broekmans, voorzitter van de Limburgse Kamer. “De politieke kaarten liggen zo dat je geen 25 keuzemogelijkheden hebt bij de vorming van een regering,” zegt deze CEO van Nitto Europe. “We hebben het grootste probleem met de groenen, omdat ze de wereld trachten te regelen met wetten en reglementen, met de nefaste administratieve druk tot gevolg.”

De groenen mogen tevreden zijn, aldus strateeg Schamp. “Net of zij, die niets gepresteerd hebben, het verschil maken.”

Slangen nuanceert: “Behalve voor milieu zijn niet de Vlaamse groenen de regelneven. Die zitten vooral aan Franstalige kant. Het meest symbolische dossier – over pesten op het werk – was bijvoorbeeld van de hand van minister van Werkgelegenheid Laurette Onkelinx (PS) en haar partijgenoten.”

Voor Jos Broekmans is de maat vol. “De opstelling van PS en Ecolo bewijst nogmaals dat een federaal sociaal-economisch beleid niet van deze tijd is,” zegt hij. “Dat is geen verwijt aan Wallonië. We vertrekken van twee economische uitgangssituaties die niet te combineren zijn. Mevrouw Onkelinx bijvoorbeeld lanceerde twee jaar geleden plannen voor de verplichte tewerkstelling van jongeren. Net op dat moment zaten Vlaamse bedrijfsleiders met de handen in het haar, omdat de arbeidsmarkt in sommige segmenten was opgedroogd. Vlaanderen én Wallonië hebben belang bij een regionalisering van de sociaal-economische departementen, zodat elk een beleid kan voeren dat rekening houdt met de regionale sterkte en zwakte.”

Durant, de slechtste minister

De ondernemers die we enquêteerden, gaven ‘punten’ voor de managementcapaciteit, de ondernemingsvriendelijkheid en de consequente beleidsvisie van de individuele regeringsleden. Tellen we de punten samen, dan komt minister van Tewerkstelling Onkelinx op de voorlaatste plaats terecht, net voor de groene minister van Vervoer Isabelle Durant. Een bijna stalinistische meerderheid van Vlaamse ondernemers hoopt dat beide politici uit de volgende regering verdwijnen.

Een andere opvallende vaststelling: Guy Verhofstadt staat slechts vijfde in de rangschikking van ‘superministers’. Nummer één is minister van Ambtenarenzaken Luc Van den Bossche (SP.A), die ook de topplaats inneemt op het gebied van ‘managementkwaliteiten’ en ‘beleidsvisie’. Nummer 2 is minister van Financiën Didier Reynders (MR), gevolgd door minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke (SP.A) en minister van Begroting Johan Vande Lanotte (SP.A).

De beste manager van deze regering, Luc Van den Bossche, wordt na de regeerperiode topman van luchthavenuitbater Biac. Zo’n overstap is volgens Noël Slangen niet evident. “Net zoals elke politicus hoopt dat hij ooit in het bedrijfsleven een rol kan spelen, droomt elke ondernemer ervan in de politiek te stappen,” getuigt hij. “Maar een regering is geen partij waar je ideeën in een programma vertaalt. Daarom raken politici-bedrijfsleiders snel gefrustreerd. Ze botsen tegen een muur. Neem mij gerust als voorbeeld van de ondernemer die plots in de politiek terechtkwam. Toen ik meewerkte aan het project van deze regering, heb ik ook redelijk wat potten gebroken door verkeerde dingen te zeggen en te snel te willen gaan.”

We vroegen ook aan alle ondernemers welke minister ze graag zouden opnemen in hun raad van bestuur. Uiteindelijk achtte de meerderheid geen enkele politicus op zijn plaats in hun bestuursraad. Jos Broekmans: “Het omgekeerde is ook waar. Ik denk niet dat van de geënquêteerde ondernemers er veel geschikt zijn om een stapje in de politiek te zetten.

Daems: ondernemer, geen manager?

Een bedrijfsleider die wel de stap naar de politiek heeft gezet, VLD-minister van Overheidsbedrijven Rik Daems, bengelt onderaan het lijstje met goede managers. Dat uitgerekend de minister van Middenstand volgens 62 % van zijn collega-ondernemers niet langer in een volgende regering mag zetelen, is een pijnlijke zaak.

Dat verdient hij niet, meent Luc Meurrens. “Daems moest de zwaarste dossiers, zoals Sabena, in erg moeilijke omstandigheden oplossen. Er was weinig eer mee te behalen. Misschien had hij zich op een andere ministerpost beter kunnen bewijzen.”

Zoals gezegd is Daems de enige VLD’er die de geënquêteerden niet graag terugzien in de volgende coalitie. Heel opvallend is dat de Vlaamse ondernemers geen probleem hebben met een politieke rentree van de SP.A’ers. De Franstaligen daarentegen zijn wel blij dat Luc Van den Bossche niet meer terugkeert. Ook hadden ze graag minister van Justitie Marc Verwilghen (VLD) de laan uitgestuurd. Blijkbaar wordt de Vlaamse invloed op de ambtenarij en de magistratuur in het zuiden van het land niet gesmaakt.

Het omgekeerde is waar voor Defensie en Economie, waar Franstalig België André Flahaut (PS) en Charles Picqué (PS) graag terugziet, in tegenstelling tot de Vlamingen. Geen enkele meerderheid in ondernemend België wenst welke groene minister of staatssecretaris dan ook in de volgende regering, hoewel de meeste Franstaligen het voor Jef Tavernier en staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking Eddy Boutmans gewoon niet weten. Blijkbaar zijn Vlaamse groenen in het zuiden onbekend.

Vermeldenswaard is ook dat de ondernemers in beide landsdelen graag antifraudecommissaris Alain Zenner (MR ) in een volgende regering zouden zien opgenomen, terwijl ze neutraal staan tegenover zijn collega’s Greet Van Gool (SP.A, Pensioenen) en Yvan Ylieff (PS, Wetenschapsbeleid).

“Alleen VLD blokkeert rood-groen”

De negatieve resultaten voor de groenen stellen Noël Slangen gerust bij de conclusie dat ondernemers een heruitgave van Verhofstadt I afkeuren. “Dit is niet per se een aanval op de VLD,” meent hij. “Uiteraard willen ondernemers liever een regering zonder de groenen. En uiteraard staat een VLD-CD&V-regering bovenaan hun verlanglijstje, en nog liefst een liberale regering zonder meer.

Maar ook hier loert er een communautair addertje onder het gras. Een rooms-blauwe regering kan misschien in Vlaanderen, maar is onmogelijk in een federale structuur door de afkalving van de Waalse christen-democratische zuil. En asymmetrische coalities zie ik niet snel ontstaan.”

Niet iedereen is overtuigd van het nut van de opname van de CD&V in de regering. “SP.A, Agalev en VLD hebben het voordeel van de duidelijkheid,” redeneert Jos Broekmans. “Bij de CD&V hoor je het ene moment voorzitter Stefaan De Clerck een fel betoog afsteken tegen de groene beleidsmaatregelen, maar een dag later wordt hij alweer teruggefloten door de ACV-zuil. Wat is het nu eigenlijk?”

Slangen rekent erop dat een regering rond een VLD-as, door de wet van het getal, de enige realistische optie is voor kiezers die graag een bedrijfsvriendelijk klimaat willen. “De vraag die elke ondernemer zich zal stellen: hoe blokken we een rooms-rood-groene regering af? Om dat te vermijden zal hij uiteindelijk wel op Guy Verhofstadt stemmen.”

Een typische Slangen-redenering, meent Wim Schamp. “Hij gokt dat een massale campagne vlak voor de verkiezingen de domme kiezer zal overtuigen dat een stem op de VLD doorslaggevend is voor een links of een rechts beleid. De waarheid is dat Verhofstadt en de zijnen hun harde kern van kiezers aan het verliezen zijn. De kleine zelfstandige zal uitwijken naar andere partijen. En dat in een verkiezing waar een wijziging van 1 % zal uitmaken wie de volgende premier wordt. De VLD balanceert op een bijzonder slappe koord. Dat wordt spannend.”

Hans Brockmans

“Vlaamse ondernemers opteren voor de originele versie van blauw, niet voor het paars-groene afkooksel.”

“Vlaanderen én Wallonië hebben belang bij een regionalisering van de sociaal-economische departementen.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content