‘Wel kopers, maar geen stukken te koop’

Met de succesvolle harnassen- en wapenveiling van de Karsten Klingbeil-collectie heeft het Brusselse veilinghuis Pierre Bergé & Associés het jaar in schoonheid afgesloten. In 2012 vestigt ook concurrent Artcurial zich in Brussel. Bovendien dreigt een recessie.

Russisch, Italiaans, Engels, Frans, Duits, Nederlands, zelden zoveel talen horen spreken in de veilingzaal van Pierre Bergé & Associés. Op 13 december ging de collectie harnassen, helmen en wapens van Karsten Klingbeil onder de hamer. De steenrijke Duitse bouwondernemer (86) kocht in vijftig jaar een indrukwekkende verzameling van dik 600 stukken bij elkaar. Deels authentieke voorwerpen, deels replica’s uit de negentiende eeuw.

“Klingbeil was een impulsieve autodidact en een boulimische verzamelaar. Hij kocht zowel decoratieve speeltjes als topstukken. Puur voor zijn plezier”, zegt Philippe Missillier, expert militaria bij Bergé. Het Brusselse veilinghuis deed de verkoop en de expertise samen met Hermann Historica in München, een veilinghuis gespecialiseerd in wapens en harnassen.

“Klingbeil gaf ons carte blanche. We wilden de waarheid en de werkelijke waarde van de complete verzameling onderzoeken. Waar experts vroeger wazig deden over replica’s, besloten wij bewust om die omerta te breken. Dus stond in de cataloog duidelijk wat authentiek, gerestaureerd of hersamengesteld was. We leven in de 21ste eeuw. Mensen moeten weten wat ze kopen, zodat nadien geen lijken uit de kast vallen.”

De veilingresultaten bewijzen dat die eerlijke aanpak werkte. Sommige verzamelaars hadden honderdduizenden euro’s veil voor een historisch stuk met een duidelijke provenance, andere zochten bewust naar een negentiende-eeuws decoratief stuk in riddersfeer voor enkele duizenden euro’s. Prijsbeest van de veiling was een Italiaans steekspelharnas uit de late zestiende eeuw, dat 270.000 euro opbracht, een pak hoger dan de schatting. De totale opbrengst van de Klingbeil-veiling liep op tot 3.815.300 euro.

Van 1000 tot 1 miljoen euro

De Karsten Klingbeil-veiling is een mooie afsluiter voor het Frans-Belgische veilinghuis, dat dit jaar afklokt op 27 miljoen euro omzet, kosten inbegrepen. Uitschieters waren de recente wijnveiling van het sterrenrestaurant Comme Chez Soi, die 301.000 euro en veel publiciteit opbracht. Dit jaar opende Bergé & Associés ook een nieuw departement in strips. En twee sculpturen van Alina Szapocznikow – die nog tot 8 januari een expo heeft in Wiels – haalden een mondiaal veilingrecord.

“We zijn marktleider van de veilinghuizen met veilingzaal in België”, zegt Frédéric Chambre, vicevoorzitter van Pierre Bergé & Associés. “Sotheby’s en Christie’s hebben wel bureaus in België, maar veilen hier niks. Vanaf volgend jaar veilen we in onze Parijse afdeling alleen nog ar- cheologische stukken, boeken en manuscripten, al de rest gaat in Brussel onder de hamer. We zijn goed in de objecten van 1000 tot 1 miljoen euro. In die niche moeten we ons blijven specialiseren.”

Maakt de komst van het Franse veilinghuis Artcurial hem niet nerveus? “Nee, ze openen in december alleen een bureau, geen veilingzaal. Het is een goed teken dat ze naar Brussel komen. Het betekent dat er hier een markt is. Toen ik vijf jaar geleden het Bergé-filiaal in Brussel opstartte, lachten ze me uit in Parijs. Intussen hebben we aangetoond dat hier wel degelijk potentieel is. En nu maken ook andere Franse veilinghuizen de oversteek. Brussel wordt onze uitvalsbasis, het bijkantoor in Luik sluiten we. Gecentraliseerd in Brussel willen we ons focussen op België, maar ook steeds nadrukkelijker op noordelijke landen zoals Scandinavië, Duitsland en Nederland.”

Less is more

Ondanks de toekomstplannen blijft Chambre voorzichtig in zijn voorspellingen voor 2012. “Het is afwachten hoe de conjunctuur evolueert. De echte afspraak met de kunstmarkt wordt de Maastrichtse kunst- en antiekbeurs Tefaf in maart, dan pas zien we waar de klappen vallen. Het grootste probleem, zowel voor veilinghuizen als kunsthandelaars, is dat er wel kopers, maar te weinig kunstvoorwerpen op de markt zijn. Door het ongunstige economische klimaat zijn weinig mensen bereid om waardevolle kunstwerken te verkopen. Het geld dat ze ervoor krijgen, kunnen ze toch in niks interessants investeren.”

Onder meer om die reden draait Bergé volgend jaar het aantal veilingen terug. “We mikken voor 2012 op veertien veilingen en zes collectieverkopen, in 2011 waren er meer dan veertig. Bergé was te veel een machine geworden, dat kwam de kwaliteit, de sérieux en de communicatie niet ten goede. Er was gewoon te veel werk om alles rond te krijgen.”

En dan is er nog de hete kwestie van de private sales, de onderhandse ver- koop die veilinghuizen organiseren voor mensen die hun topstukken niet willen veilen, om familiale, fiscale of privacy-redenen. Soms omdat verkopers niet willen riskeren dat hun werk verbrand is, als het onverkocht bleef op de veiling. Christie’s, Sotheby’s en Artcurial verkopen al een paar jaar werken in zo’n besloten galerieomgeving, direct aan de klant, zonder openbare biedingen.

In juli 2011 keurde het Franse parlement een wet goed die ook Franse veilinghuizen toelaat om private sales te organiseren. Vroeger was dan alleen mogelijk via Londen of Monaco. Vooral antiquairs en galeristen beschouwen de maatregel als broodroof, omdat de veilinghuizen zich steeds meer zouden gedragen als kunsthandelaars en marktaandeel afsnoepen. Deels terecht, want Christie’s en Sotheby’s haalden in 2010 al 10 procent van hun omzet via dit private distributiekanaal. En dat percentage is in 2011 nog gestegen, onder meer door de commissies die private sellers opstrijken per private verkoop.

“Wij doen daar niet aan mee. Ik wil me niet gedragen als een kunsthandelaar. Als ik een mooi stuk verkoop, wil ik daarover communiceren. Door aan de buitenwereld te tonen dat we kunnen verkopen, winnen we het vertrouwen van de mensen die bij ons iets willen laten veilen. Als ik de beste deals in de luwte doe, dan weet niemand daarvan. Ik hou niet van zulke ontransparante toestanden.”

THIJS DEMEULEMEESTER

“Door aan de buitenwereld te tonen dat we kunnen verkopen, winnen we het vertrouwen van de mensen die bij ons iets willen laten veilen” Frédéric Chambre, Pierre Bergé & Associés

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content