‘We zijn zeker nog niet dood’

Het biotechbedrijf ThromboGenics en zijn CEO Patrik De Haes hebben het voorbije jaar bakken kritiek over zich heen gekregen. Nu bijt De Haes voor het eerst van zich af.

Na jarenlang te zijn opgehemeld en bejubeld als de vaandeldrager van de Belgische biotechsector, viel ThromboGenics in de tweede helft van 2013 genadeloos uit de gratie. Het Leuvense bedrijf heeft de verkoop van zijn oogmedicijn Jetrea buiten de Verenigde Staten uitbesteed aan Alcon, de oogmiddelendivisie van de farmagroep Novartis. De verkoop in de VS doet ThromboGenics zelf. Een strategie die bepaalde aandeelhouders op scherpe kritiek en hoongelach onthaalden. De ontgoocheling over de tegenvallende verkoop van Jetrea duwde het aandeel almaar dieper onder zijn piekkoers van 47 euro van begin 2013. In februari vorig jaar kondigde ThromboGenics een strategische oefening aan, die werd beschouwd als een verkoopscenario. Zes partijen werden in de media genoemd als kandidaat-overnemer. Maar vier maanden later kondigde ThromboGenics aan alleen verder te gaan en verliet financieel directeur (CFO) Chris Buyse, voor velen de gebeten hond omdat hij de hoge omzetverwachtingen te sterk zou hebben gevoed, het bedrijf. ThromboGenics zette vervolgens de tering naar de nering, en snoeide een vijfde van de kosten weg, ten koste van ruim veertig banen in Europa en de Verenigde Staten. Vorige week dan bevestigde Alcon optimistisch te blijven over de toekomst van Jetrea, al gaf het ook toe dat de verkoop van Jetrea buiten de VS hen wat tegenviel. Al die tijd hield CEO Patrik De Haes de lippen op elkaar. In een exclusief gesprek met Trends legt hij uit waarom.

U zat het voorbije jaar in de hoek waar de klappen vielen. En toch bleef u incommunicado.

PATRIK DE HAES. “Als je geschoren wordt, moet je stilzitten. We wilden de controverse niet vergroten. Het heeft geen enkele zin om polemiek te voeren in de media. Toen niet, nu niet en later niet.”

Biotechinvesteerder Rudi Mariën sprak in Trends over een strategische blunder om Jetrea met een beperkte ploeg zelf te willen verkopen in de VS.

DE HAES. “We reageren nooit op de mening van individuele aandeelhouders. Iedereen weet dat we de VS zelf doen omdat het een grote maar relatief eenvoudige markt is. Je krijgt met één procedure toegang tot een markt van 300 miljoen mensen. Dat Alcon het ook buiten de VS even moeilijk heeft als wij erbinnen, bewijst dat de uitdagingen voor de verkoop van Jetrea minder te maken hebben met de organisatie, maar alles met de uitdagingen van het introduceren van een nieuwe therapie. Wij hadden onze topline ook liever wat hoger gezien. Dan hadden we meer waarde gecreëerd, en daarmee hadden we op overnamejacht kunnen gaan.”

Ook oprichter Désiré Collen was niet opgezet met de gevolgde strategie?

DE HAES.(ontwijkend) “Désiré is en blijft een zeer gewaardeerde aandeelhouder. Via zijn fonds Biggar heeft hij 5 à 6 procent. Désiré volgt ons verhaal. We waarderen zulke aandeelhouders enorm. We hadden er graag meer gehad.”

De oogspecialisten in de VS omarmen Jetrea niet snel omdat chirurgie veel lucratiever is?

DE HAES. “Chirurgen zijn twintig jaar opgeleid om die delicate operaties uit te kunnen voeren. In de VS krijgen ze voor een operatie tussen 1000 en 1500 dollar, en voor ons product 160 à 240 dollar. Dat lijkt een fundamenteel punt te zijn voor velen onder hen, maar we geloven dat dit een tijdelijk fenomeen is.”

Zou u dezelfde strategie volgen, mocht u het kunnen overdoen?

DE HAES. “Gebaseerd op de elementen die wij toen hadden, zou zowel de raad van bestuur als het uitvoerend comité — want het is niet de CEO alleen die daarin beslist — inderdaad nog altijd dezelfde beslissing nemen.”

ThromboGenics stond vorig jaar in de etalage.

DE HAES. “Als we het bedrijf hadden kunnen verkopen voor zeg maar 3 miljard euro, zou dat wellicht zijn gebeurd. Maar die kans is er nooit geweest. De raad van bestuur heeft samen met de bankiers de analyse gemaakt om te zien of bepaalde mensen openstonden voor een bod. Wel, er is nooit een bod geweest, formeel noch informeel. En om dat gerucht de kop in te drukken: ook niet van Alcon.”

Er was sprake van een marktpotentieel van honderden miljoenen euro’s. Dat zorgde ervoor dat het verwachtingspatroon heel hoog was. Te hoog?

DE HAES. “We waren en zijn first in class, als eerste met een product voor dat specifieke medische probleem, verkleving aan de achterkant van het oog. De markt was daar enorm positief over, en we vonden een partner in Alcon, de grootste speler in deze business. Die bood ons 30 procent royalty’s, ongehoord in deze industrie. Dat alles creëerde erg hoge verwachtingen. De extra visibiliteit door onze opname in de Bel-20, vlak na de start van de commercialisering, heeft ons ook geen goed gedaan. Het negatieve werd enkel versterkt.”

U had het niet meer onder controle?

DE HAES. “We hebben zeven jaar gehad waarin we krediet kregen voor alles, zelfs voor dingen waar we dat niet voor verdienden. Maar de verwachtingen als beursgenoteerd bedrijf hebben we niet kunnen inlossen. En nu zijn er periodes waarin we in diskrediet komen voor zaken waarmee we zelfs niets te maken hebben. We zien spijtig genoeg wel wat gratuite commentaren, met oneliners die veel kapotmaken. Wij kunnen de mensen ook niet altijd kwalijk nemen dat ze niet het volledige beeld hebben. Het overdrijft altijd in de een of andere richting. Die balans willen we herstellen met nieuwe klinische studies, meer data, en een groeiende markt voor Jetrea.”

U bent er nooit in geslaagd de verwachtingen die door uw CFO werden aangevuurd, te temperen.

DE HAES. “Mijn raad aan alle biotechbedrijven is: zorg dat je de verwachtingen naar beneden krijgt. Underpromise and overdeliver. Maar als het momentum zo enorm is, is dat heel moeilijk. Je ziet nu ook die opwinding over andere Belgische biotechbedrijven. Nochtans zijn dat allemaal bedrijven in een vroeg stadium. Fase 2 van de klinische testen is nog vroeg.”

Dat u de verwachtingen niet kon temperen, is uw fout?

DE HAES. “Fout is een groot woord. Het is altijd de intentie geweest het juiste te doen, voor alle belanghebbenden. Soms draait dat verkeerd uit.”

Over verwachtingen gesproken. Wat zit er in de pijplijn?

DE HAES. “We zijn zeker nog niet dood. We hebben ook niet in een hoekje zitten wenen. We weten intussen hoe we het moeten aanpakken. Zo werken we nu op een andere toepassing voor Jetrea, onder meer in aan diabetes gerelateerde oogziekten. Als je bloedsuiker slecht is geregeld, beginnen de bloedvaten in je nieren te groeien, maar ook aan de achterkant van het oog. Zodra ze in de ooggel groeien, ben je binnen het jaar blind. Het is bewezen dat dat stabiliseert als je die ooggel en het oognetvlies wat van elkaar kan houden. Wij gaan trachten te bewijzen dat we dat met Jetrea kunnen. En in tegenstelling tot de eerste toepassing, voor verkleving achteraan het oog, is er hiervoor geen chirurgisch alternatief.”

Wat is het potentieel?

DE HAES. “Ik heb een tiental jaar gewerkt in de diabeteswereld. We geven niet graag cijfers, maar het potentiële aantal patiënten is groot, in de miljoenen. Diabetes is de epidemie van deze eeuw. De sense of urgency voor een behandeling is ook veel groter.

“En daarnaast hebben ook het zogenaamde anti-PLGF, dat we gaan bestuderen in diabetes omdat het anti-inflammatoir werkt, en dan hebben we twee preklinische producten in diabetes. We hebben dus vier doelkansen in die grote wereld van diabetes. En stel eens even dat ons Jetrea-onderzoek in diabetes ook nog eens zou aanslaan. Dan zijn we wellicht helemaal terug van weggeweest.”

U staat er wel alleen voor. Alcon doet niet mee.

DE HAES. “Alcon wil voorlopig niet investeren in een nieuwe indicatie voor Jetrea. Maar het is dan ook bezig met een grote kostenbesparingsoperatie van 85 miljoen dollar. We kunnen ze ook niet verplichten. Goed voor onze geloofwaardigheid is dat niet, vinden sommigen. Maar dat Alcon afzijdig blijft, heeft niets te maken met de wetenschap.”

Het wordt ook tijd uw imago van one trick pony bij te sturen?

DE HAES. “Wat ik eerder vertelde, moet daar zeker bij helpen. Daarnaast hebben wij een aantal preklinische verbindingen in ontwikkeling, mogelijke opvolging voor Jetrea. Bovendien hebben we ons onderzoek in oncologie nog niet uitgespeeld. Anti-PLGF werkt niet alleen in op de achterkant van het oog. Aan de universiteit van Harvard is ontdekt dat het ook een impact kan hebben bij het onderdrukken van hersentumoren bij kinderen. Dat is de meest dodelijke soort tumoren bij kinderen. Anti-PLGF kan de vorming van nieuwe bloedvaten, die de groei van kankerweefsel bevorderen, afremmen. De onderzoeker bij Harvard, Rakesh Jain, krijgt trouwens voor dat onderzoek deze week een eredoctoraat aan de KU Leuven. Het is voor mij belangrijk om constructief weer iets op de rails te zetten. Het is een klein toepassingsgebied, maar kinderen sterven eraan.

“Later dit jaar starten we hiernaar samen met het Vlaams Instituut voor Biotechnologie (VIB) een studie, en rond dat onderzoek richten we weldra een spin-off, een apart bedrijf, op. Initieel samen met het VIB, en later mogelijk met andere investeerders. Dat doen we omdat ThromboGenics zelf gefocust moet blijven op oftalmologie.”

Wat zijn de langetermijnplannen met dat nieuwe bedrijf?

DE HAES. “We gaan rustig die eerste klinische studies doen en onderzoeken of het middel ook kan dienen voor andere kankers, zoals neuroblastoom, een kwaadaardige tumor uit zenuwweefsel, of galwegkanker. Misschien kunnen we ook werken op bepaalde moleculen van het VIB, waarmee we altijd een heel goede samenwerking hebben gehad. Daar weten ze dat wij nog altijd het ThromboGenics zijn dat we altijd geweest zijn.”

Wat is de eerstvolgende mijlpaal?

DE HAES. “Tijdens onze jaarresultaten op 12 maart gaan we niets speciaals aankondigen. Voor onze studie naar de toepassing van Jetrea voor diabetes gaan we wel hogere dosissen testen om de respons verder te verhogen. En dat oncologiebedrijf op de rails zetten, is natuurlijk belangrijk. Dat is hopelijk al voor de komende weken.

“Al bij al was het ook voor ons niet slecht even uit de aandacht te verdwijnen. We hebben vorig jaar een moeilijke analyse gemaakt. Door de reorganisatie en optimalisatie zijn we operationeel een beter bedrijf. Het wordt moeilijk nog leaner te zijn. Meaner kunnen we wel nog worden.”

Al dat onderzoek kost bakken geld. Komt er op de langere termijn nog een kapitaaloperatie?

DE HAES. “Met de plannen en verkoopverwachtingen die wij nu hebben, is er zeker geen kapitaaloperatie in het verschiet. Wij hebben ons goed georganiseerd.”

Eind september had u 137 miljoen euro in kas. En nu?

DE HAES. “Een pak meer dan 100 miljoen, en daar springen we zeer zuinig mee om. Onze recent benoemde CFO, Dominique Vanfleteren, zal daar een voorname rol in spelen. Voor het juiste bedrag is het wachten op de jaarcijfers.”

Wat vond u van de scherpe kritiek aan uw adres?

DE HAES. “Er werd geschreven dat ik samen met het bedrijf van mijn sokkel was gevallen. De Amerikaanse generaal Patton zei ooit: ‘I don’t measure a man’s success by how high he climbs but how high he bounces when he hits bottom.’ De media heeft behoefte aan personaliseren, zo werkt het nu eenmaal. Ik heb dat veel liever dan dat ze willen afgeven op het bedrijf. Ik vertegenwoordig 150 mensen die erin geloven. Onze mensen lezen ook de kranten en het is niet gemakkelijk voor hen. Wij blijven trots op het traject dat we hebben afgelegd. We beschikken over een superhoogstaand product dat commercieel en wetenschappelijk wordt aanvaard én wordt terugbetaald.

“Het is spijtig, want we beschikken met de biotech in Vlaanderen en België over een mooie industrie met veel groeipotentieel. ThromboGenics heeft wellicht een pioniersrol vervuld en samen met onze partners, hebben wij ook wellicht wat ogen en deuren geopend in onder meer New York. Bedrijven zoals Galapagos, Ablynx, maar ook andere liggen daar vandaag goed in de markt, en dat is fantastisch.

“Wij hebben onze intrede in de VS gedaan met amper 15 procent vaste aandeelhouders. Achteraf bekeken was het wellicht beter geweest dat te doen met meer en grotere referentieaandeelhouders. Wij zijn helaas ook wat de speelbal geworden van hefboomfondsen die speculeerden op een koersdaling. Dat hebben we achter ons gelaten. Wat voor mij belangrijk is, is dat mensen inzien dat ThromboGenics getracht heeft en nog altijd tracht om de basis voor een biotech-industrie te vormen.”

Was er leedvermaak?

DE HAES. “Ja. Dat vind ik nog het ergste. De Duitsers noemen dat Schadenfreude, maar dat is ook sterk ontwikkeld in Vlaanderen. Ik verwacht van niemand lof, maar een beetje respect mag wel. Als ik over collega’s niets goeds te zeggen heb, zwijg ik. Of ik daardoor verrast was? Ik ben niet vlug meer verrast als het over mensen gaat. Ik heb 56 jaar levenservaring. Ik had mijn verwachtingen op het juiste niveau gezet.

“Menselijk is dat wel moeilijk, om afgeschilderd te worden als de idioot. En zeggen dat ik enkele jaren geleden nog werd gerangschikt in een lijst van persoonlijkheden waar ook Barack Obama in figureert. Hij stond op vier, ik op drie! (lacht) Dat geeft het relatieve van dat soort zaken aan.

“Natuurlijk druipt dat niet van me af als water van een eend. Vanbinnen vreet dat. Vanbuiten niet. Je moet een brede rug hebben in deze business, waarin ik al dertig jaar zit. Met zoiets moet je leren om te gaan. Het motiveert me zelfs. Ik geef niet op. Ik geloof nog altijd dat wij het juiste aan het doen zijn. Ik heb in mijn leven al veel gewonnen en heb soms verloren. Ik heb het meeste geleerd als het wat minder goed ging. Ik ben dus aan het leren. (grijnst)”

Met alle respect, u bent het voorbije jaar ook flink grijs geworden.

DE HAES.(kijkt naar woordvoerder Wouter Piepers) “Ik moet dan ook met Wouter samenwerken. (lacht)”

Hoe werkt u de stress eruit?

DE HAES. “Ik wandel elke ochtend met mijn hond langs de Dijle in Keerbergen. Dat geeft me richting. Daar beslis ik wat ik die dag ga doen.”

BERT LAUWERS, FOTOGRAFIE DEBBY TERMONIA

“Er is nooit een bod geweest, formeel noch informeel. En om dat gerucht de kop in te drukken: ook niet van Alcon”

“Als ons Jetrea-onderzoek in diabetes aanslaat, dan zijn we wellicht helemaal terug van weggeweest”

“Mijn raad aan alle biotechbedrijven is: zorg dat je de verwachtingen naar beneden krijgt”