'We moeten waakzaam blijven'

Redactie Trends

17-05-2012, 00:00 Bijgewerkt op: 20-07-2022, 06:39

Baron Jean Stéphenne, het icoon van het Waalse bedrijfsleven, bouwde GSK Biologicals in Waals-Brabant uit tot wereldmarktleider voor vaccins. In een exclusief dubbelinterview treedt zijn opvolger Christophe Weber voor het eerst naar buiten.

Het afscheidsfeestje van Stéphenne met het voltallige personeel is al achter de rug. “Met veel emoties”, zegt Pascal Lizin, de directeur externe relaties en rechterhand van Stéphenne. Stéphenne (63) is dan ook een onbetwiste held in de Britse groep GSK waarvoor hij de vaccindivisie tot wereldmarktleider uitbouwde.

Stéphenne zag zijn rol ook heel wat breder dan de bedrijfsmuren in Waver. Hij werd de architect van het sociaaleconomische marshallplan dat het Waalse bedrijfsleven weer stevig op de kaart zette, en was jaren voorzitter van de Waalse werkgeversfederatie UWE. En achter de schermen trok hij subtiel maar vastberaden mee aan de politieke touwtjes.

Stéphenne ging niet over één nacht ijs om zijn opvolging te regelen. Vijf jaar geleden al polste hij de Fransman Christophe Weber om président te worden van de vaccinafdeling. Sindsdien ging het alleen maar crescendo met GSK Biologicals, dat sinds die eerste contacten met Weber in aantal werknemers is verdubbeld en een ronduit spectaculair bedrijvenpark heeft uitgebouwd in Waver, net ten zuiden van Brussel.

En zeggen dat de zoetgevooisde Stéphenne door de vakbonden werd uitgemaakt voor megalomaan toen hij een kwarteeuw geleden zijn ambities uit de doeken deed. De afdeling bestond toen uit welgeteld één product, tegen polio, goed voor een jaaromzet van 3 miljoen dollar. Vorig jaar werd afgeklokt op een omzet van 5,3 miljard euro (bijna 7 miljard dollar). GSK Biologicals, dat voor een betere herkenbaarheid wordt omgedoopt tot GSK Vaccines, telt bijna 12.500 werknemers, onder wie 7900 in Waver. Samen produceren en leveren die jaarlijks 1,4 miljard vaccindosissen.

Hoedje af dus voor Jean Stéphenne, vindt ook Christophe Weber. “Iedereen bewondert hem, ook al omdat hij erin is geslaagd om ondernemer te zijn in de schoot van een grote groep als GSK. Dat is uitzonderlijk, en dat ga ik proberen voort te zetten”, zegt Weber, die al begin vorig jaar in Waver landde, maar nu pas zijn eerste interview geeft. “De eerste zes maanden was het ook alleen luisteren voor mij”, blikt Weber terug. In september kwam zijn gezin over, en pas sinds vorige maand heeft hij de touwtjes officieel in handen.

TRENDS. Meneer Stéphenne, begin vorig jaar zei u al dat Azië voortaan de prioriteit van GSK Biologicals zou zijn. En kijk, als opvolger kiest u de man die jaren topman was voor Azië van heel GSK. Dat kan geen toeval zijn.

JEAN STEPHENNE. (lacht) “Die kennis van Azië is zeker een voordeel. Maar we kennen elkaar al lang. Christophe werkt al achttien jaar voor GSK en over dit hadden we al jaren eerder gesproken.”

CHRISTOPHE WEBER. “Die kennis zal heel belangrijk zijn omdat de vraag uit Azië sterk zal zijn. De bevolking groeit er enorm. Alleen al in India zijn er jaarlijks 25 miljoen geboortes.”

Welke raad hebt u gegeven aan uw opvolger?

STEPHENNE. “Hij is groot genoeg. Hij heeft geen raad nodig (glimlacht). Trouwens, in elk land of iedere regio waar hij actief was, was hij succesvol. Hij heeft ook de toer van het bedrijf kunnen doen en kunnen luisteren, en daarna zijn strategisch plan kunnen opstellen. Hij heeft dus het geluk en de tijd gehad om er niet meteen te worden ingesmeten. Dat is de ideale manier om de opvolging te regelen.”

En u?

STEPHENNE. “Sinds vorige maand ben ik special advisor van de CEO van GSK, Andrew Witty. Ik neem ook deel aan vergaderingen waarvoor Christophe me uitnodigt. En ik verzorg voort de contacten met de Bill Gates Foundation, en houd me bezig met de dossiers van onze vaccins tegen malaria en polio voor de Wereldgezondheidsorganisatie. Dat wil ik nog twee jaar doen, tot mijn 65ste. Maar ik wil zeker geen schoonmoeder zijn.”

U zei midden 2007 al aan Trends dat uw opvolger het moeilijk zou krijgen.

WEBER. ” (tot Stéphenne) Ja, wat wou u daarmee eigenlijk zeggen?” (lacht)

STEPHENNE. “Ik zei dat omdat ik een enorme invloed had op het bedrijf. Ik kende de voorgeschiedenis ook goed, Christophe niet. En vergeleken met 2007 is het bedrijf verdubbeld in omvang en kan hij niet langer alles zelf doen. Hij moet dus steunen op anderen.”

Tien jaar geleden stond GSK Biologi-cals in de groep bekend als ‘Forteresse Rixensart’ omdat u vastberaden uw eigen parcours uitstippelde en verdedigde.

STEPHENNE. “Bij Christophe zal dit minder als een bolwerk worden gezien. Toen was het inderdaad een periode waarin ik dit model hevig moest verdedigen. Nu zijn we een gevestigde waarde en kan hij focussen op de business.”

Wat denkt u als u rondom u kijkt naar het bedrijvenpark, u die volgens de vakbonden megalomaan was?

STEPHENNE. “Ik denk dan aan de concurrentie, zoals Sanofi dat toen in vaccins veel groter was dan wij, of aan het Duitse instituut Behringwerke. Velen hebben niet die ommezwaai in innovatie gedaan, en zo zijn wij de grootsten geworden. Dat betekent dat we altijd waakzaam moeten blijven. Zelfs nu we er goed in slagen, weten we dat er nieuwe innovatie moet komen, nieuwe vaccins.”

Bestaat de kans nog dat GSK zijn vaccindivisie uit België wegtrekt?

STEPHENNE. (Schudt van neen met het hoofd.)

WEBER. “De voorbije vijf jaar was dit de sterkste groeimotor van de groep. We hebben een marktaandeel van 26 tot 28 procent en zijn wereldmarktleider. Bovendien is dit een veel stabielere en groeiende sector dan farma. Er is nauwelijks generische concurrentie. Oc-trooien vervallen wel, maar het is uiterst moeilijk om een perfecte kopie te maken. In farma moeten de producenten van de generische kopieën alleen aantonen dat die bio-equivalent (biologisch vergelijkbaar) zijn en kunnen die producten worden geregistreerd. In vaccins is dat onmogelijk. De allerkleinste variatie in het productieproces kan de werking van het vaccin helemaal veranderen. Dus moet eerst de hele klinische ontwikkeling helemaal worden overgedaan.”

Wat zijn de uitdagingen voor het bedrijf?

WEBER. “We moeten ook competitief zijn in zeer diverse groeilanden. De voorwaarden om succes te hebben, zijn niet dezelfde in China als in Japan of Indonesië, dus moeten we erg vaardig zijn om daarop te kunnen inspelen. De prijzen in die landen zijn ook zeer zwak vergeleken met de VS en Europa. Dus moeten we ook een kostenstructuur hebben die ons toestaat competitief te zijn in die landen. En de komende tien jaar zien we ongetwijfeld heel wat Indiase en Chinese bedrijven die ons komen beconcurreren in die landen.”

Hoe evolueert de omzet?

WEBER. “Vorig jaar hebben we voor het eerst in onze geschiedenis, gemeten naar waarde, meer vaccins verkocht in groeilanden dan in de VS of Europa. We zien die tendens aanhouden dit jaar.”

Voelt u de crisis?

WEBER. “Ja. Je ziet het verval in Europa in onze sector. We vaccineren nog altijd even veel in Europa, maar er zijn aanzienlijke prijsdalingen, bijvoorbeeld in Duitsland. En er zijn zelfs landen die in innovatie een stap achteruit doen en teruggrijpen naar vaccins van een oude generatie.”

Het debat over de gezondheidskosten woedt weer hevig in België. De budgetten zijn beperkt en de farmasector moet een bijdrage leveren. Christophe Weber kent als Fransman het politieke en sociale reilen en zeilen minder.

STEPHENNE. “Maar daarvoor heeft hij Pascal (wijst naar Lizin, die ook voorzitter is van essenscia Wallonië, de federatie van life sciences en chemie, nvdr.). Die kan belangrijke dossiers mee verdedigen in de complexe Belgische omgeving. We hebben gevochten voor maatregelen als de lastenverlaging voor onderzoekers en octrooien om innovatie te versterken in België, maar we moeten zorgen dat die maatregelen ook gehandhaafd blijven. Innovatie moet worden vergoed en gestimuleerd.”

WEBER. “Het kost gemiddeld 1,3 miljard euro om een vaccin te ontwikkelen. De ontwikkeling ervan duurt algauw tien tot vijftien jaar, in het geval van het malaria-vaccin zelfs 25 jaar.”

Wegen de sociale en politieke strubbelingen nog op deze onderneming?

STEPHENNE. “Politieke onzekerheid is nooit goed voor de aandeelhouders. Ze weten nog goed dat het ons ruim 500 dagen kostte om een regering te vormen. Ik hoop dat het hier stabiliseert, anders veroorzaakt dat onrust bij hen.”

U ziet nog steeds geen stabiliteit? Er is toch een regering?

STEPHENNE. “Ja, maar er zijn ook de politieke termijnen die later dit jaar en in 2014 vervallen. Onze investeerders bekijken het over een periode van tien of twintig jaar. En politieke instabiliteit zorgt niet bepaald voor een goed imago. Wees maar zeker dat als morgen de belastingen veranderen, dat een impact heeft op de toekomstige investeringen.

“Bovendien is er concurrentie in Europa. Zo heeft Engeland, het thuisland van GSK, maatregelen genomen om investeringen en innovatie aan te trekken. Ook zij hebben de belastingen verlaagd. Niets is ooit gewaarborgd. We moeten waakzaam blijven. Maar dat is nu zijn rol. (kijkt naar Weber)

“Ook voor gewone geneesmiddelen is het hier niet eenvoudig. GSK krijgt hier, vergeleken met elders in Europa, de laagste prijzen voor zijn medicijnen. En dan zijn die ook nog maar pas 12 tot 24 maanden na andere landen te verkrijgen. Dat moedigt GSK niet aan om te investeren in België. Daarom dat we ons samen met andere farmabedrijven verdedigen. We zouden niet aanvaarden dat de prijzen in België een vijfde lager zouden zijn dan in Frankrijk.”

Bent u, nu de opvolging rond is, opgelucht omdat u kan focussen op uw andere activiteiten?

STEPHENNE. “Ik word inderdaad veel gevraagd. Maar ik heb mijn vrouw verzekerd dat ik maandelijks een week vrij houd voor haar, en ik ga mijn woord houden.

“En voor de rest, grote strategische beslissingen moeten niet elke dag worden genomen. Twee, hooguit drie keer per jaar. In het dagelijkse operationele zijn er natuurlijk wel problemen. Dat zal Christophe misschien wel heel wat haren kosten (lacht). En voorts ben ik allerminst ongerust. Niet vergeten dat de baas van onderzoek van heel GSK iemand is die van GSK Biologicals komt, Moncef Slaoui. Christophe kan ook op hen steunen.”

U vindt het niet deprimerend om te moeten stoppen?

STEPHENNE. “Ik heb nogal wat activiteiten. Als ik maar mijn geest kan stimuleren, volstaat het (lacht). GSK had me gevraagd meer te doen en ik heb neen gezegd. Nogmaals, ik wil geen schoonmoeder spelen.”