We moeten terug naar de macht van het getal’

“De federale democratie is totaal uitgehold en ontkracht.” Volgens politoloog Wilfried Dewachter kan België maar blijven bestaan als Brussel zijn territoriale expansiedrang opgeeft. “En als het een goed beleidspatroon vindt, onvermijdelijk gaat dat via een gezamenlijk Waals-Vlaamse voogdij.”

Door Boudewijn Vanpeteghem, fotografie Reporters

Politicoloog Wilfried Dewachter, emeritus van de KU Leuven, heeft decennia academische ervaring achter de rug. Pardon, politoloog Wilfried Dewachter. De academicus legt de nadruk op het verschil. “Een politicoloog houdt zich met instellingen bezig. Hoewel ik hier wat kort door de bocht ga. Een politoloog buigt zich over de machtsverhoudingen.” De machtsverhoudingen in ons land komen ruim aan bod in het gesprek, waarbij de academicus zijn verontwaardiging en ongeloof over de houding van de Franstaligen de vrije loop laat.

WILFRIED DEWACHTER.(denkt na) “Dat de voorzitter van de Open Vld, Alexander De Croo, meer dan gelijk had om de stekker uit die oeverloze onderhandelingen over de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde te trekken. Niemand gelooft dat er deze keer een oplossing uit de bus was gekomen. Ik begrijp niet waarom koninklijk bemiddelaar Jean-Luc Dehaene met dit voorstel naar buiten kwam, ook al wordt gezegd dat hij de volledige instemming van alle onderhandelaars had.”

Zegt u dat Dehaene de onderhandelingen heeft willen kelderen?

DEWACHTER.(onverstoorbaar) “Ik keer terug naar 1988. Dehaene onderhandelde toen met het institutionele brein van de PS, Philippe Moureaux. Het leidde tot de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde voor de rechtstreekse verkiezing van het Brusselse gewestparlement. Alleen inwoners uit de negentien Brusselse gemeenten mochten er hun stem voor uitbrengen. Dat is ondertussen al vijf keer gebeurd.

“Bij de splitsing van de provincie Brabant, in 1992, werd Halle-Vilvoorde, de zes faciliteitengemeenten inbegrepen, bij de nieuwe provincie Vlaams-Brabant ingedeeld. Sindsdien gingen daar al drie verkiezingen over. De Franstaligen hebben zes gekozenen in de Vlaams-Brabantse provincieraad. Ze vormen er een fractie, praten Nederlands en verdedigen onverkort hun specifieke belangen. Democratisch is dat perfect in orde.

“Dehaene weet bijzonder goed hoe de vork aan de steel zit en hij had in de jongste onderhandelingsronde moeten benadrukken dat de Vlamingen de prijs voor de pacificatie al in 1988 betaalden door de creatie van het Brussels Gewest. Het komt er nu alleen op aan consequent te zijn en de kieswetgeving voor alle parlementaire assemblees door te trekken. Dat is een louter technische kwestie. Maar wat doet Dehaene? Hij legt nagenoeg alle problemen die de Franstaligen naar voren schuiven op de onderhandelingstafel. Door zo te handelen, maakt hij de moeilijkheden alleen maar groter.”

Dehaene maakte alleen een lijst van de moeilijkheden en legde die op tafel.

DEWACHTER. “Sterker nog. Hij heeft niet gepacificeerd. Wel integendeel, hij cre-eerde een nieuw probleem. De Franstaligen moeten goed beseffen dat ze het voortbestaan van België in gevaar brengen door aan de taalgrens te willen tornen. Duitsland zegt toch ook niet tegen België: ‘De Duitstalige Belgen horen bij ons. Ze vragen niet liever’. De taalgrens ligt 50 jaar vast en werd verschillende keren herbevestigd.”

Voor u is de splitsing van BHV een louter technische kwestie. Met die redenering bereikt u niets. De Franstaligen aanvaarden ze niet.

DEWACHTER. “Kijk, er wordt gezegd dat MR-voorzitter Didier Reynders nooit de stemmen van de Franstaligen in Vlaams-Brabant zal opgeven. Het gaat over twee parlementszetels. Maar dan moet de man eens naar mijn rekenwerk luisteren, want de Vlamingen betalen hun parlementszetels heel wat duurder. Vlaanderen zou in 2009 drie zetels van Brussel en drie van Wallonië hebben gekregen, mochten alleen de geldige stemmen hebben geteld voor de zetelverdeling en niet de hele bevolking in rekening zijn gebracht.

“Brussel krijgt nu meer omdat het veel inwoners telt, onder wie veel allochtonen die niet mogen stemmen. Daar moet je dan de kiezers bijtellen die niet komen opdagen en zij die blanco of ongeldig stemmen. In Brussel zijn die met ongeveer 25 procent van alle kiesgerechtigden. Voor Wallonië bedraagt dat percentage om en bij de 20 procent en voor Vlaanderen gaat het om afgerond 15 procent.”

Al de veranderingen die u wenst, zijn niet te realiseren zonder de hulp van de Franstaligen.

DEWACHTER. “We zitten in de complete institutionele anarchie. De politiek blokkeert alles. Maar wat belet mensen zoals de voorzitter van het VBO, Thomas Leysen; Luc Cortebeeck van het ACV en Rudy De Leeuw van het ABVV, centrale sociale akkoorden te sluiten voor Vlaanderen en Wallonië afzonderlijk? Ze verschuilen zich achter de politiek en gebruiken haar meer dan eens om geld te krijgen voor hun centrale sociale akkoorden. We zitten in België met twee maatschappijen en die hebben elk een ander sociaal en economisch profiel. Dus is er afzonderlijk overleg nodig.

(goed op dreef) “Als de nummer twee van het ABVV-FGTB, Anne Demelenne, pleit voor een werkweek van vier dagen, dan rijzen de haren toch te berge. We moeten af van het negentiende-eeuwse syndicalisme van de socialistische vakbond. De tijd van het syndicalisme als tegenmacht voor het kapitaal is voorbij. Ik vind dat erg, maar het is zo. De hardheid van de internationale economie maakt de band kapot tussen de werknemer en zijn bedrijf. Een modern syndicalisme moet de werknemers duidelijk maken dat vastheid van betrekking niet langer geldt en dat ze voor iets beters moeten kiezen als dat kan. Trouw aan het bedrijf is van geen tel meer in vele multinationals.”

U had het over de institutionele anarchie.

DEWACHTER. “Er is geen politieke macht meer die bestuurt, die leidt. Het federale beleid komt zo moeilijk tot stand door de verschillende beschermingsmechanismen, zeg maar veto’s, voor de Franstalige minderheid: pariteit tussen Vlamingen en Franstaligen in de federale regering, de alarmbel, het belangenconflict, Brussel eerste gewest, de zesvoudige meerderheid.”

Een zesvoudige meerderheid die alles blokkeert?

DEWACHTER. “Ja, ze is nodig voor de goedkeuring van de bijzondere wetten. Die moeten een tweederdemeerderheid krijgen in Kamer en Senaat en daarbovenop telkens een gewone meerderheid in de Vlaamse en Franse taalgroep. Welk politiek bestel in de 21ste eeuw kan zich zoveel veto’s veroorloven?

“Al die belangenconflicten zijn toch ergerlijk. Ze blokkeren al drie jaar een meerderheid in de Kamer voor de splitsing van BHV. Brussel, derde gewest, is eerste gewest geworden. Het is bijvoorbeeld goed voor amper 1 procent van de overheidssteun voor innovatie in ons land. Vlaanderen zit op 47 procent en de federatie op 27 procent. Wallonië is goed voor 13 procent en de Franse gemeenschap voor 12 procent. En wie zal de Europese raden van betrokken ministers voorzitten tijdens het EU-voorzitterschap van ons land? Een Brusselse minister. Dat is het resultaat van onderhandelingen tussen Vlaanderen en Wallonië, Brussel, de Franse Gemeenschap, de Duitstalige Gemeenschap en de Cocof (de Franstalige gemeenschapscommissie, die zich over gemeenschapsmateries buigt). Die willen elk aan bod komen.

Vlaanderen in Europa, een zoveelste communautaire steen des aanstoots.

DEWACHTER. “De Vlaamse maatschappij wordt Europees niet verdedigd. Het maakt deel uit van de institutionele anarchie. België hangt aan elkaar van niet-beslissingen. Het kan daardoor nog wat tijd kopen. Zijn kredietwaardigheid behoudt het door de Vlaamse en Waalse maatschappij. (Dewachter haalt een artikel uit Le Vif boven) Dirigent Jean-Pierre Rousseau, een Fransman die de Waalse opera leidt, zegt dat hij in Wallonië een ongelooflijk economisch dynamisme heeft ontdekt en dat de Walen te weinig hun troeven uitspelen. Het steeds terugkerende verhaal van de economische teloorgang van de regio, aldus Rousseau, is tot het Waalse collectieve onderbewustzijn gaan behoren. De dirigent twijfelt eraan of dit niet door de politiek is gewild.

“Het niet beslissen zit overal. Aftredend premier Yves Leterme zegt dat we langer moeten werken en dat we de brugpensioenen moeten indijken. Kort daarop keurt de administratie van vicepremier en minister van Arbeid, Joëlle Milquet (cdH) – madame non – brugpensioen op 52 jaar goed bij chocoladeproducent Godiva in Brussel. Dus kan je bij Opel niet minder doen.

“Vergelijk dat met de toestanden in Europa over Griekenland en de druk die de Duitse bondskanselier, Angela Merkel, moet uitoefenen om in het zuiderse land een beweging op gang te doen komen die de Griekse maatschappij structureel verandert. De leningen zijn anders niet meer dan een pleister op een houten been.

“De dag dat de Vlaamse en de Waalse maatschappijen niet langer de kredietwaardigheid van België dragen, beginnen we af te glijden. De PS en het cdH willen dat het vliegwiel voort draait. De motor en de sturing liggen stil, maar zij willen bestendigen wat sociaaleconomisch, institutioneel en politiek bestaat, waardoor ze hun macht kunnen behouden. Ondertussen zitten we volop in een geglobaliseerde wereld waar de democratie de brutale macht van de markten niet mildert. Dat de Europese Commissie alleen oog heeft voor de marktwerking is daar een sprekend voorbeeld van. Vlaanderen heeft absoluut die minimale politieke macht nodig om de brutale globalisering te milderen. De globalisering kan hard in het leven van de mensen ingrijpen. Daarom moet Vlaanderen zich volwaardig op het Europese niveau kunnen verdedigen.”

U stelt de diagnose. Wat is uw remedie?

DEWACHTER. “De veto’s van de Franstaligen moeten op zijn minst in onbruik geraken. De gewone democratische meerderheid moet opnieuw kunnen spelen. BHV was daar een bijzonder geschikt dossier voor. CD&V had de 1,23 miljoen stemmen moeten uitspelen die het samen met zijn kartelpartner N-VA behaalde bij de vorige federale verkiezingen. Ze hadden de macht van het aantal moeten doen spelen. Zo werkt dat in een normaal functionerende democratie en na vier jaar kan de bevolking via verkiezingen zeggen wat ze ervan vindt.”

Die visie betekent het einde van de consensusdemocratie zoals we die kennen. De Franstaligen zullen, met wat u zegt, altijd het onderspit moeten delven in communautaire kwesties. Dat aanvaarden ze nooit.

DEWACHTER. “De Franstaligen zijn niet altijd in de minderheid. De kiezers kunnen oordelen over de taalgrens heen. Dat hebben we voldoende aangetoond met onze studies op het terrein over de rechtstreekse verkiezing van de Belgische regering. De zwaarste fout na de federale verkiezingen van 2007 kwam van Didier Reynders. Voor het eerst in 100 jaar was zijn partij groter dan de PS. Hij heeft die kans voor Wallonië niet gegrepen. Hij koos voor Brussel in plaats van de Vlamingen voor te stellen elk de eigen regio te ontwikkelen. De Walen kunnen dat evengoed als de Vlamingen. Reynders had akkoord moeten gaan met het overhevelen van bevoegdheden naar Wallonië. Het klopt dat hij daar toen niet aan de macht was, maar bij de deelstaatverkiezingen twee jaar later had hij, door die keuze, de PS verder achteruit kunnen duwen. Hoe dan ook, Wallonië moet kiezen tussen opkomen voor zichzelf en een aanhangsel blijven van de Franstalige gemeenschap, die wordt geleid vanuit Brussel.”

Bent u voor separatisme?

DEWACHTER.(denkt na) “Als second best solution.”

En wat is voor u de beste oplossing?

DEWACHTER. “Een confederale oplossing waarbij Vlaanderen en Wallonië een volwaardige stem krijgen in Europa.”

En wat met Brussel? Ligt daar niet de knoop?

DEWACHTER. “Neen. Wallonië zou voor aanhechting bij Frankrijk kunnen kiezen. Waarom doet het dat niet? Omdat de Waalse politieke leiders in het grotere Franse geheel niets zouden betekenen. Brussel heeft een groot probleem indien België uiteenvalt. In de logica van de Franstaligen moet Vlaanderen uit Brussel opstappen indien België verdwijnt. Ze beseffen niet welke problemen ze zich daarmee op de hals halen. Honderdduizend Vlamingen pendelen er niet meer naartoe. Dat betekent het instorten van de Brusselse markt voor onroerend goed, het einde van talloze kmo’s die van de pendelbeweging leven, het derven van fiscale inkomsten. Brussel is dan niet langer een stad waar de Germaanse en Latijnse cultuur elkaar ontmoeten, en het verliest daarmee zijn aparte positie in Europa.

“Wij groeien uit elkaar en we gaan uit elkaar. Laat ons dat, tot ieders voordeel, op de verstandigste manier doen. De domheid van de Bruxo-belge elite belet dat. Hoe kunnen we de Walen duidelijk maken dat ze er alle belang bij hebben om in duo met Vlaanderen te werken? België kan maar blijven bestaan als Brussel zijn territoriale expansiedrang opgeeft en als het voor zijn eigen functioneren een goed beleidspatroon vindt. Dat zal onvermijdelijk gaan via een voogdij van Vlaanderen en Wallonië over Brussel.”

“De domheid van de Bruxo-belgeelite belet dat we op een verstandige manier uit elkaar gaan”

Wilfried Dewachter

“De hardheid van de internationale economie maakt de band kapot tussen de werknemer en zijn bedrijf”

Wilfried Dewachter

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content