Wat we moeten kopiëren van de Chinezen

Vorige week kon u in Trends al lezen hoe China steeds sterker wordt in onderzoek en ontwikkeling. En er is nog iets wat we kunnen leren van de Chinezen: hun managementstijl. De cultuur, het dynamisme en de overheid in China vormen een winnende combinatie.

Met de Olympische Spelen in Peking kreeg China de kans om aan de hele wereld te bewijzen hoe efficiënt de Chinese managementstijl wel is. “Die stijl is doordrongen van de westerse cultuur, maar draagt ook de hele geschiedenis van de Chinese beschaving in zich. Een heel bijzondere combinatie”, vindt Charles-Edouard Bouée, voorzitter van Roland Berger Azië en lid van het uitvoerend comité van dat consultingbureau. In zijn boek China’s management revolution: spirit, land, energy beschrijft Bouée – die tot voor kort 80 procent van zijn tijd in China doorbracht – een ontluikende maar overtuigende managementstijl. “De Amerikaanse scholen splitsen management op in drie componenten: kennis, actie en attitude. Tot nu toe hebben de MBA’s het belang van kennis altijd overschat en er bij hun studenten massa’s modellen, tools en principes ingestampt. China gelooft daarentegen veel meer in attitude en actie. Daarmee bouwen de managers dan kennis op. Ik noem dat ‘vage logica’, in tegenstelling tot de objectieve en gevestigde logica in de westerse traditie.” Bouée omschrijft de Chinese managementstijl als een drie-eenheid gebaseerd op spiritualiteit, land en energie.

Spiritualiteit

De eeuwenoude Chinese cultuur is doordrongen van spiritualiteit. Diverse stromingen zoals het confucianisme, het taoïsme en het legalisme volgden elkaar op. Elke stroming bouwde voort op de vorige en behield de grote principes ervan. “Typisch voor deze stromingen is een zeker fatalisme. De Chinezen beseffen dat de wereld voortdurend verandert en dat wat moet gebeuren, ook zal gebeuren. Daarom vinden ze het belangrijk om hun omgeving nauwlettend in de gaten te houden. Zo kunnen ze op de veranderingen anticiperen en er zo veel mogelijk de controle over behouden”, aldus Bouée. “Chinezen zijn ervan overtuigd dat moreel gedrag de pijler vormt van een goed georganiseerde maatschappij en dat hiërarchie nodig is om de stabiliteit te bewaren. Voor hen primeert de groep, niet het individu. De onderneming zien ze dan ook bijna als een familie, met aan het hoofd een patriarch die waakt over het welzijn van zijn medewerkers en die geen persoonlijke roem nastreeft.”

Land

In China is het land eigendom van de regering. Het land symboliseert ook de regering in de drie-eenheid waar Bouée over spreekt. “De geschiedenis van de Chinese beschaving is gebaseerd op het evenwicht tussen de invloed van kooplui (de huidige ondernemers) en de invloed van de agenten van de keizer (nu de regering). Maakt een speler misbruik van zijn macht, dan wordt hij door de andere vernietigd. Er is dus sprake van een soort wederzijdse afhankelijkheid tussen overheid en bedrijven. Die afhankelijkheid is hier sterker dan in Europa en veel sterker dan in Amerika.”

De Chinese entrepreneurs handelen niet in hun eigen belang, maar in dat van de gemeenschap. Ze worden in die richting gestuurd door een overheid die weliswaar autoritair is, maar waar de meeste ondernemers veel vertrouwen in hebben. Ze biedt ook een zekere voorspelbaarheid. “Sinds 2002 hebben ze trouwens het recht om lid te worden van de Partij”, zegt Bouée. “Ze kunnen dus invloed op het beleid uitoefenen. Vooral omdat het Chinese over-heidssysteem gefragmenteerd is: de algemene koers wordt uitgezet in Peking en daarna worden de beslissingen getest en uitgevoerd op lokale niveaus. In China hoef je dus niet noodzakelijk een groot bedrijf te zijn om te kunnen praten met de politieke instanties.”

Energie

In het laatste kwart van de twintigste eeuw groeide de Chinese economie uit haar voegen dankzij een steeds krachtiger ondernemerszin. “Het verschil met de fase die Europa doormaakte tijdens de industriële revolutie zit ‘m in de energie die deze ondernemers drijft”, merkt Bouée op. “Dankzij hun maatschappelijke bewustzijn zien de Chinezen hun onderneming als een instrument om bij te dragen tot de macht en emancipatie van China. Tijdens besprekingen hebben Chinese ondernemers het trouwens vaak openlijk over spiritualiteit, filosofie, moraal. Ze praten over de manier waarop hun waarden en hun managementstijl de Chinese tradities en cultuur weerspiegelen.”

Tips om te slagen in China

Wat moet een westerse onderneming – rekening houdend met de kenmerken van de Chinese managementstijl – doen om het in China te maken? “We zijn geneigd om China te zien als een eldorado. Dat is verkeerd”, vindt Bouée. “Vraag je eerst af of China en de Chinezen je product of dienst nodig hebben.” Sectoren die in het Rijk van het Midden nog veel mogelijkheden bieden, zijn volgens Bouée niet langer technologie en fabricaten. Meer potentie zit in producten en vooral diensten die verband houden met gezondheid, welzijn en vrijetijdsbesteding. “Schatten hoe groot je markt is, wordt geen sinecure. Er zijn weinig cijfers voorhanden en dan nog kloppen ze vaak niet met de werkelijkheid. Ik kan dus alleen maar aanraden om je goed voor te bereiden, veel tijd door te brengen in China en betrouwbare contacten te leggen. Op den duur zullen je vermoedens elkaar versterken, waardoor je uiteindelijk in het potentieel van je aanbod gaat geloven. Daarna komt het eropaan een open geest te houden over de manier waarop je de markt moet benaderen en het tempo waarin je wil groeien. Doe zoals de Chinezen: laat je dragen door de golf.”

Moet u de voorkeur geven aan een lokale dochteronderneming, een joint venture of een overname? “Elk van die mogelijkheden is waardevol. Uiteindelijk zal je die verschillende aspecten moeten combineren. Je moet eigen en unieke knowhow hebben. Om bepaalde marktsegmenten te bereiken, heb je misschien partners nodig. En om sneller te groeien, kan een overname nuttig zijn. Maar wanneer je samenwerkt met een Chinees bedrijf, moet je altijd zorgen dat je de baas en zijn kransje vrienden goed kent.”

CAMILLE VAN VYVE EN BENNY DEBRUYNE

Er zit potentieel in producten en vooral diensten in verband met gezondheid, welzijn en vrijetijdsbesteding