Wat kiest u: fiscale amnestie of Tak 23?

Voorstanders van de fiscale amnestie

geven het toe: de wet op de eenmalige bevrijdende aangifte is onvolmaakt.

Maar ze biedt een unieke kans om zwart geld te repatriëren. Tegenstanders geven de voorkeur aan klassieke beleggingsproducten in het buitenland. Trends confronteerde believers en

non-believers van de fiscale amnestie

met elkaar.

Met een voorlopige opbrengst van 40 miljoen euro is de eenmalige bevrijdende aangifte (EBA) nog altijd geen succes. Maar het tij lijkt te keren: sinds de zomer krijgen de financiële instellingen elke dag nieuwe aanvragen binnen. Enkele maanden geleden waren dat er maar een paar per week.

Mondjesmaat repatrieert de schuwe Belg zijn zwarte geld. Dat blijkt ook uit het aantal nieuwe bankrekeningen. In de eerste helft van het jaar openden de Belgische banken ruim 100.000 spaarboekjes voor hun bestaande cliënteel. Dat zijn er 70.000 meer dan gemiddeld. Volgens ingewijden vloeide al 20 % van het Belgische kapitaal in Luxemburg naar ons land terug. Binnenkort heeft het groothertogdom een overschot aan personeel, zeggen ze lachend. De Luxemburgers op hun beurt beweren dat zij negenmaal meer rekeningen aantrekken.

De Nationale Bank schat het vermogen van onze landgenoten in het buitenland op 180 miljard euro, of 18 % van het totaal. De waarde van het roerend goed van de Belgen bedraagt 739 miljard euro, waarvan 13 % in spaarboekjes zit. Naar schatting hebben ze 10 miljard euro belegd in combinaties van levensverzekeringen met beleggingsfondsen (Tak 21 en Tak 23), waarvan de helft in België en de helft in Luxemburg. Maar deze producten bieden geen strafrechtelijke zekerheid. Fiscale amnestie ook niet, repliceren tegenstanders van de EBA. Trends confronteerde de believers en non-believers van de EBA met elkaar: Anton van Zantbeek (advocaat bij Greenille), Jo Viaene (algemeen directeur van Optima Financial Planners), Philippe Dandoy (directeur wealth & management van Private Banking Dexia) en Luc Gheysens (advocaat en professor Belastingrecht aan de Fiscale Hogeschool in Brussel).

TRENDS. Vormen levensverzekeringen gekoppeld aan beleggingsfondsen een alternatief voor de EBA?

ANTON VAN ZANTBEEK(GREENILLE). “De voordelen van deze producten zijn legio. Ze vallen niet onder de Europese spaarrichtlijn en worden dus niet onderworpen aan een roerende voorheffing. Bovendien zal er geen financiële informatie uitgewisseld worden en bedraagt de looptijd van zulke beleggingen doorgaans meer dan acht jaar, waardoor de fiscale aanslagtermijnen vervallen. Maar men vergeet daarbij vaak het strafrechtelijke staartje van het verhaal. Als je zwart geld in Tak 21 of Tak 23 belegt, kan het kapitaal achteraf nog altijd verbeurd verklaard worden en riskeer je een gevangenisstraf wegens ontduiking. Het is niet omdat je verschillende jaren in een verzekeringspro- duct zit, dat de illegale oorsprong van het vermogen verdwijnt. Op dat vlak biedt de EBA dus wel een definitieve oplossing voor berouwvolle zondaars.”

JO VIAENE(OPTIMA FINANCIAL PLANNERS). “Wij vertellen dat niet op die manier. De levensverzekering is geen alternatief voor de EBA. Maar de EBA is ook geen alternatief voor een levensverzekering. Ik stel mij dan ook de vraag waarom Tak 21 of Tak 23 nu plots de kop van jut is. Volgens mij moet je gewoon kijken wie wel en wie niet in aanmerking voor de EBA komt. Hier speelt vooral het verbod op misbruik van vennootschapsgoederen en het misbruik van vertrouwen een rol.”

PHILIPPE DANDOY (PRIVATE BANKING DEXIA). “Levensverzekeringen zijn fantastische producten – flexibel en handig voor vermogensplanning – maar zeker niet bedoeld om zwart geld wit te wassen. Dat verbiedt de wet. Ook stellen wij vast dat de EBA een emotioneel debat veroorzaakt tussen de oude generatie, die getekend door oorlogsherinnerin- gen graag nog een aantal zaken in het duister wil houden, en de jonge generatie, die verkiest volledig legaal te ondernemen.”

VAN ZANTBEEK. “Ik raad bijna iedereen met zwart geld aan een EBA te onderschrijven.”

LUC GHEYSENS (FISCALE HOGESCHOOL). “Ik niet. Ik ben een tegenstander van de EBA. De maatregel biedt geen oplossing voor de draak van de antiwitwasbepalingen. Ik vraag me dan ook openlijk af of de bank nog een toekomst heeft in België als die onwaarschijnlijk strenge wetgeving met de puntjes op de i wordt toegepast. De wetgeving is zo streng dat ze bijna niet meer na te leven is. Met zo’n ruime wetgeving is bijna iedereen aan het witwassen. Het probleem is dus niet of er gekozen moet worden tussen de EBA of Tak 23. Het punt is dat de EBA geen alternatief biedt voor de witwasproblematiek. De EBA biedt een zeer goede oplossing voor wie zijn situatie op fiscaal, sociaal en strafrechtelijk vlak in orde wil brengen. Maar de EBA biedt geen oplossing voor wie zich aan misbruik van vennootschapsgoederen of misbruik van vertrouwen schuldig heeft gemaakt. Bovendien stel ik vast dat de banken geen enkel risico meer nemen. Je kan zelfs geen 1000 euro cash meer storten op de rekening van iemand anders. Die som moet eerst op een apart deposito van de rekeninghouder komen en kan dan pas worden overgeschreven.”

Wanneer verwittigen de financiële tussenpersonen de overheid?

DANDOY. “In het kader van de preventieve antiwitwaswetgeving melden wij als financiële instelling alleen de georganiseerde fraude aan de Cel voor Financiële Informatie ( CFI).”

VAN ZANTBEEK. “Onder druk van de nieuwe antiwitwasrichtlijn evolueren we naar een nog strengere normering. Vanaf 15 december wordt de fraude die voortspruit uit een misdrijf waarop een gevangenisstraf van één jaar of meer staat, beschouwd als een ‘ernstige en georganiseerde fiscale fraude’. Nu is het zo dat in ons Belgische fiscaal wetboek nagenoeg elke overtreding van een fiscale bepaling kan worden bestraft met een gevangenisstraf van maximaal twee jaar. Elke fiscale overtreding zal naar Belgisch recht onder de nieuwe antiwitwasrichtlijn vallen, met alle gevolgen van dien.”

VIAENE. “Als de tussenpersonen onder de nieuwe richtlijn een meldingsplicht hebben voor elke fiscale overtreding omdat ze als ‘ernstige en georganiseerde fraude’ wordt gecatalogeerd, evolueren we regelrecht naar een verklikkingsmaatschappij.”

GHEYSENS. “Maar ook nu al valt misbruik van vennootschapsgoederen en misbruik van vertrouwen onder de antiwitwaswetgeving. Alle raadgevers – in bepaalde gevallen ook advocaten – zijn verplicht om een klant te melden aan de CFI zodra ze weten of vermoeden dat die klant zich schuldig gemaakt heeft aan een van die twee misdrijven.”

VAN ZANTBEEK. “Nu gaat het zo ver dat je strafrechtelijk al schuldig kan zijn aan witwassen als je een onroerend goed verkoopt waarop een bouwovertreding rust. Zodra je hier een vermogensvoordeel haalt en die winst vervolgens witwast, kan dat – naast alle mogelijke strafsancties – ook een verbeurdverklaring van je kapitaal tot gevolg hebben.”

GHEYSENS. “Ik wil er hier ook even op wijzen dat wie een EBA doet, in principe zijn anonimiteit verliest omdat alle namen doorgegeven worden aan de CFI.”

DANDOY. “Dit emotionele debat wil ik toch even ontzenuwen. In het kader van de EBA geeft de bank een lijst van attesten met vermelding van nummers, naam, bedrag van aangifte en geregulariseerd bedrag door aan de CFI. Als archivaris waarborgt de CFI de authenticiteit van die attesten. Ook is de CFI gebonden aan een zeer streng beroepsgeheim en zij seinen alleen de zware, georganiseerde fiscale fraude door aan het gerecht. De zogenaamde heksenjacht is een fabeltje. Van de 5692 meldingen vorig jaar opende de CFI slechts 1558 dossiers, waarvan ze amper 336 gevallen doorgaf aan het parket.”

VIAENE. “De emotionaliteit van de mens kan ik alleen maar bevestigen. In elk geval wijst het op een fundamenteel probleem van gebrek aan vertrouwen van de burger in de overheid. In het kader van de EBA zoekt de spaarder zekerheid en veiligheid. Maar de wet biedt hen dat niet.”

Is bankieren met zwart geld nog mogelijk?

VIAENE. “In de toekomst zal een cliënt met een ‘verkeerd vermogen’ geen bank of verzekeringsmaatschappij meer vinden om zijn geld te beleggen.”

GHEYSENS. “Het geld in het buitenland is voor veel spaarders hun ultieme veiligheid in het leven. Het gaat om kapitaal dat ze eigenlijk niet nodig hebben, wat er ook gebeurt. Ze voelen zich goed in hun vel omdat ze hun schaapjes op het droge hebben. Dat is veel belangrijker dan een EBA, die misschien wel goed bedoeld is, maar door veel mensen verkeerd gepercipieerd wordt.”

VAN ZANTBEEK. “Nochtans staat expliciet in de wet: ‘definitief en onherroepelijk bevrijd van alle belastingen én strafrechtelijke vervolgingen’. Tot 31 december kunnen ze wel een EBA aanvragen, mits ze 6 of 9 % belasting betalen. Doe een EBA en je bent van alle problemen af. Als je met je zwarte geld in het buitenland blijft, loop je altijd het risico tegen de lamp te lopen. Eerst repatriëren en dan beleggen in Tak 23.”

GHEYSENS. “De mensen gaan ervan uit dat de fiscus dat geld in het buitenland toch nooit zal vinden. Bovendien heeft de overheid nooit voldoende personeel om alles te controleren. Het argument van de believers dat je zonder repatriëring het geld niet meer kan spenderen, is irrelevant. De spaarders willen alleen een familiepatrimonium opbouwen en behouden.”

Is het niet juist de taak van de bankier of de adviseur om de mensen te waarschuwen dat ze verkeerd bezig zijn?

GHEYSENS. “Ik merk dat die boodschap niet aanslaat.”

DANDOY. “Omdat iedereen zich in een mist hult.”

VAN ZANTBEEK. “Alles hangt ervan af of je een believer of een non-believer bent.”

VIAENE. “Maar als believer kan je veel geld verliezen, denk maar aan Lernout & Hauspie.”

Hebben de bankiers in het verleden dan hun cliënteel niet te veel aangeraden om in het buitenland te gaan bankieren om de Belgische belastingen te ontwijken?

DANDOY. ( na enige stilte) “Het gaat uiteindelijk over een zekere vorm van civisme. Natuurlijk vind je altijd een rotte appel in de mand. Maar wat is de boodschap vandaag? Ondanks de juridische gebreken is de fiscale-amnestiemaatregel voor de gemiddelde burger, die in het verleden wat fouten heeft gemaakt, nog lang zo slecht niet. De EBA geldt echter niet voor ingewikkelde constructies van belastingontduiking. Gelukkig bestaat bij de jongere generatie wel de mentaliteit om alles in de legaliteit te houden. Als je in het verleden gezondigd hebt, kan je nu bij ons terecht. Wij hebben daar zelfs priesters voor ingehuurd, zoals je in onze reclamecampagne kunt merken. Het heeft te maken met gemoedsrust. Ook de Vlaamse overheid heeft een echte versnelling gemist door – in tegenstelling met de andere gewesten – geen zekerheid over de successierechten te verschaffen, maar alleen een gedoogbeleid te beloven. Daar doet ze de burger geen plezier mee.”

Maar wat moet de spaarder met zijn zwarte geld intussen doen?

GHEYSENS. “Zolang de wetgever artikel 505 van het strafwetboek niet aanpast, ben ik tegen de EBA. Ik moet namelijk met lede ogen en stijgende verbazing zien hoe ruim het begrip heling wordt toegepast. Wát een adviseur ook doet, hij komt altijd in het vizier van deze alles dooddoende bepaling. Het is een nachtmerrie.”

VAN ZANTBEEK. “Hoe je het ook draait of keert, het strafrecht moet een uitzonderingsregime blijven. Dreigen met gevangenisstraffen en verbeurdverklaringen voor eenvoudige vergrijpen, is niet redelijk. Die straffen moeten gereserveerd blijven voor de zware criminaliteit.”

DANDOY. “De EBA is voor het gros van de cliënteel een fantastisch instrument om met hun zwarte geld in het reine te komen. Want wat gaan ze later met hun kapitaal doen? Zo zal je in de toekomst met je zwarte geld geen keuken voor je dochter kunnen kopen.”

Wat doe je dan met mensen die niet in aanmerking komen voor een EBA?

VIAENE. “Bij ons worden zulke probleemdossiers niet aanvaard. De wet laat het niet toe.”

VAN ZANTBEEK. “Een spontane regularisatie blijft nog altijd mogelijk om je ‘vergeten’ inkomsten aan te geven. Maar wat doen veel financiële tussenpersonen, die een klant met zwart geld over de vloer krijgen die geen EBA noch een spontane regularisatie willen? Binnenpakken. En dat is oneerlijke concurrentie.” Werner Niemegeers

Eric Pompen

Werner Niemegeers – Eric Pompen

“In de toekomst zal een cliënt met een ‘verkeerd vermogen’ geen bank of verzekeringsmaatschappij meer vinden om zijn geld te beleggen.””Je kan strafrechtelijk al schuldig aan witwassen zijn als je een onroerend goed verkoopt waarop een bouwovertreding rust.”

“Van de 5692 meldingen vorig jaar opende de CFI slechts 1558 dossiers, waarvan ze amper 336 gevallen doorgaf aan het parket.”