Wat brengen de media in 2012?

Nog goed één maand en 2011 zit erop. Tijd voor een eerste balans van het communicatiejaar 2011 en voor de vooruitzichten in 2012. 2011 was op alle gebieden een zwart jaar. Zowel economisch, financieel als politiek. Op al die domeinen speelden de media een eersteplansrol.

Hoofdredacteur blijft een schietstoeljob. Dit jaar vertrok een recordaantal hoofdredacteurs. Karl Van den Broeck bij Knack, Trui Moerkerke bij Knack Weekend, Patrick Duynslaegher bij Knack Focus, Pierre Huylenbroeck bij De Tijd, Bart Van Doorne bij De Morgen, Geert Dewaele bij Het Nieuwsblad, Paul Daenen bij Het Laatste Nieuws, Liesbeth Vrieleman en Kris Hoflack bij de VRT-nieuwsdienst, Eric Goens en Jeroen Wils bij het vtm-nieuws, Jurgen Oosterwaal en Sam De Graeve bij Humo… En het jaar is nog niet voorbij. Vele van deze gewezen redactiechefs hebben ondertussen elders onderdak gevonden, niet zelden bij andere mediagroepen. Het Vlaams medialandschap is in volle beweging, en de hoofdredacteurs maken daar deel van uit. Zoals ik reeds in 2005 in mijn boek Stop de Pers! schreef, heeft de job van hoofdredacteur steeds meer weg van die van voetbaltrainer: hun voortbestaan is inherent gekoppeld aan het succes van hun ploeg. Een belangrijke factor zijn de kijk- en leescijfers. Die worden dan weer in grote mate mee bepaald door de reclamemarkt. Adverteerders kiezen programma’s en publicaties ‘die het goed doen’.

Bovenstaand lijstje is niet volledig. Zijn ook verdwenen: Dirk Tieleman, Inge Becks en Marc Geenens bij Vlaanderen Vandaag (VT4), Danny Ilegems en Goedele Liekens bij Goedele en Ann Brouckmans bij Glam*It. Al deze redacteurs verliezen hun job omdat hun magazines verdwijnen. Rechtstreekse aanleiding is ook hier het drastisch teruglopen van de advertentie-inkomsten. Dat is dan weer voor een belangrijke reden te wijten aan de algemene economische toestand. Te veel bedrijfsleiders voeren hier een kortzichtig beleid.

Het medialandschap versplintert steeds meer. Dat heeft te maken met de technologische revolutie. Kranten kunnen nu evenzeer op tablets en mobiele telefoons gelezen worden. Weekbladen als Trends en Knack leveren dagelijks updates op hun websites. Daarnaast brengen dagbladen nu hun eigen weekblad: De Standaard met DS-Weekblad en De Morgen met DM Magazine en DM Muze. Kranten vallen zo rechtstreeks de weekbladenmarkt aan. De strijd tussen de diverse mediaconcerns liep dit jaar hoog op. Sanoma en De Vijver (Wouter Vandenhaute/Erik Watté) wonnen de strijd om VT4/VijfTV ten koste van De Persgroep van Christian Van Thillo. Woestijnvis werkt vanaf volgend jaar niet langer exclusief voor de VRT. Die kondigde ondertussen al de samenwerking aan met een nog op te richten productiehuis van enkele ex-Woestijnvissers. Uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts – bekend van vele BV-boeken – is van plan om zelf een productiehuis op te richten. Het tv-station Njam is dan weer een samenwerking van Studio 100, Sanoma en topkok Peter Goossens. Crossmediale groepen zijn de toekomst, met elk hun eigen communities.

Iedereen journalist. De social media zijn nog altijd bezig met hun opmars. Facebook, LinkedIn, Twitter en talloze andere nieuwe supersnelle media blijven groeien en plaatsen ondernemingen en organisaties voor nieuwe uitdagingen. Reputatiemanagement online wordt levensbelangrijk. Maar vele vragen krijgen nog geen antwoord. Dit jaar werd in ons land voor de eerste keer iemand veroordeeld wegens illegaal gebruik van andermans internetidentiteit. Wat te doen om uw naam en faam op het wereldwijde web te beschermen? Google, Yahoo!, Facebook en andere grote spelers vallen onder de Amerikaanse jurisdictie. Ze reageren ook traag of niet op aanvragen voor rechtzetting en correctie.

Media worden steeds machtiger. Vorige zaterdag kondigden de media de grote overwinning van de conservatieve partij in Spanje aan, daags voor de parlementsverkiezingen. Opiniepeilingen hadden die overwinning voorspeld. In de Arabische Lente speelden de social media een doorslaggevende rol. Dictators Moebarak, Khadaffi en Ben Ali verdwenen na decennialange heerschappij. Anderen zullen volgen. Tegelijkertijd stellen de media meer en meer vragen over de onmacht van tal van democratisch verkozen leiders. De onmacht van de Europese leiders in de eurocrisis wordt elke dag aan de kaak gesteld. Griekenland en Italië kregen volmachtregeringen. Meteen wordt de vraag gesteld naar het functioneren van de klassieke westerse democratieën en de rol van politieke partijen daarin. Wie controleert bij dat alles de rol en functie van de Vierde Macht?

De auteur is expert in reputatiemanagement.

PETER FRANS ANTHONISSEN

De job van hoofdredacteur heeft steeds meer weg van die van voetbaltrainer.