Overal ter wereld zullen mensen de volgende weken zorgvuldig hun parkieten, honden, goudvissen of paarden observeren. Duizenden voetbalgekken zullen hun huisdieren voorspellingen laten maken. Vooral in de sterke voetballanden zal die sport uitgebreid beoefend worden. Video-opnamen zullen de claims staven. Maar net zoals met de blinde verafgoding van enkele talentvolle atleten, zullen we onze kritische zin verliezen. Sommigen zullen zelfs beginnen te geloven dat het zesde zintuig bestaat, zelfs bij dieren.
Als ik supporter van Spanje ben, kan ik mijn parkiet tien keer laten kiezen, tot hij uiteindelijk ‘Spanje’ heeft gekozen. De negen ‘verkeerde keuzes’ wis ik netjes. Nadat mijn parkiet drie keer een juiste voorspelling heeft gedaan, kan ik ermee naar de pers trekken. De kans dat Spanje drie keer wint, is overigens niet zo klein. De kans dat een Honduras-supporter drie keer een juiste winnende voorspelling maakt, is uiteraard veel kleiner, maar des te spectaculairder. Want ook in Honduras zijn er wel gekken die hun ezel allerlei keuzes voorleggen. Het probleem is echter dat we in de pers enkel zullen lezen over de parkiet en de ezel die (uiteraard louter toevallig) drie winnende wedstrijden juist hebben voorspeld. Over de honderden hangbuikvarkens, kippen en fazanten die lekker fout zaten, lezen we niets.
Dat is natuurlijk niet erg. Volksvermaak heet dat. Net zoals voetbal zelf. Hoe leuk voetbal kan zijn, zal je overigens merken als je de ontgoochelde gezichten ziet van de supporters van de ploegen die echt niet konden verliezen. Ook in België is men er heilig van overtuigd dat Kompany & Company niet kunnen verliezen. Ik heb vooral medelijden met de miljoenen kinderen die maar niet zullen begrijpen waarom hun onfeilbare helden toch falen. Zoals de aandelenkoersen volgens de beleggingsbladen, nu de intresten historisch laag zijn, toch alleen maar kunnen stijgen.
Ondertussen zijn de Rode Duivels vriend aan huis geworden, en bekendheid is vaak een (zwak) substituut van competentie. Vraag aan een vriend of hij een goede boekhouder kent, en hij zal waarschijnlijk wel zeggen dat hij een boekhouder kent. Of die goed is, kan hij eigenlijk moeilijk inschatten, daarvoor moet je er minstens tien kennen en hun prestaties kunnen vergelijken. Maar dat is niet echt nodig. Wie we kennen, lijkt wel competent. Nu ja, de bal is rond, en de onzekerheid over prestaties is net een van de grote aantrekkingspolen van sport. Misschien worden we zelfs wereldkampioen, of vliegen we er toch maar in de eerste ronde uit. Que sera sera.
Paul de octopus was de attractie bij de vorige Wereldbeker. Intussen weten we dat er met dat beestje zaliger wat aan de hand was. Zijn voorspellingen werden wat geholpen door een voorkeur voor felle kleuren en strepen. Iets analoogs is aan de hand met bedrijfsresultaten. Bijna alle bedrijven worden geleid door professionele, ervaren managers. Bedrijfsleiders kennen allemaal het abc van hun vak. Toch zie je dat sommige bedrijven heel succesvol zijn, en andere maar niet uit het sukkelstraatje geraken. Hoe kan dat toch?
Er zijn waarschijnlijk twee verklaringen. De initiële positie in een competitieve omgeving is zeer belangrijk. Zodra je daar succes kent, kan je vaststellen dat succes vaak nog meer succes met zich brengt. Je trekt door je reputatie gemakkelijk goede mensen en kapitaalverschaffers aan. Je hebt reserves om een dipje op te vangen. Maar pas op als je initiële positie niet deugd. Als je start met nederlagen, geraak je niet eens in de volgende ronde. Zoals de Amerikanen zeggen: success breeds success. Je kan daar dan boeiende strategische noties tegenaan gooien zoals intrededrempels, blauwe oceanen of vlotte integratie van nieuwe technologie.
De tweede verklaring is uiteraard dat er duizenden waarzeggers zijn die zo keurig succes na de feiten kunnen verklaren. Geholpen door de Paul van dienst, lezen we vooral over de winnaars. De verliezers zijn meestal vrij stil. We lezen nog altijd over het wonderjaar Mexico 1986. De toenmalige Rode Duivels, dat was nogal een ploeg. Die was zo goed dat ze in haar reeks derde op vier eindigde, en opgevist werd als beste verliezer.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Over de honderden hangbuikvarkens, kippen en fazanten die lekker fout zaten, lezen we niets.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier