de auteur is hoofddocent aan de universiteit gent en partner van de vlerick leuven gent management school.
reacties: marc.buelens@trends.be
Steeds meer worden voedingsbedrijven met de vinger gewezen omdat ze ons dik zouden maken. De stoute fabrikanten van snacks, snoep en friet zouden ons verleiden tot het verorberen van ongezonde suikers en veel te veel verzadigde vetten.
De parallellen met de tabaksindustrie doemen op aan de horizon. Het basisargument van de vrije keuze maakt minder en minder indruk. Uiteindelijk heeft de consument ook bij roken een keuze: sigaren, pijp, filtersigaretten of… helemaal niet roken. Verwarring creëren door erop te wijzen dat er soorten vetten en suikers zijn en dat het allemaal nog niet bewezen is, is een verliezende strategie.
Met een dreigende vetbelasting boven het hoofd, worden stilaan de grote kanonnen bovengehaald. Economen tonen graag aan dat dit soort belasting niet veel verschil maakt. De Financial Times heeft er in een hoofdcommentaar op gewezen dat uiteindelijk onze eetgewoontes onze persoonlijke verantwoordelijkheid zijn en dat overheidsingrijpen het probleem niet zal oplossen. De Financial Times zou wel eens gelijk kunnen hebben, maar zal geen gelijk krijgen. Het probleem is op de maatschappelijke agenda geraakt. Je krijgt het er niet meer af. Consumenten geraken wel degelijk verslaafd aan sommige voedingsproducten. Dan verdwijnt de vrijheid en het argument van de vrije keuze en de eigen verantwoordelijkheid. Dan start een uitzichtloze discussie of de voedingsindustrie de consument al dan niet verslaaft aan ongezond eten. De voedingsindustrie dreigt dit (emotionele) maatschappelijke debat te verliezen. En dat is niet nodig.
Het is immers verre van uitzichtloos voor de hamburgertenten, de koekjesfabrikanten of de lasagnemakers. Tomatensaus beschermt tegen prostaatkanker. Het is overduidelijk dat je snel en makkelijk aan chocolade verslaafd kunt geraken. Maar dat hoeft geen probleem te zijn. Chocolade is een erg gezonde voeding, die zijn plaats heeft in elk gezondheidsdieet. Wat ongezond is, zijn de suikers of de extra vetten, die men er zo graag aan toevoegt.
Men moet eerst de brutale feiten onder ogen durven zien. En ze niet gaan bestrijden, ontkennen of verdraaien, zoals de tabaksindustrie zo lang gedaan heeft. Omdat de voedingsindustrie ons na aan het hart ligt (we hebben er zo’n twintig jaar geleden gedurende vijf jaar onze boterham verdiend) en omdat eten lekker en gezond kan zijn, enkele brutale feiten op een rijtje.
Zwaarlijvigheid wordt wereldwijd een van de grootste gezondheidsproblemen. Extreme zwaarlijvigheid is zeer ongezond. Gebrek aan fitness lijkt een nog grotere bedreiging voor de volksgezondheid dan zwaarlijvigheid op zich. De meeste zwaarlijvigen zijn niet fit.
Consumenten eten de porties op die ze voorgeschoteld krijgen. Hoe groter de portie, hoe meer ze eten. Hoe slechter het product smaakt, hoe sterker dit fenomeen. Bij echt lekkere (gezonde?) dingen lijkt dit fenomeen minder mee te spelen.
Voedingsfabrikanten hebben de jongste jaren hun porties sterk vergroot.
Als we te veel eten tijdens één maaltijd, compenseren we dat onvoldoende bij een volgende.
Vaak grotere porties eten, verandert ons gevoel van verzadiging.
Consumenten reageren heel sterk op het aanbod. Als het fastfoodaanbod lekkerder, goedkoper en meer beschikbaar is en aangeprezen wordt via leuke reclames, en gezonde voeding niet, dan zal de consument als het ware spontaan naar fastfood grijpen.
Fransen eten ongezonde dingen zoals camembert en croissants. Toch zijn ze veel slanker dan Amerikanen. Geen wonder: bij gelijkaardige eethuizen zijn de porties in Parijs 25 % kleiner dan in Philadelphia.
In de VS eten jongeren tot 25 % van hun voedsel tijdens het televisiekijken.
Als mensen minder televisie kijken, eten ze minder.
Stress lijdt rechtstreeks en onrechtstreeks tot het eten van meer vetten en suikers.
De vetdiëten à la Atkinson doen meer vermageren dan de klassieke geneeskunde beweerde, maar ze zijn ongezond en voor sommige doelgroepen ronduit gevaarlijk.
Zwaarlijvigheid is ook genetisch bepaald.
Mensen die in zeer uitgestrekte steden wonen, wandelen minder en wegen meer.
De meeste gekke of combinatiediëten werken vooral op korte termijn omdat ze de eter verplichten aandacht te schenken aan wat hij eet. Maar er is nog steeds geen betrouwbare methode die niet neerkomt op de combinatie minder calorieën en meer bewegen.
Indien de voedingsindustrie hierin geen aanduidingen vindt om haar koers snel bij te sturen, is zij van slechte wil. We willen het niet bij de vermanende vinger alleen laten. Als de voedingsindustrie een colloquium organiseert waar zij in alle openheid de problemen bespreekt, wil ik met alle plezier een spreker uitnodigen uit de farmaceutische industrie en zelf een voordracht houden over de lessen uit coopetition (geen typfout!), toegepast op de voedingssector. Mijn honorarium? Enkele repen chocolade met minstens 70 % cacao (en liefst nog 99 %) en een kistje rode wijn. Beide gezondheidsproducten.
Marc Buelens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier