Waarom bent u eigenlijk pessimistisch?

De ‘dotbom’ heeft een krater geslagen in het digitale landschap. De interneteuforie heeft plaatsgemaakt voor een diep pessimisme. Recent wetenschappelijk onderzoek van onder anderen Roel Pieper toont echter aan dat e-business ook na de hype nog altijd serieus moet worden genomen.

Als jonge knaap studeerde hij aan de Universiteit van Delft summa cum laude af in informatietechnologie en wiskunde. Zijn steil opgaande carrière bracht hem aan het hoofd van verschillende vooraanstaande Amerikaanse ICT-bedrijven. Hij werd financieel onafhankelijk en stortte zich als risicokapitalist voortvarend in de aanlokkelijke prosodie van de centen en de procenten. Als propagandist van de internethype werd hij wereldberoemd in Nederland. Drie jaar geleden benoemde de Universiteit van Twente hem zelfs tot Nederlands eerste hoogleraar e-commerce. Maar toen de wereld anderhalf jaar geleden begon te kantelen en de Nasdaq instortte, deelde ook Roel Pieper, het formule-1-paard van de internethype, deerlijk in de klappen.

Een andere Nederlander, VincentKouwenhoven, risicokapitalist van beroep, stelde Pieper voor om een onafhankelijk, wetenschappelijk onderzoek te organiseren naar de ware aard van die verraderlijke, veranderlijke, jojoënde internetwereld. De jonge doctorandus Siete Hamminga werd aangetrokken om het onderzoek uit te voeren. Het resultaat van hun vorswerk is Beyond the Hype. Het boek – Engelstalig, compact en zeldzaam verrassend – werd in het dwergland Madurodam nabij Den Haag voorgesteld. De kleinschaligheid van de ministad versus de doorgeprikte grootschaligheid van het internet, een mooier decor was niet denkbaar.

Het internet bruist. De conclusies van het onderzoek werden, hoe verrassend ook, inmiddels al bevestigd door andere marktonderzoeken. Die tonen aan dat de voorspellingen uit 1999 over de opmars van het internet in 2001 ruim door de werkelijkheid werden overtroffen. Zo werd in 1999 nog voorspeld dat het internet twee jaar later 220 tot 240 miljoen gebruikers zou hebben. In werkelijkheid waren het er 450 miljoen. De voorspellingen voor 2003 werden dan maar opgetrokken tot 600 miljoen gebruikers.

Ook de voorspellingen uit 1999 over de toename van transacties via het internet in business-to-business werden ruim overtroffen. Bedrijven bleken in de praktijk 40 tot 60% meer omzet te genereren via het internet dan was voorspeld. In de sfeer van business-to-consumer was er 25% meer omzet dan geschat. Verrassend, toch? De publieke opinie weet niet beter of het regende de afgelopen jaren fiasco’s en faillissementen onder de talloze, zotte, geldverslindende internetbedrijven die hun hoge verwachtingen niet waar konden maken en er het bijltje bij neerlegden. Net zoals ze van opiniemakers slikt dat de meeste mensen nog altijd gewoon naar de kaasboer en de slager trekken om hun boodschappen te doen. En dat de modale internetwinkel, type Amazon. com, dus beslist niet de bestaande winkelinfrastructuur aan flarden heeft geschoten. In werkelijkheid blijkt echter dat de devaluatie van de telecommarkt investeerders meer geld heeft gekost dan alle internetfaillissementen samen.

Blijven investeren. Voor Beyond the Hype benaderden de drie onderzoekers een dertigtal vooraanstaande Nederlandse, vaak internationaal opererende bedrijven om greep te krijgen op het fenomeen. Daartoe behoorden onder meer ABN Amro, Heineken, Unilever en Akzo Nobel. Het onderzoek toont in weerwil van het heersende pessimisme aan dat bedrijven e-business nog altijd bloedserieus nemen, en dat de invloed van het internet op alle bedrijfsprocessen zal blijven toenemen.

Ook is duidelijk dat de overspannen verwachtingen en de ondoordachte businessmodellen van weleer hebben plaatsgemaakt voor de basale criteria van de oude economie. Weliswaar is de snelheid van de acceptatie van e-businesstoepassingen tijdens de hype sterk overschat. Dat neemt niet weg dat de ondervraagde ondernemingen voet bij stuk houden en hun budgetten voor e-business voor de komende jaren veeleer verdubbelen. Slechts 7% zal zijn internetbudgetten afbouwen.

E-business wordt ook gezien als een pijler van de eigen groeistrategie en de interne efficiëntie, en wordt ook verder ingebed in de bestaande bedrijfsonderdelen. Bedrijven zien in dat het internet hen in staat stelt om beter met klanten te communiceren. Kortom, de internethype is de ware katalysator geweest voor de vaststelling dat sommige interne systemen verouderd waren en vernieuwd moesten worden. Grote ICT-investeringen staan op stapel, claimen de onderzoekers. The internet is here to stay.

Luc Van Peteghem [{ssquf}]

Roel Pieper, Vincent Kouwenhoven & Siete Hamminga, Beyond the Hype. Van Haren, 144 blz., 29,95 euro.

Piepers onderzoek toont aan dat bedrijven e-business nog altijd bloedserieus nemen, en dat de invloed van het internet zal blijven toenemen.