VS worstelen met migratiedruk

De Verenigde Staten en de Europese Unie zijn magneten voor arbeidsmigratie, maar geen van beide heeft een immigratiebeleid.

In Europa zijn veel arbeidsmigranten gekomen als economisch vluchteling, onder het mom van ‘politiek vluchteling’. Gevolg: massale illegaliteit. De VS wilde via een ‘green cardsysteem’ kwa-liteitsimmigratie. De minder geschoolden kwamen toch, zonder papieren. De VS telt nu 12 miljoen illegalen. President Bush wil hen legaliseren.

In tegenstelling tot Europa heeft de VS een traditie van immigratie. Het land van 300 miljoen mensen is er het resultaat van. Maar de VS werd een natie en begon zich af te schermen. Ze wilde immigranten die ze nodig had voor de economie. In 1951 werd de Alien Registration Receipt Card verstrekt voor een legale status. De kaart was groen. Daarmee was het ‘green cardstelsel’ geboren. Maar dat systeem voldoet niet meer. Vooral Mexicanen kwamen in groten getale naar de VS – in 2005 1,1 miljoen. Het leger illegalen groeide vanzelf aan. Ze werken in de landbouw, schoonmaakbedrijven, horeca, bouwsector en transport. Latino’s vormen al een grotere minderheid dan de zwarte Amerikanen.

Er was nood aan een coherent immigratiebeleid, maar dat blijkt in het aloude immigratieland heel moeilijk. In 1986 mislukte een poging. Bush zette het opnieuw op de agenda en vroeg leiders van de Republikeinen en Democraten samen met een wetsvoorstel naarvoor te komen. ‘Bipartisanship’ moest polarisatie voorkomen. Twee kopstukken in de Senaat dokterden een ontwerp uit: senator Edward Kennedy uit Massachusetts en de Republikeinse senator Jon Kyl uit Arizona. Maar Kennedy en Kyl konden polarisatie niet voorkomen. De Democraten en vooral de Republikeinen in de Senaat raakten totaal verdeeld. Kennedy kreeg oppositie van de vakbond AFL-CIO en Kyl stuitte op verzet van sociaalconservatieve Republikeinen.

Het voorstel dat Kennedy en Kyl met steun van Bush op tafel legden, was een fragiel compromis. Uitgangspunt was een versterking van de Amerikaanse grensbewaking. Het aantal grensbewakers moet worden verdubbeld naar 28.000, er komt een hek langs Mexico van 450 kilometer en mobiele barricaden over 300 kilometer. Werkgevers die illegalen in dienst nemen, krijgen zware boetes, eventueel gevangenisstraf. Hierover was eensgezindheid.

Pas als de ‘versterkte grens’ een feit is, zou er een traject komen om de 12 miljoen illegalen te legaliseren. Zij moeten zich registreren en krijgen een Z-visum. Daarmee mogen ze voorlopig blijven, maar ze moeten wel een boete betalen van 5000 dollar omdat ze illegaal de grens overstaken. Na 8 jaar kunnen ze een ‘green card’ aanvragen, maar ze moeten dat doen in hun land van herkomst. De kaart kost 4000 dollar en ze moeten een taaltest Engels afleggen. De weg naar de permanente verblijfsstatus duurt ongeveer 13 jaar. Conservatieven noemen dit zware en langdurige traject naar burgerschap een ‘amnestie voor illegalen’ die ze omschrijven als ‘illegal aliens’ alsof ze van Mars komen. Vooral Kyl krijgt te weinig Republikeinen aan zijn zijde.

Een tweede deel is het ‘gastarbeidersprogramma’, dat vooral uit de koker komt van Bush. De VS zou jaarlijks 400.000 Y-visa verstrekken aan buitenlanders die er twee jaar mogen werken. Daarna moeten ze terug naar hun land van herkomst, maar ze mogen een jaar later weer naar de VS voor een nieuwe periode van twee jaar. Hier stuit Kennedy op weerstand van de vakbond AFL-CIO, die het programma als een bedreiging ziet voor Amerikaanse arbeiders.

Een ander element is de beperking van familiehereniging, een belangrijk kanaal van immigratie. Bij verstrekking van visa moet meer worden gekeken naar beroepskwaliteiten van de immigrant en minder naar familiebanden. Hier verzette de katholieke kerk zich.

Het Kennedy-Kyl-initiatief haalde het vorige week niet in de Senaat. De senatoren hebben het voorstel in de koelkast gestopt. Daarmee is het probleem niet opgelost en een volgende president zal de draad weer moeten oppakken.

Vooral sociaalconservatieve senatoren zagen het idee voor de ‘weg naar burgerschap’ voor 12 miljoen illegalen als een amnestie. Sociaalconservatieven in het Amerikaanse Zuiden zijn tegen. Ze zien niets in de import van katholieken uit Mexico en vrezen voor electorale gevolgen. Door immigratie van latino’s is Californië bij presidentsverkiezingen een Democratisch bastion geworden. Texas vreest hetzelfde. Bush redeneert andersom. Hij wil de latinostem bin-nenhalen. Latino’s zijn conservatief inzake abortus en familiewaarden. Bush wil hen niet in de handen van de Democraten drijven.

Het Kennedy-Kyl-ontwerp is leerzaam voor Europa. Maar er zijn twee verschillen. In Mexico is de bevolkingsgroei nu stabiel; in Noord-Afrika is een bevolkingsexplosie bezig. De Amerikaanse arbeidsmarkt zuigt nieuwkomers op en ze hebben de eerste vijf jaar geen recht op sociale uitkeringen; in Europa belanden veel immigranten direct in de sociale zekerheid.

De immigratiedruk op Europa is groot en blijvend, maar er is geen Europees beleid. Spanje en Italië legaliseren zonder omzien miljoenen illegalen. De Europese arbeidsmarkt is te rigide, sluit nieuwkomers uit en drukt ze in het zwarte circuit. Arbeidsmigratie uit Noord-Afrika kan alleen als de Europese arbeidsmarkt versoepelt en de sociale zekerheid strikter wordt. Europa heeft arbeidsmigratie nodig, maar geen uitkeringsmigratie.

Derk Jan Eppink is schrijver en columnist. Hij woont en werkt in de Verenigde Staten. Zijn column verschijnt voortaan om de twee weken.

Derk Jan Eppink