‘VOORLOPIGE’ WAARHEID

“Het rapport is voorlopig, de conclusies voorbarig.” Het kon de afgelopen dagen niet genoeg worden benadrukt. De Vlaamse ombudsdienst maakte een bijna vernietigend (voorlopig) rapport over praktijken bij het toekennen van een consultancycontract door het kabinet van minister Fientje Moerman (Open VLD). In het rapport staan onder het hoofdstuk ‘Beoordeling’ zes duidelijke stellingen en het document bevat zelfs vijf aanbevelingen. Maar daar mogen vooral geen conclusies aan worden verbonden. Het rapport heet eenzijdig te zijn. Ook al baseert het zich op onderzoekswerk op het kabinet, getuigenissen van diverse partijen, e-mails, officiële documenten en verder meer.

De waarheid is voorlopig, want de minister mag nog reageren. En haar getuigenis kan het rapport nog alle richtingen uitsturen. Acht maanden onderzoekswerk op basis van alle mogelijke beschikbare documenten kan dus eensklaps van richting veranderen door een interventie van de minister. De minister zegt sterk in haar schoenen te staan. Het definitieve rapport wordt half oktober verwacht. Als het finale rapport een andere conclusie zou trekken dan de voorlopige versie kan dit twee dingen betekenen: ofwel worden er op wonderbaarlijke manier verloren documenten teruggevonden die tijdens een maandenlang durend onderzoek nog niet aan de ombudsdienst overhandigd konden worden. Ofwel staat er een doofpot op het fornuis.

Dat favoritisme heerst op kabinetten, is een open deur intrappen. Favoritisme wordt zelfs getolereerd. In een reactie van de minister van Begroting en Financiën, Dirk Van Mechelen (Open VLD) aan de ombudsman, omschrijft deze het als volgt: “Vanwege het ideologisch karakter van de kabinetten lijkt het de minister verantwoord om de afstemming van de werkzaamheden ( nvdr – van externe specialisten) op de ideologische beleidsinzichten die de minister heeft, te hanteren als een gunningscriterium.” Met andere woorden: VLD-kabinetten mogen actief op zoek gaan naar VLD-consultants, net als SPA’ers en CD&V’ers dat voor hun kabinetten mogen. Minister Moerman liet in haar aanbesteding dit criterium alvast zwaar doorwegen.

Minister Fientje Moerman is intelligent. Haar voormalige kabinetschef Rudy Aernoudt is dat ook. Aernoudt is de klokkenluider van dienst die de wanpraktijken op het kabinet heeft aangeklaagd. Hij deed dat na zijn aanstelling als secretaris-generaal van het departement Economie, Wetenschap en Innovatie. Vorige week werd Aernoudt door de voltallige Vlaamse regering ontslagen. In de officiële ontslagbrief wordt er verwezen naar een ‘te kritisch interview’ en het niet tegenhouden van een ludieke internetpetitie die van Aernoudt premier wilde maken. In een uitgebreider ontslagdocument wordt er gewag gemaakt van financiële malversaties en incompetent management. Werknemers zijn niet tevreden over de motivatietechnieken van hun baas waaronder de gedurfde handeling hen een gsm te geven. Het ontslagdocument wordt geschreven twee maanden nadat Aernoudt een positieve externe evaluatie heeft gekregen. Aernoudt wijst voor de reden van zijn ontslag naar zijn werk als klokkenluider.

Het is nogal bizar te denken dat het ontslag van Aer-noudt zou leiden tot rust in het debat. Het ontslag ergert meer mensen dan de ex-topambtenaar alleen. Dat bewijst niet alleen het lek van het voorlopige rapport van de ombudsman, maar ook de publieke opinie. Het ontslag is het gevolg van een persoonlijke vete, maar bewijst vooral dat de politiek niet klaar is voor wat ze zelf predikt: Beter Bestuurlijk Beleid (BBB). Wie BBB ernstig neemt, weet dat het streven naar efficiëntie gepaard gaat met een kritische houding; dat verandering doorvoeren, stoot op het verzet van de basis. En vooral dat, om BBB te doen slagen, er onafhankelijke en kritische topambtenaren nodig zijn. Dat een profiel als dat van de eigenzinnige Aernoudt hiervoor het meest geschikt is, kan in vraag worden gesteld. Maar met zijn ontslag snoeren ze hem niet de mond, wel alle andere ambtenaren die in functie blijven. Het is het duidelijke signaal dat politici het ambtenarenapparaat niet kunnen accepteren als zelfstandige entiteiten, maar hen wel als het verlengstuk zien van hun eigen kabinetten. Tot zover het verhaal over efficiëntie.

VERDER:

Rapport ombudsman: leugen en wanpraktijken op kabinet Vlaams minister (blz. 18).

Aernoudt blijft bij Trends (blz. 185).

an goovaerts adjunct-hoofdredacteur