VLEES VOOR DE RUSSEN?

Jozef Vangelder
Jozef Vangelder redacteur bij Trends

Het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) heeft nog niets van zijn radicalisme verloren. Alleen is het nu een soort altruïstisch radicalisme geworden: voorzitter Camiel Adriaens stelde vorige week voor om de Europese vleesoverschotten weg te schenken aan Rusland. We stellen daarmee een humanitair gebaar, en vermijden tegelijk dat de Europese veeteeltbedrijven massaal het loodje leggen. Want die laatste – vooral de varkenshouderijen – zitten in een zware crisis: de uitstekende prijzen van de afgelopen jaren zorgden voor een productieopstoot, waarvoor vandaag geen vraag meer blijkt te zijn. Wie betaalt de voedselhulp? De overheid. Die zou het geld anders toch maar gebruiken voor het opslaan van het overtollige vlees.

TRENDS. Stel, ik ben een ondernemer die de afgelopen jaren zijn productie fors uitbreidde omdat de markt schitterende prijzen bood. Intussen is de markt ineengezakt, maar geen nood, op kosten van de belastingbetaler wordt mijn product geschonken aan arme landen. Het leven van onze ondernemers zou toch mooi zijn, niet?

CAMIEL ADRIAENS (ABS). Je moet het anders zien. De Europese Unie (EU) exporteert jaarlijks 41% van haar rundvlees, 32% van haar varkensvlees en 30% van haar kippenvlees naar Rusland. Nu dat land economisch aan de grond zit, heeft dat een enorme weerslag op onze vleessector. Ooit zal Rusland er weer bovenop komen. Laat de EU intussen dat vlees opkopen en wegschenken. De VS schenkt trouwens óók aan Rusland, en geeft een extra subsidie van 4,1 miljard dollar aan boeren. De Amerikanen verdringen ons daar van de markt.

Overschotten wegschenken houdt overtollige productiecapaciteit artificieel in stand. Is de definitieve oplossing voor de overschotten niet: schaf de subsidies af en laat de boeren concurreren in een vrije markt?

De voorbije tien jaar hebben de landbouwers zwaar geïnvesteerd in het sanitair en het technologisch updaten van hun bedrijf. Zij zitten met zware leningen. Ik weet ook wel dat de vrije markt op termijn onvermijdelijk is, maar een plotse overschakeling kan geen enkel bedrijf overleven. Vergeet niet dat wij investeerden op vraag van de consumenten, die kwaliteit wilden. Als ze daarvoor niet willen betalen, moet hun bijdrage dan maar komen langs het EU-subsidiesysteem. Of moeten onze boeren in handen vallen van het handjevol multinationals die de voedingsbevoorrading monopoliseren? Dan pas zullen de consumenten de prijs kennen.

Subsidies en tijd om over te schakelen hebben de arbeiders van Renault en Levi’s niet gehad.

Ik heb begrip voor hen. Ze zullen trouwens niet de laatsten zijn. Maar zij hebben nog altijd het stempellokaal. En zij hebben niet geïnvesteerd. Een boer wel, en hij werkt bovendien dubbel zo hard als een gewone werknemer. Maar hij kan niet naar het stempellokaal als het misloopt.

Veel tijd om over te schakelen, krijgt u niet. In de nieuwe onderhandelingsronde over de liberalisering van de landbouwhandel volgend jaar zal de EU ongetwijfeld meer moeten toegeven dan vorige keer. Dat betekent: concurreren met de grootschalige Amerikaanse en goedkope Oost-Europese collega’s.

Ik was al vaak in het Oostblok sinds het vallen van de Muur. Werknemers uit de staatslandbouwbedrijven kregen gronden terug die hen ooit toebehoorden. Maar ze hebben het kapitaal niet om hun bedrijf op een economisch verantwoorde wijze te runnen, zijn gewoon om tegen een bureaucratisch ritme te werken, en voerden in het staatsbedrijf steeds hetzelfde deeltaakje uit. Het Westen zou die mensen moeten opleiden. Want het heeft weinig zin dat onze agro-industrie aan hen hooggespecialiseerd materieel verkoopt als zij er niet mee kunnen werken. Ik denk vaak als ik ze ginder bezig zie: jonge, goed gevormde boeren zouden die mensen veel kunnen bijbrengen.

Het exporteren van kennis is in elk geval beter dan het weggeven van overschotten, waardoor ze de landbouwstiel helemaal zouden verleren. Maar creëert u daarmee niet uw eigen concurrentie?

Het schenken van overschotten is een tijdelijke maatregel. Wat die toekomstige concurrentie betreft: de huidige Oostblok-generatie zal zich niet meer herbronnen, want die is het makkelijke leven veel te gewoon. En het zal jaren duren tegen dat de nieuwe generatie eraan komt. Tenzij we van hieruit de zaken in handen nemen, via overnames, of de emigratie van jonge, westerse boeren.

Waarom vrezen jullie zo het Amerikaanse vlees? Dat bevat immers hormonen, en de milieuregels zijn lakser in de VS dan hier. Dat laat jullie open kansen in het hormonenvrije en milieuvriendelijke vlees.

Nu al komen we met het kwaliteitslabel Meritus, dat uitgaat van het Vlaams Promotiecentrum voor Agro- en Visserijmarketing ( Vlam). Maar stel dat ons kwaliteitsvlees in het warenhuis naast het Amerikaanse ligt. Zelfs al staat op dat laatste de vermelding “bevat hormonen”, dan nog zullen alle grootkeukens het Amerikaanse vlees kiezen, omwille van de lagere prijs.

Terug naar de varkenscrisis. Waar zijn onze varkensboeren toch bang voor? Ze mogen zelfs uitvoeren naar het strenge Japan en Zuid-Korea, en allicht nu ook China. Is het probleem niet eerder dat er nog te veel onrendabele, kleinschalige en oude varkensboeren zijn?

Dat probleem zal zich vanzelf oplossen: de komende vijf jaar zit een derde van de landbouwers zonder opvolger. Het is vaak die categorie van boeren die weinig investeerden, zodat zij de waarde van hun bedrijf zullen zien zakken en er automatisch zullen uitstappen.

Vreemd dat er weinig wordt gesproken over de integratoren, de veevoederbedrijven die tegen betaling eigen biggen laten vetmesten door boeren. Nochtans controleren zij, volgens schattingen, 60% van de mestvarkens in Vlaanderen, vaak via schijn-gezinsbedrijven.

Het nieuwe mestactieplan stelt een einde aan die praktijk: als sporen uitwijzen dat varkenshouderijen tot dezelfde integrator behoren, zullen ze als één, groot bedrijf worden beschouwd. De integrator wordt dan verplicht zwaar te investeren in mestverwerking. Indien hij dat niet doet, zijn de heffingen en sancties zo zwaar dat hij zijn activiteiten moet stoppen. De integratoren zullen dus eindelijk hun verantwoordelijkheid moeten nemen. In elk geval lijden ook de integratoren momenteel onder de crisis, want hun grote capaciteit maakt hen kwetsbaarder dan anderen.

JOZEF VANGELDER

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content