VERS VAN DE BUURDERIJ

CURT COSTROP EN BEA MERTENS "Voor jonge boeren kan dit een stimulans zijn om voor de korte keten te kiezen." © DEBBY TERMONIA

Rechtstreeks van het veld op uw bord. Heel wat initiatieven brengen lokale producenten en consumenten samen. Maar het blijft zoeken naar de juiste formule. Boeren & Buren wierf het afgelopen jaar 20.000 klanten in Vlaanderen.

Boeren & Buren is een netwerk dat lokale producenten met consumenten samenbrengt. Het concept is simpel. Een buurtverantwoordelijke zoekt producenten die met respect voor het milieu voedsel aanbieden, bio hoeft niet. Die ‘boeren’ zijn vaak echte landbouwers, maar ook ambachtelijke bakkers en brouwers, stadsimkers of kleinschalige traiteurs. Elke week plaatsen ze hun aanbod op een website en een app. Daarop duiden de consumenten, de ‘buren’, aan wat en hoeveel ze bestellen. Hun bestelling halen ze af op een vast tijdstip en op een vaste plek in de buurt.

De eerste ‘buurderij’ ontstond in 2011 in Frankrijk onder de naam La ruche qui dit oui. In Vlaanderen startte Boeren & Buren in juni 2015 in Mechelen. Ondertussen zijn er twintig Vlaamse buurderijen met 150 producenten en 20.000 klanten, goed voor 1500 bestellingen per week. De omzet bedroeg het eerste jaar 700.000 euro.

Sociaal contact

Boeren & Buren mikt op consumenten die willen betalen voor streekproducten, transparantie en eerlijkheid in de voedselketen. “Ze bestellen en betalen via internet, zonder minimumbestellingen of abonnementskosten”, vertelt de Vlaamse netwerkcoördinator, Hannes Van den Eeckhout. “Ook het sociale aspect is belangrijk, de buurderij is een wekelijkse ontmoetingsplaats.”

In Merksem verzamelen boeren en buren elke woensdag in café De Volkslust. Buren van allerlei slag halen hun bestelling af. “Zeg Tineke, jouw ijs van vorige week was precies veel romiger, kan dat?”, vraagt een klant. “Ja, mijn boter was ook geler. Dat is normaal deze tijd van het jaar”, antwoordt Tineke De Schutter, vijfde generatie van een melkveebedrijf uit Kapellen. Ze zet een verloren gegane traditie voort. “Mijn overgrootmoeder verwerkte onze melk tot boter en karnemelk, ik breidde het aanbod uit met yoghurt en plattekaas. Dankzij Boeren & Buren moet ik zelf geen webshop opzetten.”

Volgens tuinbouwer Danny Van Haute uit Brussegem is het sociaal contact een waarborg voor de kwaliteit. “Hier kan ik uitleg geven over onze producten, bijvoorbeeld hoe je ze het beste bewaart. Op vraag van de klanten breidden we ons aanbod uit van Brabants grondwitloof naar kolen, aardappelen, vergeten groenten, kruiden, bessen, verse groentesappen.”

Korte keten

In Vlaanderen wonen de producenten op gemiddeld 18 kilometer van de buurderij. Overschotten hebben ze niet. Ze weten precies wat de klanten bestellen. Hun prijs bepalen ze zelf. 16,7 procent van de inkomsten staan ze af: de helft voor de lokale verantwoordelijke, de andere helft voor het netwerk.

“Normaal krijgen boeren 20 procent van wat de consument in de supermarkt betaalt”, zegt Anne-Marie Vangeenberghe, woordvoerder van de Boerenbond. “Op de buurderij krijgen de boeren significant meer, maar ze moeten hun producten wel klaarmaken en vervoeren. Een boer die op de markt staat, werkt niet op zijn veld.” Tuinbouwer Van Haute richt zijn prijzen op die van Colruyt. “Het belangrijkste is dat we ons kunnen bevrijden van het juk van de veiling.”

Bart Van Hoydonk uit Wuustwezel is schapenboer in bijberoep. Hij weidt zijn dieren in natuurgebieden. “Het zijn oude Belgische rassen waarin veehandelaars geen interesse hebben, vandaar dat ik een betere afzet zocht. De schapen bewegen meer en eten alleen wat er te grazen valt, veel wilde kruiden. Vandaar dat het vlees anders smaakt.”

Veel klanten kiezen voor de producten van Boeren & Buren om de smaak. Sommigen hebben ook ideologische redenen. De buurderij van Merksem is een initiatief van de lokale Transitie-afdeling. “Deze wereldwijde beweging van de Britse activist Rob Hopkins streeft naar meer olieonafhankelijkheid, sociale verbondenheid en de zelfredzaamheid van een gemeenschap”, vertelt vrijwilliger Curt Costrop. “Voor jonge boeren kan dit een stimulans zijn om voor de korte keten te kiezen, waardoor we de wereld een beetje duurzamer maken.” Dat er niet alleen hardliners hun boodschappen doen op de buurderij, vindt hij niet zo erg. “Het is belangrijk er een gezellige boel van te maken”, vult Bea Mertens aan.

De lokale buurderijverantwoordelijken zijn de logistieke spil van Boeren & Buren. “Het zijn mensen die hun ideologisch of sociaal engagement koppelen aan een mooie bijverdienste”, zegt Van den Eeckhout. “Zij bouwen het netwerk uit in hun buurt en laten het draaien. Wij zorgen voor een innovatief webplatform en ondersteunen hen technisch en commercieel.” Nationale reclame is er niet. “We moeten het vooral hebben van guerrillamarketing via lokale kanalen.”

Schizofrene consument

Boeren & Buren stelt zich voor als een alternatief voor de globaliserende agro-industrie. “In België waren er in 1980 nog 185.000 landbouwers, sindsdien hield twee derde ermee op. Elke week verdwijnen drie kleinschalige bedrijven, de overblijvende werden tot 100 keer groter. In dit tempo is het hier tegen 2027 gedaan met de landbouw”, meent Van den Eeckhout.

De Boerenbond sluit zich niet aan bij dat doemdenken. “De voorbije jaren nam het aantal landbouwbedrijven in ons land nauwelijks af. Het schommelt rond de 37.000”, reageert Vangeenberghe. “Of de stagnatie is ingezet, durf ik niet te zeggen. We zien wel een verschuiving van teelten. Minder appelen en meer kersen, minder zeugen ook.”

“Wij staan zeker open voor Boeren & Buren. Elk initiatief waar de boer beter van wordt, is goed. Toch vind ik het soms moeilijk dat dit soort alternatieve circuits als zaligmakend wordt voorgesteld. 95 procent van de aankopen van voedsel verloopt via de supermarkt. Burgers dragen duurzaamheid vaak hoog in het vaandel, maar consumenten laten zich in hoofdzaak leiden door de prijs. Burger en consument zijn één persoon, dat is de schizofrenie in elk van ons. Zodra de burger de winkeldeur binnengaat, wordt hij consument.”

FREDERIC EELBODE, FOTOGRAFIE DEBBY TERMONIA

“Het belangrijkste is dat we ons kunnen bevrijden van het juk van de veiling” – Danny Van Haute, tuinbouwer

“We moeten het vooral hebben van guerrillamarketing via lokale kanalen” – Hannes Van den Eeckhout

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content