Verpakkingstaks: werkgevers tackelen regering

Het bedrijfsleven heeft een nieuw wapen tegen de regering ontdekt: de methode van Test-Aankoop. Als het klassieke lobbywerk geen zoden aan de dijk brengt, richt de industrie zich rechtstreeks tot de consument. Zo kon ze de verpakkingstaks kelderen.

Guido Muelenaer – Eric Pompen

Een boodschappenlijstje siert de website www.verpakkingstaks.be. De bezoeker kan er zijn aankopen aantikken en meteen wordt berekend hoeveel hij aan de kassa zou moeten betalen en hoeveel de verpakkingstaks hem zou kosten. Een advertentie in de kranten herhaalde de boodschap: de verpakkingstaks gaat elk gezin honderden euro kosten.

Een initiatief van Test-Aankoop? Neen, met deze moderne communicatietechnieken sensibiliseerden de werkgevers de publieke opinie voor hun strijd tegen de geplande verpakkingstaks. Met succes. Geen enkele politicus wil immers enkele maanden vóór de verkiezingen de kiezers tegen het hoofd stoten. Tijdens de superministerraad in Leuven werd de nieuwe ecotaks vervangen door een flauw afkooksel: een milieuheffing op plastic zakken, huishoudfolie en wegwerpbestek. De maatregel wordt op 67 miljoen euro begroot: een pak minder dan het oorspronkelijke bedrag van 640 miljoen euro.

Zelden in de sociale geschiedenis was de onderlinge solidariteit tussen de werkgeversorganisaties zo groot en doortastend als in hun gemeenschappelijke verzet tegen de verpakkingstaks. Vijftien jaar geleden legden drie beroepsfederaties – Fedis (distributie), Fevia (voeding) en Detic (cosmetica) – de basis voor de patronale actie, die toen beperkt bleef tot de drankverpakkingen (zie kader: Geschiedenis herhaalt zich). Vandaag is het samenhorigheidsgevoel nog sterker, want veel meer ondernemingen zijn betrokken bij het dossier.

“De overheid wilde niet luisteren en het klassieke lobbywerk hielp niet,” verklaart Chris Moris, directeur-generaal van Fevia, de federatie van de voedingsindustrie, de agressieve campagne tegen de verpakkingstaks. “We moesten het publiek wel overtuigen. Als de overheid op de perceptie werkt, kunnen wij dat ook.”

Stap 1: werkgevers vormen front

In oktober 2006 schoffeerde premier Guy Verhofstadt (Open VLD) het bedrijfsleven door zonder enig overleg een CO2-gerelateerde verpakkingsheffing aan te kondigen op het begrotingsconclaaf. Maar dat was buiten de waard gerekend.

Na de koude douche met de eerste ecotaks in 1992 hadden de werkgevers zich intussen goed georganiseerd. “In het begin pleitte elke sector voor een uitzondering en de politici maakten daar handig gebruik van,” legt Chris Moris uit. “Door interne verdeeldheid kwamen wij daar telkens bekaaid vanaf. We hebben daar onze lessen uitgetrokken.”

Zo functioneerde al geruime tijd binnen het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) een intersectoraal verpakkingsplatform, waarin sectorale en regionale werkgeversverenigingen onderling met elkaar overleg pleegden. Ook binnen Fost Plus zien de werkgevers elkaar regelmatig. Toen de regering eind 2006 een verpakkingstaks lanceerde, sloegen de drie topfiguren uit de betrokken sectoren – Chris Moris (Fevia), Baudouin Velge (Fedis) en Paulette Halleux (Detic) – de handen in elkaar en spraken om de veertien dagen met elkaar af om het dossier op de voet te volgen. Moris: “Om te vermijden dat men zou zeggen dat we het probleem verschuiven naar anderen, hebben we steun gezocht bij de werkgeverskoepels: VBO, Voka, UWE en Unizo. We hebben hen kunnen overtuigen. Zo kregen we een hecht front.”

Toen de regering begin maart 2007 uit budgettaire overwegingen het geweer van schouders veranderde en de belasting wilde uitbreiden naar alle verpakkingen, haalde het werkgeversfront het grof geschut boven. Een reclamebureau kreeg de opdracht onmiddellijk advertenties in de kranten te plaatsen en een speciale website op te zetten. Het totale budget van deze campagne lag tussen 100.000 en 200.000 euro – een peulschil in vergelijking met de jaarlijkse kostprijs van de verpakkingstaks. “Voor de financiering sneden de beroepsfederaties hun provisies aan,” legt Moris uit. “Hiervoor gaf onze raad van bestuur, die bestaat uit een zestigtal bedrijfsleiders, unaniem zijn toestemming.”

“De budgettaire impact van de maatregel voor onze leden en consumenten was zo groot, dat we wel een drastische maatregel moesten nemen,” zegt Paulette Halleux, secretaris-generaal van Detic. “De betrokken ministers weigerden immers naar ons te luisteren.” Baudouin Velge, gedelegeerd bestuurder van Fedis: “Bovendien konden ze geen enkel van onze argumenten weerleggen. De voorgestelde verpakkingstaks heeft namelijk niets met ecologie, maar alles met begroting te maken. In tegenstelling tot de dranken, die onderworpen zijn aan accijnzen, bestaat er geen databank over het volume aan verpakkingen op de Belgische markt, laat staan over het gewicht van de diverse materialen. Het is dus praktisch niet haalbaar een gedifferentieerde ecotaks in te voeren – ook niet voor de lichte versie die nu op tafel ligt. Hoe gaat de overheid het tarief bepalen voor kant-en-klare maaltijden die in een aluminium bakje zitten met een plastic folie en een papieren etiket? Een technische werkgroep binnen de schoot van Financiën moet deze knoop ontwarren, maar ik zie dat niet goed zitten.”

Stap 2: werkgevers passen methode van Test-Aankoop toe

De mediagenieke aanpak van het bedrijfsleven wierp haar vruchten af. Toch was de jongste campagne tegen de verpakkingstaks geen primeur. Vier jaar geleden plaatste de voedingsfederatie Fevia een grote advertentie nadat een akkoord was gesloten om de kosten van de BSE-testen op vlees af te wentelen op de hele voedingsketen. Moris: “Wij hebben toen in de kranten laten zetten dat bier en koekjes duurder zouden worden door die proeven op vlees. Dat heeft kwaad bloed gezet bij de regering, maar het debat werd wel opnieuw geopend.” Ook nu speelden de werkgevers een beetje Test-Aankoop.

“De publieke aanpak is ons ook nu niet in dank afgenomen,” bevestigt Rudi Thomaes, gedelegeerd bestuurder van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). “Toch gaat onze voorkeur ernaar uit om zo lang mogelijk de weg van de stille diplomatie te bewandelen. Maar als er niet geluisterd wordt, moeten we het anders aanpakken. Telkens als de regering midden in de nacht een beslissing neemt zonder overleg, neemt ze het risico van een publieke reactie. Ze oogst wat ze zaait.”

Chris Moris beklemtoont wel dat dit soort campagnes een noodgreep zijn en blijven. “We passen ze enkel toe wanneer discussies in de bestaande structuren niet meer mogelijk zijn. Wij geven nog altijd de voorkeur aan het klassieke overlegmodel.”

In 1992 stonden werkgevers en werknemers nog samen op de barricaden tijdens een gezamenlijke betoging tegen de eerste ecotaks. Deze keer waren de syndicaten niet uitgenodigd om deel te nemen aan de actie. De christelijke vakbond is dan ook niet onder de indruk van de argumenten à la Test-Aankoop. De woordvoerster van het ACV: “Wij vinden deze verpakkingstaks evenmin onderbouwd, maar zijn wel voorstander van een verschuiving van belastingen op arbeid naar milieu. Wat ecofiscaliteit betreft, scoort België het laagst in de Europese Unie. Er is dus nog ruimte. Maar de maatregelen moeten passen in een coherent beleid. En dat is er vandaag niet.” Guido Muelenaer Eric Pompen eric.pompen@trends.be

WWW.TRENDS.BE

Verpakkingsafval. Het vuile goud. Industrie vraagt overleg over ecotaks.