Verkiezingsshow van Bush begint te vroeg

De auteur is hoofdeconoom bij vermogensbeheerder Petercam. Reacties: visienoels@trends.be

Niemand vond ze, maar de Amerikaanse president George Bush en de topman van de federale bank Alan Greenspan hielden maandenlang vol dat er wel degelijk jobs werden gecreëerd. Na een nieuwe inspectie vonden de Amerikaanse statistici in maart plots meer dan 300.000 banen. Met die ijver vinden ze misschien straks zelfs de Iraakse massavernietigingswapens.

Op die spectaculaire banengroei in de VS wilde ik aanvankelijk geen kritiek spuien. De cijfers worden evenwel met zoveel trompetgeschal en zo weinig duiding in de media geslingerd, dat het er verdacht veel op lijkt dat de Bush-verkiezingsshow uitsluitend entertainers en zeker geen economen in de rangen telt. De New York Post, een krant die nochtans van show houdt, was nagenoeg de enige die de cijfers kritisch bekeek. De overheid heeft in maart 153.000 jobs bijgevoegd, die in nieuwe bedrijven gecreëerd zouden zijn. In januari en februari waren die er niet.

Maar zelfs zonder die arbitraire aanpassingen van de statistici in Washington (die ongetwijfeld geen enkele druk hebben ondervonden, zoals het wapeninspectieteam van Blix, om te vinden wat er niet was), moeten de cijfers in de juiste context worden geplaatst. De Amerikaanse actieve bevolking groeit met meer dan 150.000 per maand. Er werden in 2004 tot dusver gemiddeld 170.000 jobs per maand gecreëerd, net genoeg om de demografische groei te absorberen. De werkloosheidsgraad steeg trouwens in maart. Meer jobs en een stijgende werkloosheid, een economische duiveltjeskermis, het kan in de VS.

Te goed geboerd. De banencijfers zijn voor sommigen het ultieme stukje van de puzzel: het economisch herstel wordt nu zelfvoedend. Dezelfde economen die maanden beweerden dat de jobtoename achterophinkt op de groei en dus niet meteen belang had, vertellen nu met evenveel sérieux dat de toename vooroploopt en op een sterke groei anticipeert.

Toch luidt die toename wellicht niet het begin van een lange periode van sterke jobgroei in. De sectoren die normaal jobs creëren in een herstelfase hebben dat gek genoeg al voor een groot deel gedaan in de afgelopen jaren. De rentegevoelige sectoren (bouw en financiële diensten) hebben een enorme stimulans gekregen van de Amerikaanse rentepolitiek. Daardoor tuimelden ze niet in een echte recessie. De keerzijde is nu dat het herstel vertrekt vanop een hoog, zelfs bubble-achtig niveau (zie grafiek). De bouwsector maakt vandaag 5,4 % uit van de beroepsbevolking, een verhouding die normaal op de top van de cyclus wordt bereikt, waarna snel een recessie volgt.

Gek genoeg verhoogt het heuglijke groeinieuws dus de kans dat jobs verloren gaan, vooral in de rentegevoelige sectoren. De aankondiging van het jobcijfer maakte immers primaire gevoelens wakker in de beleggers op Wall Street, waardoor de rente een van de grootste sprongen maakte van het afgelopen decennium. De druk verhoogt nu ook op de centrale bank om de rente te verhogen. Greenspan was van plan geduld te oefenen tot na de verkiezingen en zo de economie op kruissnelheid door de verkiezingen te loodsen. Een te vroege renteverhoging kan dodelijk zijn voor de geplande show, ze kan de economie stevig doen vertragen en de sterk schuldgefinancierde financiële markten doen kapseizen. De markten werden enkele dagen na het euforische jobrapport echter ruw uit hun droom gewekt door een irritant telefoontje…

Finse depressie luwt Chinese hittegolf. Finland is het land met het hoogste aantal depressies in Europa. De jongste aankondiging van Nokia zal die trend niet bepaald ombuigen: de Finse mobieltjesproducent meldde dat hij zijn groeicijfers niet zou halen, drie maanden nadat hij de markten had trachten te overtuigen van een onverwachte spectaculaire groeispurt. Heeft Nokia onvoldoende de mode gevolgd? Waarschijnlijker hebben de producenten van technologiespullen de vraag en de portemonnee van Mister Gadget overschat.

Dat kan pijnlijk worden voor landen als China, die niet alleen klaar zijn voor de verwachte consumptieboom, maar die ook de capaciteit hebben om die van de komende tien jaar nu al te produceren (zie Trends van vorige week, 8 april: Twin Bubbles). Nu de sentimentsindicatoren een historisch record hebben bereikt, duiken de conjunctuurparachutes overal op: rente, olie en China.

Climax te vroeg. Timing is alles in de showbizz. De jobcijfers zullen niet bevestigd kunnen worden in de komende zes maanden en komen dus te vroeg voor Bush. Als ze de Amerikaanse centrale bank onder druk zetten om de rente te verhogen, kunnen ze de conjunctuur (die net naar een top spurt) sterk doen afkoelen vanaf de zomer. Wall Street zou dat niet appreciëren en de dagelijkse slotkoers van de S&P 500 is nog altijd de meest betrouwbare populariteitspoll voor Bush. Er zijn nog zes maanden tot aan de verkiezingen. Dat is te lang om het huidige recordpeil van de economie vol te houden en te kort om een renteschok op te vangen. Bush heeft de cijfers die hij vroeg, de vraag is evenwel of hij zijn climax niet te vroeg bereikt.

Geert Noels