Verenigde Staten denken aan maximumprijs voor Russische olie

Rusland haalt nog altijd vele miljarden binnen door de verkoop van olie en gas, ondanks de sancties. De Amerikaanse regering wil daar verandering in brengen, met een prijsplafond voor Russische olie. Klinkt gek, maar het zou kunnen werken.

De stijgende olieprijzen achtervolgen Joe Biden overal. Toen de Amerikaanse president vorige week in korte broek en een blauwe polo langs het strand van zijn vakantiehuisje in Rehoboth Beach slenterde, wachtte hem aan het eind van de wandeling het persvolk en de gebruikelijke vraag: wat doet hij aan de stijgende benzineprijzen? Het jongste idee: de Amerikaanse regering zou de federale belasting van iets minder dan 20 cent per gallon (3,8 liter) kunnen opschorten.

Dat is weinig meer dan een druppel op een hete plaat. Maar de Democraten staan onder enorme druk van hun gefrustreerde kiezers om te handelen. Daarom heeft de regering al oliereserves vrijgemaakt, toegestaan dat er ook in de zomer een hoger ethanolgehalte wordt bijgemengd en gedreigd met maatregelen tegen de oliemaatschappijen wegens woekerpraktijken.

Het haalt allemaal weinig uit. Deskundigen verwachten dat de benzineprijs zal stijgen tot 6 dollar per gallon (het equivalent van ongeveer 1,50 euro per liter) net op tijd voor het begin van het vakantieseizoen. Dat lijkt misschien goedkoop voor ons, maar voor de Amerikanen is het een symbolische grens.

Koperskartel

Net als andere westerse regeringsleiders zit Biden in het nauw: de sancties tegen Rusland treffen de eigen bevolking steeds harder door de stijgende energieprijzen. Ondertussen profiteert de agressor, Vladimir Poetin, van de olieprijsstijging. Dat is precies het scenario dat de Verenigde Staten tot elke prijs wilden vermijden. Onze sancties zijn bedoeld om de Russische economie te treffen, niet de onze, was het motto. Maar vier maanden na het begin van de oorlog groeit de twijfel of dat zal lukken.

Daarom ook werd het besluit van de Europese Unie om een olie-embargo tegen Rusland in te stellen niet met enthousiasme ontvangen in Washington, ook al hadden de Verenigde Staten hun – zeer beperkte – invoer uit Rusland reeds in maart stopgezet. Een Europees importverbod zou de olieprijs opdrijven, waarschuwde minister van Financiën Janet Yellen: “Dat zou Europa en andere delen van de wereld pijn doen.”

Yellen heeft een idee dat de kwadratuur van de cirkel mogelijk moet maken. Zij wil een prijsplafond instellen voor Russische olie – met andere woorden: een anti-Russisch koperskartel vormen. Hoe dat er moet uitzien, blijft onduidelijk. De Verenigde Staten legden het idee op tafel tijdens de G7-top van het afgelopen weekend in Schloss Elmau. Het doel is de levering van Russische olie aan de wereldmarkten veilig te stellen, nieuwe prijspieken te voorkomen en tegelijk het inkomen van Poetin te beperken.

Het idee is niet helemaal nieuw. De Italiaanse premier Mario Draghi heeft iets soortgelijks voorgesteld voor de invoer van aardgas uit Rusland en heeft tijdens een ontmoeting met Biden in Washington de vorming van een “koperskartel” voor olie ter sprake gebracht.

Als voormalig voorzitter van de Europese Centrale Bank “begrijpt Draghi die dingen beter dan de gewone politicus”, prijst oliedeskundige Claudio Galimberti van Rystad Energy. Hij beschouwt het Europese invoerverbod als contraproductief, omdat Poetin zijn olie dan met korting aan India en China zou verkopen. Uiteindelijk versterkt de Europese Unie alleen maar de Aziatische concurrentie zonder de agressor in Moskou te treffen, waarschuwt Galimberti: “Op dit moment schiet Europa zichzelf in de voet.”

Een alternatief is dat de Europeanen en de Amerikanen bijvoorbeeld overeenkomen om slechts 50 procent van de Brent-prijs te betalen voor Russische olie, of een vaste prijs van 50 dollar per vat van 159 liter – afhankelijk van wat het goedkoopst is. Galimberti acht het gevaar beheersbaar dat Poetin zijn olie elders tegen een hogere prijs zal verkopen. Japan en Zuid-Korea zouden zich onmiddellijk bij zo’n prijscontrole aansluiten, zegt hij. “China en India zouden waarschijnlijk zeggen dat ze 51 procent betalen. Maar het duurt twee maanden om aan India te leveren, terwijl het twee weken duurt om aan Europa te leveren”, betoogt hij. Dus: “In wezen zou Poetin gedwongen worden om aan Europa te verkopen.”

Geen enkel nadeel

Yellen denkt in dezelfde richting. De hefboom voor het prijsmodel zouden de verzekeringsmaatschappijen kunnen zijn, zonder welke geen enkel olieschip over zee kan varen, omdat ongelukken al gauw miljarden aan schade kunnen opleveren. Het zou hen kunnen worden verboden olietransporten boven de prijslimiet te verzekeren. Aangezien de meeste scheepsverzekeraars in Europa gevestigd zijn, zou uitvoer uit Rusland dan nauwelijks mogelijk zijn zonder de korting.

Het plan overtuigt de grondstoffenhandelaar Pierre Andurand: “Ik kan geen enkel nadeel bedenken.” Ook hij betwijfelt of de energiehongerige Aziatische staten Poetin zullen helpen. “Waarom zouden China en India meer willen betalen voor Russische olie? Die landen houden wel van een koopje”, tweette Andurand. Minister van Financiën Yellen heeft ook de mogelijkheid geopperd van sancties tegen landen die zich niet houden aan de prijsrichtsnoeren van de Verenigde Staten. Haar plan zou kunnen worden ingebed in het EU-embargo door de Russische uitvoer die onder de prijslimiet ligt, vrij te stellen van het embargo. Dan zou de olie op de wereldmarkt blijven komen, maar Poetin zou er niet meer zo’n slaatje uit slaan als voorheen.

Toch lijkt er in Brussel en Berlijn grote scepsis te bestaan. De Duitsers vinden het mechanisme ingewikkeld, meldde Bloomberg. De Europeanen lijken zich echter vooral zorgen te maken over een andere kwestie: dat het sanctiepakket waarover de 27 EU-lidstaten zo moeizaam hebben onderhandeld, een herziening niet zal overleven.