Verdere dollarval in 2005 ?

Om de ontwikkeling van de Amerikaanse dollar (USD) dit jaar en de volgende jaren in te schatten, hebben we de elementen die pleiten voor een voortzetting van de daling naast de argumenten die op een herstel wijzen gezet.

Voor een vervolg van de daling… Toenemend Amerikaans handelstekort

Op 14 december 2004 leerden de markten dat de handelsbalans van de Verenigde Staten, het verschil tussen de in- en uitvoer, in oktober het nieuwe absolute record van 55,5 miljard USD bereikte. Een tekort, welteverstaan. In totaal staat het handelstekort voor de VS gedurende de eerste tien maanden van 2004 op 500,5 miljard USD, een peil dat al hoger ligt dan het record dat in 2003 werd opgetekend. Het handelstekort met China nam in oktober toe van 15,5 tot 16,8 miljard USD.

Met andere woorden, de uitvoer van goederen en diensten van de VS naar andere landen is heel wat lager dan de invoer. Of de VS geeft veel meer in USD uit dan ze dollars terugkrijgt in de handelstransacties met het buitenland, een fenomeen dat voor druk zorgt op het groene biljet. Men ziet niet goed in hoe het handelstekort kan afnemen zonder wijziging in het consumptiegedrag van de gemiddelde Amerikaan, tenzij via een daling van de olieprijs, die de waarde van de import van het zwarte goud (13,2 miljard USD in oktober) zou kunnen verminderen. Maar dit element zal onvoldoende zijn.

Beleggers kiezen eerder voor beleggingen in EUR dan in USD

Vergelijk even de prestaties van de financiële markten aan beide kanten van de Atlantische Oceaan, vooral voor obligaties. Sinds enkele weken laten Amerikaanse en Europese obligaties een verschillend verloop zien. Als bewijs geldt, zoals u op de bijgevoegde grafiek kunt zien, dat de Europese rente de jongste weken is gedaald, terwijl de Amerikaanse rentes zijn gestegen. Dat wijst op een zwakke vraag aan de overkant van de Atlantische Oceaan.

Bovendien stelt men vast dat meer en meer Amerikanen buiten hun grenzen beleggen, wat voor bijkomende druk op de USD zorgt. Op het einde van de jaren 1980 bezaten Amerikaanse beleggers slechts 2 % van de buitenlandse aandelen. Momenteel is dat cijfer opgeklommen tot 13 %. Wanneer u weet dat de aankopen van niet-Amerikaanse aandelen door Amerikanen in het eerste kwartaal van 2004 meer dan 2000 miljard USD bedroegen, kan dat tellen. Waarschijnlijk duurt dat fenomeen de volgende maanden en jaren voort zolang het wantrouwen van de buitenlandse beleggers ten opzichte van de VS in stijgende lijn gaat en wanneer de Europese beurzen aantrekkelijker gewaardeerd zijn dan de Amerikaanse.

Toenemend tekort op Amerikaanse lopende rekeningen

Dit jaar zou het tekort op de Amerikaanse lopende rekeningen, die de handels- en financiële stromen omvat, 665 miljard USD moeten bereiken of 5,7 % van het BBP. Anders gesteld, de VS geeft meer USD uit dan ze ontvangt. We vermelden echter dat dit tekort voor een groot gedeelte bestaat uit het handelstekort, dat dit jaar zowat 600 miljard USD zal bedragen (zie hoger), maar de louter financiële stromen slagen er niet (meer) in om dat fenomeen te compenseren. Verwacht wordt dat dit tekort oploopt tot 6,3 % van het BBP in 2005 en 7 % in 2006. Dat kan voor zware druk op de USD zorgen in de komende maanden en jaren.

Buitenlandse centrale banken kunnen hun USD-beleggingen verminderen

De aankondiging door een Chinese minister dat de centrale bank haar reserves in USD ging verminderen, sloeg in als een bom, hoewel dit nieuws onmiddellijk werd ontkend. Het is duidelijk dat China niet meteen zal overgaan tot een gevoelige afbouw, omdat dit een dollarcrash zou veroorzaken en daarbij heeft China weinig te winnen. Toch is China van plan om zijn reserves diversifiëren. Het land is daar al mee begonnen : tijdens de eerste 9 maanden van het jaar 2004, kocht China voor 17 miljard USD Amerikaanse obligaties, tegen 60 miljard USD gedurende 2003. Het aandeel van de EUR in de Chinese reserves steeg van 13,5 % in 1999 tot 19,7 % vandaag.

Maar China is niet het enige land dat deze trend volgt. Ook Rusland gaf begin december 2004 te kennen het gewicht van de USD binnen zijn reserves (geschat op 117 miljard USD) te verlagen ten voordele van de EUR. De olie-uitvoerende landen gaan eveneens over tot deze monetaire diversificatie.

Alles wijst erop dat deze trend blijft voortduren, wat de vraag naar USD vermindert en kan leiden tot een daling van de USD (een daling van de vraag zorgt voor een daling van de koers, alle andere factoren gelijkblijvend). De VS zal dus meer moeite ondervinden om zijn tekorten te financieren.

Historisch bekeken is de koers van de USD al lager geweest

Indien men zich baseert op een grafiek EUR/USD sinds de introductie van de EUR in 1999, stond de USD nog nooit zo laag als nu. Maar indien men rekening houdt met de ontwikkeling van de verhouding EUR/USD vóór 1999 û met behulp van een muntenkorf û komt men tot de verrassende vaststelling dat de USD al lager stond. Op 8 september 1992 bereikte de verhouding EUR/USD zijn absolute top van 1,6876 USD. De progressiemarge van de EUR ten opzichte van de USD is dus historisch bekeken nog aanzienlijk. Gemiddeld genomen was de verhouding EUR/USD sinds 1 januari 1989 1,1761 USD. Dat relativeert meteen het huidige niveau.

De speculanten blijven ‘short’ op de USD

Door het zien van de fundamentele redenen die de USD lager stuwen, hebben de speculanten û en dat is een algemeen aanvaard feit û de dalende beweging geaccentueerd. Hoe ? Eenvoudigweg door USD short (in de wind) te verkopen met de bedoeling om de munt later met winst terug te kopen. Maar het is onmogelijk te weten welke limieten de hedgefondsen hanteren om hun posities te sluiten. In ieder geval blijven de speculanten momenteel nog altijd negatief tegenover de USD, zelfs indien de invloed van short selling zou moeten verminderen wanneer de USD verder daalt. Dat is geen goed teken.

Het Amerikaanse begrotingstekort kan nog toenemen

Onder vader Bush vergrootte in het begin van de jaren negentig het overheidstekort tot meer dan 300 miljard USD. Zijn zoon doet het nog slechter, omdat hij een land in handen kreeg dat een overschot van bijna 200 miljard USD had, wat hij veranderde in een put van meer dan 400 miljard USD (vooral een gevolg van belastingverlaging en verhoging van defensie-uitgaven).

Het Amerikaanse begrotingstekort zal niet snel worden omgekeerd. Integendeel, de oorlog in Irak is nog niet gedaan. Nu Bush werd verkozen voor een tweede ambtstermijn, kan men zich verwachten aan andere belangrijke uitgaven (misschien wel belastingverlagingen).

De USD-trend is technisch bekeken dalend

Voor wie zich baseert op de grafiek van de verhouding EUR/USD, is het duidelijk dat de trend van de USD onmiskenbaar dalend is. Tenzij zich fundamenteel belangrijke wijzigingen voordoen, ziet men niet goed in wat een vervolg van deze trend zou beletten. Omdat de psychologische en technische steun op 1,30 USD voor 1 EUR het begaf, is de weg vrij richting nog lagere niveaus.

De VS zal niet op de wisselmarkten interveniëren

De Amerikaanse minister van Financiën John Snow mag mooi beweren dat de politiek van een sterke USD niet is opgegeven, dat is moeilijk te geloven, zeker omdat hij zich haast om eraan toe te voegen “dat men het beter aan de wisselmarkten overlaat om de waarde van de munten te bepalen.” Het valt dus moeilijk te verwachten dat de VS op de wisselmarkten tussenbeide zal komen, omdat de daling van de USD voordelig is voor de eigen economie. Volgens officieuze bronnen waarvan Les Echos op 6 december 2004 melding maakte, zou de VS niet tussenbeide komen om de dollar te ondersteunen, tenzij de EUR ten minste 1,45 USD bereikt.

Tegen een voortzetting van de daling… De Amerikaanse rente en groei liggen hoger dan de Europese

In alle economische handboeken kan men lezen dat een sterke munt synoniem is met een sterke economie. Toch moeten we vaststellen dat deze regel momenteel niet wordt geëerbiedigd. De Verenigde Staten laat een sterkere groei optekenen dan Europa. In 2005 zou die toestand voortduren : de Amerikaanse groei zou 3,5 % bedragen, ongeveer het dubbele van de groei in de eurozone (1,7 %).

Dezelfde handboeken economie leren ons ook dat het renteverschil een aanzienlijke rol speelt bij de waardering van munten. Vandaag bedraagt de Amerikaanse korte en lange rente respectievelijk 2,25 % en 4,17 %. In Europa ligt de rente lager (2 % en 3,63 %). Alles lijkt erop dat het verschil nog kan oplopen. Daar zou in alle logica de USD van moeten kunnen profiteren.

De beperkte mogelijkheid van een tussenkomst van de ECB op de wisselmarkten

Japan komt altijd tussenbeide op de wisselmarkten (met slechts beperkt succes). In Europa signaleert men dat interventies op de wisselmarkten “een wapen zijn waarover de centrale banken beschikken.” Sommige centrale banken, zoals de Japanse, pleiten zelfs voor een gemeenschappelijke interventie, die meer succes zou kunnen hebben, maar die gewaagd blijft. In ieder geval zou alleen de aankondiging van een dergelijke operatie als een vorm van blufpoker de sterkte van de EUR kunnen verminderen.

Het is ongetwijfeld niet de rol van de ECB om te interveniëren op de wisselmarkt, omdat ze zich beperkt tot de controle van de inflatie. Maar een voortzetting van de stijging van de EUR kan de ECB ertoe dwingen om de rentetarieven te verlagen, iets wat ze ten allen koste wil vermijden. Volgens de analisten is daarom een interventie mogelijk indien de verhouding EUR/USD 1,35 tot 1,40 overschrijdt.

Overgrote meerderheid is negatief voor de USD : kan tegenindicator zijn

Indien u de analisten en de beleggers de vraag stelt of de USD nog gaat dalen, is de kans aanzienlijk dat ze bevestigend zullen antwoorden. Maar op de financiële markten wordt een dergelijke eensgezindheid vaak beschouwd als een tegenindicator. Herinner u de internetzeepbel die sprong toen de beleggers positief waren. Het gebeurt vaak dat wanneer de markten zo eensgezind zijn over een element, het grootste gedeelte van de transacties (verkopen van USD) reeds is gedaan. Het risico van een bijkomende daling is dan minder groot.

De USD is te sterk en te snel gedaald, een technisch herstel is daarom denkbaar

Technisch bekeken verwijdert de verhouding EUR/USD zich van zijn haussesteunlijn. Dat kan betekenen dat de stijging te sterk en te snel verliep. Met andere woorden, een technisch herstel van de USD behoort tot de mogelijkheden. Maar het zou wel gaan over een beweging op korte termijn, terwijl de langetermijntrend resoluut à la hausse blijft gericht (zie hoger).

Indien de USD een beetje stijgt, kunnen de hedgefondsen hun shortposities keren en de stijging accentueren

Het terugdraaien van shortposities door de hedgefondsen kan een katalysator zijn voor een herstel van de USD ten opzichte van de EUR. Het is momenteel onmogelijk om het bedrag van de shortposities in te schatten, maar het gaat ongetwijfeld over vele miljarden USD. Vooraleer deze speculanten hun posities sluiten, is er een vonk nodig die de motor van een herstel van de USD in beweging zou brengen. Eenmaal de USD een nieuw elan heeft gekregen, zal de trend een duwtje in de rug krijgen door de terugkoop van shortposities, wat voor een sneeuwbaleffect kan zorgen.n

VINCENT JOYE

[ 2005 ] Meeste elementen wijzen op een verdere daling van de dollar.

[ 2005 ]Welke plannen heeft de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank met de dollar ?