“Vakbonden in pre-electoraal klimaat”

De vakbonden schieten met scherp: er zit een asociale regering aan te komen en de lange onderhandelingen beletten dat er een oplossing komt voor de gestegen levensduurte. Is een nieuw vakbondsfront in de maak?

Terwijl de Franse en Duitse spoorbonden staken, voeren ook de Belgische vakbonden dezer dagen de druk op. Het valt te betwijfelen of er ook een stevig vakbondsfront ontstaat. Dat het niet zo’n vaart zal lopen, gelooft alvast politicoloog Carl Devos van Universiteit Gent. Volgens Devos krijgt het ABVV een open speelveld om een oranje-blauwe coalitie te brandmerken als een asociale regering. Van een hecht vakbondsfront kan volgens hem geen sprake zijn, omdat het ACV altijd in de achteruitkijkspiegel zal moeten kijken om te zien wat de ACW-ministers in een regering doen. “Dit wordt een moeilijke evenwichtsoefening, al heb ik toch al vernomen dat Leterme er alles zal aan doen om te vermijden dat zijn regering het imago van een harde saneerder krijgt”, zo voorspelt Devos.

Tijdens een meeting op de Brusselse Heizel blies het ABVV eind vorige week nochtans verzamelen om zijn bezorgdheid te uiten over de gestegen levensduurte. Die is het gevolg van hogere olie- en voedselprijzen. De socialistische bond eist maatregelen zoals een uitbreiding van de toegang tot het sociaal stookoliefonds. Dat er bovendien een oranje-blauwe regering in de steigers staat, die zou kiezen voor een loonmatiging – 2 % zo wordt gezegd – zorgt voor de nodige ongerustheid, ook bij het ACV.

De kritiek van de vakbonden veroorzaakt ergernis bij de werkgevers. “Een Belgische regering kan niets doen tegen gestegen olie- en voedselprijzen”, stelt VBO-directeur Pieter Timmermans. “Het is de Europese Centrale Bank die instaat voor de strijd tegen inflatie. Bovendien kent ons land het systeem van automatische indexering van de lonen.”

Ondertussen losten de vakbonden ook al schoten voor de boeg van een nog embryonaal oranje-blauw regeringsschip. Unizo-topman Karel Van Eetvelt snapt niet dat de vakbonden en dan vooral het ABVV, de regering in wording zo zwaar aanvallen op basis van wat hij ‘een aantal flarden uit het regeerakkoord’ noemt. Van Eetvelt: “Wat tot nu toe bekend geraakte over een loopbaanrekening of werken na de pensionering is in mijn ogen zeer voorbarige informatie.”

Pieter Timmermans ergert zich aan het feit dat hij de vakbonden niet of nauwelijks hoort over het voornemen van oranje-blauw om af te wijken van het unanieme advies van de sociale partners in september 2006 over de welvaartsvastheid van bepaalde sociale uitkeringen. Het advies van de sociale partners kwam erop neer om slechts de uitkeringen voor de meest behartenswaardige groepen te verhogen en voor de werklozen bijzonder voorzichtig te zijn. Bedoeling: het vermijden van werkloosheidsvallen. Oranje-blauw wil nu een meer algemene maatregel voor alle sociale-uitkeringstrekkers.

Werkgelegenheidsconferentie?

Karel Van Eetvelt sluit zich wel bij het vakbondstandpunt aan dat er dringend een federale regering moet komen, maar tegelijk benadrukt hij dat de regionale overheden blijven functioneren en dat ook het sociaal overleg via de Nationale Arbeidsraad (NAR) blijft functioneren. Timmermans is kritischer: “Het is correct dat de regionale regeringen werken, maar zij kunnen de problemen die de mensen vandaag echt aanbelangen, slechts heel gedeeltelijk aanpakken. De ingrepen op het vlak van lasten op arbeid, werkloosheid, migratie en de eindeloopbaan moeten komen van de federale regering samen met de sociale partners.”

En lukt dat? “De sociale partners doen onverdroten voort maar ook voor ons duiken er problemen op”, geeft Timmermans aan. “Een aantal van onze beslissingen vereist Koninklijke Besluiten of wetten waarvoor een regering nodig is. Een goed voorbeeld is het akkoord over een nieuw bonussysteem. Als er tegen het einde van dit jaar geen regering is, dan dreigt de schade op dit vlak hoog op te lopen.”

De werkgevers hebben liever geen regering die tot 2009 maar wat op de winkel past. Er is een ploeg nodig die een aantal sociaal economische thema’s durft aan te pakken. Op de vraag of de nieuwe regering moet pleiten voor een soort van werkgelegenheidsconferentie zoals vroeger, antwoordt Karel Van Eetvelt voorzichtig: “Je noemt dat hoe je wilt. Er moeten gewoon maatregelen genomen worden om de werkgelegenheidsgraad te verhogen. Daarover samenzitten, doen we echter beter pas in de zomer, na de sociale verkiezingen.”

Dat vindt ook Pieter Timmermans. Zegt hij: “Begin 2008 zitten de vakbonden volop in campagne voor de sociale verkiezingen van mei waardoor ze met een karrenvracht onhaalbare voorstellen naar zo’n conferentie zullen afzakken. In het najaar start dan het interprofessionele overleg.”

Syndicaal verkiezingsklimaat

De sociale verkiezingen duwen de vakbonden in een pre-electoraal klimaat. Volgens Carl Devos, politicoloog aan de Universiteit Gent, is een belangrijk deel van het huidige syndicaal militantisme daar te zoeken: “De vakbonden nemen posities in met het oog op de sociale verkiezingen. Bovendien bevindt het ABVV zich nu in het defensief. Als de socialisten naar de oppositiebanken worden verwezen, is hun relais met de politiek aangetast. Al was de relatie tussen partij en vakbond wel wat verziekt na het Generatiepact.”

Bepaalde sociaaleconomische dossiers uitstellen tot 2009 heeft volgens de Gentse prof weinig zin. “Dan komen de verkiezingen van 2011 opnieuw om de hoek kijken”, merkt hij op. “Trouwens alle heikele sociale dossiers komen ook op de tafel van de sociale partners terecht. De verplichte dienstverlening in de openbare sector, het statuut arbeiders-bedienden … Hier heeft het sociaal overleg nog altijd een cruciale rol te vervullen.”

Devos denkt dat het ABVV wel bang is om hierover in de hoek te worden gedrumd. Indien er binnen de Groep van Tien rond een aantal thema’s geen akkoord wordt bereikt, dan wordt de hete aardappel naar de regering doorgeschoven. In het geval van een oranje-blauwe coalitie zou dat in het voordeel van de werkgevers zijn. Devos: “Dan staan de syndicaten in hun ogen tegenover een front werkgevers-regering. Al denk ik niet dat het zover zal komen: ik vermoed dat Pieter Timmermans en Karel Van Eetvelt de voorkeur geven aan het overleg.” (T)

Door Alain Mouton