Twintig jaar het bed delen volstaat niet (om samen een familiebedrijf te leiden)

Familiebedrijven krijgen steeds vaker een team aan het roer. Professor Johan Lambrecht en Katrien Baetens onderzoeken hoe zo’n leiding dezelfde koers aanhoudt.

Johan Lambrecht & Katrien Baetens, Teammanagement van het familiebedrijf. LannooCampus, 154 blz., 34,95 euro.

Twintig jaar lang sliepen de Canadese broers Harrison en Wallace McCain in hetzelfde bed. Het ouderlijke huis was wat krap. Toen de twee broers in 1957 het bedrijf voor diepvriesproducten McCain (frieten, pizza’s, groenten) oprichtten, hadden ze dan ook een hechte band. Het kan verkeren. Eind 1990 – de onderneming was dan al een multinationale mastodont – wees de veeleer verlegen Wallace eenzijdig zijn zoon aan als hoofd van McCain in de VS. De meer flamboyante Harrison zag er een oorlogsverklaring in. En oorlog kwam er. In 1993 woedde er een bitsige rechtszaak tussen de broers, die geflankeerd werden door achttien advocaten, van wie de honoraria opliepen tot 19 miljoen dollar.

“De familiesaga McCain illustreert dat het familiebedrijf een tweesnijdend zwaard is,” commentariëren Johan Lambrecht en Katrien Baetens in Teammanagement van het familiebedrijf. De directeur en onderzoekster van het Studiecentrum voor Ondernemerschap (Ehsal en KU Brussel) verslonden biografieën van bedrijfsfamilies, propten alle info in een onderzoeksmodel en mochten mee in de potten kijken bij veertien Vlaamse familiebedrijven. Gewapend met die info, brengen ze nu het wel en wee van kleine en grote familiebedrijven in kaart. Jammer genoeg bedongen de Vlaamse ondernemers dat hun cases anoniem verwerkt werden.

De meest markante vaststelling: almaar minder familiebedrijven worden bestuurd door een alomtegenwoordige pater familias. Meer dan 40 % van de familiebedrijven overweegt om de onderneming in de volgende generatie door een team te laten leiden. Het schip krijgt meer dan één kapitein. Resultaten tonen aan dat het bedrijf daar doorgaans beter van wordt. Klinkt veelbelovend, al krioelt het van de familiebedrijven waar de kapiteins vechtend over het dek rollen. Hoe het dan wel moet, is de kernvraag van het boek.

In een eerste luik bespreken de auteurs de creatie van een managementteam. Zelfs de opvoeding wordt behandeld. Vaak ligt daar de kiem van de latere harmonie of ruzie. Bij luxebedrijf Gucci, bijvoorbeeld, speelde de oprichter zijn drie zonen tegen elkaar uit. Hij geloofde dat de rivaliteit hen zou stimuleren, maar dat gedrag ontaardde in bittere familietwisten.

Het leven van het team, het thema in het tweede luik, belicht onder meer de bezoldiging, de samenwerking met externe managers en conflicten. In het derde luik volgen veertien aanbevelingen. De auteurs beklemtonen dat er niet alleen moet worden gezorgd voor de opvolging van het bedrijf, maar ook van de familie. Wanneer het familiehoofd wegvalt, barsten niet zelden de conflicten los. Ook de beruchte broers McCain vlogen elkaar pas in de haren nadat hun moeder gestorven was. Luc De Decker

Luc De Decker