Turkijes historische tocht

De onderhandelingen voor Turkse toetreding tot de Europese Unie zijn van groot belang.

Dat Turkije lid zou worden van de Europese Unie was in 2005 een van de meest bediscussieerde onderwerpen in Europa. Begrijpelijk, gezien de implicaties van een Turks lidmaatschap veel verder gaan dan de louter bilaterale of regionale vertakkingen van de kwestie. Wat valt er te verwachten in 2006 en daarna? Misschien is het nuttig daarvoor even terug te gaan in de tijd om de verwezenlijkingen en het potentieel van Turkije in het juiste perspectief te plaatsen.

De republiek Turkije heeft er altijd naar gestreefd een constructief en verantwoordelijk lid te worden van de internationale gemeenschap. Daartoe heeft ze niet alleen institutionele banden gesmeed met het Westen – inclusief zijn lidmaatschap van de Raad van Europa, de Navo en de Oeso – maar verlangde ze er sinds het einde van de jaren vijftig ook naar om deel te hebben aan de wijdere Europese visie, die thans gestalte krijgt in de EU.

Bijgevolg werd Turkije in 1963 een geassocieerd lid van de Europese Economische Gemeenschap, met het wederzijds overeengekomen doel om uiteindelijk volwaardig lid te worden. Sinds 1996 zit Turkije in een douane-unie met de EU, een schikking die voor geen enkel ander kandidaat-land gold in afwachting van zijn lidmaatschap.

Het pad van de vooruitgang

Tijdens die periode werden heel wat politieke, economische en sociale middelen ingezet om tegemoet te komen aan de democratische verwachtingen van het Turkse volk. De vooruitzichten in verband met de EU hebben dat proces zeker gestimuleerd. In 1999 bijvoorbeeld, toen de Europese leiders officieel het statuut van Turkije als kandidaat-lidstaat bevestigden, heeft Turkije het hervormingsproces nog versneld om te kunnen voldoen aan de criteria voor het begin van de toetredingsonderhandelingen.

Dientengevolge, en als erkenning voor het succes dat Turkije met zijn hervormingen boekte, werd in oktober 2005 met de toetredingsonderhandelingen gestart. Momenteel bereiden we Turkije – en ook de EU – voor op de laatste stappen naar het lidmaatschap. Maar om de procedure succesvol af te ronden, zullen beide partijen nog meer inspanningen moeten leveren.

Turkije is vastbesloten om verder te moderniseren en hervormen, omdat het halen van de hoogste politieke, economische en sociale standaarden de allergrootste ambitie is van het Turkse volk. De buitengewone omvang en snelheid van de hervormingen die Turkije onomkeerbaar op het pad van de vooruitgang hebben gezet, waren niet mogelijk zonder de steun van het Turkse volk.

Het is nu heel belangrijk dat ook de EU haar beloften nakomt, zich solidair toont, en alle nodige inspanningen doet om het toetredingsproces te steunen en te bevorderen. Dat is het minste wat onze relatie verdient, rekening houdend met het potentieel dat het Turkse EU-lidmaatschap voor zowel Turkije als de EU – en de wereld in het algemeen – impliceert.

Een brug naar de wijde wereld

Inderdaad, wat Turkije belooft te geven, is veel te belangrijk om door de EU te worden genegeerd, zeker in het licht van de rol die de Europese Unie zichzelf ziet spelen in de 21ste eeuw. Het Turkse lidmaatschap zal de Europese visie van eenheid in verscheidenheid kracht bijzetten, de Unie grotere armslag geven en het haar gemakkelijker maken om een wezenlijke rol te spelen in de wereldpolitiek. De kracht van Turkije als een katalysator die culturen en beschavingen samenbrengt en zo bijdraagt tot een wijdere verspreiding van universele waarden, wordt vooral na 11 september 2001 door steeds meer mensen erkend.

Het Turkse lidmaatschap zal de wereld tonen dat de beschavingsbreuken niet tussen godsdiensten en culturen lopen, maar tussen democratie, modernisme en reformisme enerzijds en totalitarisme, radicalisme en lethargie anderzijds. In die context is de belangstelling vanuit de islamitische wereld voor het Turkse hervormingsproces en voor de vooruitgang die geboekt wordt op de weg naar het EU-lidmaatschap, een ware revelatie.

Een gemeenschappelijke agenda

De demografische en economische vooruitzichten voor Turkije wijzen ook op een ander voordeel voor de EU. De EU wordt de komende jaren geconfronteerd met een snel verouderende bevolking, wat een aanzienlijke weerslag zal hebben op de Europese economie. Turkije kan helpen. Een van de meest opvallende kenmerken van het Turks economisch potentieel zijn zijn hoge groeiritme, en de verwachting dat de groei tot een heel eind in het volgende decennium boven het Oeso-gemiddelde zal liggen. De toetredingsgesprekken en het uiteindelijke lidmaatschap van de EU bieden de kans om dat potentieel tot beider voordeel aan te wenden via meer investeringen, handel en samenwerking.

Uit dat alles blijkt dat we werkelijk over een gemeenschappelijke agenda beschikken, die ons de komende jaren kan leiden. Het is nu aan ons allen om de belofte die daarin vervat zit, trouw te blijven. Wie Turkije en de Europese Unie in dit project steunt, kan er prat op gaan dat hij een bijdrage heeft geleverd aan wat ongetwijfeld geschiedenis in wording kan worden genoemd.

De auteur is eerste minister van Turkije.

Recep Tayyip Erdogan