Tina versus Pascal

I n turbulente tijden zoeken beleggers naar houvast. Herinnert u zich nog ‘Tina’, de sirene die miljoenen mensen naar de foute beleggingen lokte? Vandaag is het hoog tijd om ‘Pascal’ te leren kennen: die leert dat beleggen alleen succesvol kan zijn als je rekening houdt met je fouten.

De financiële sector is, naast religie, de enige die goeroes heeft met eigen televisieshows. In de Verenigde Staten preekt ene Jim Cramer elke week op CNBC in zijn show Mad Money. Noem Cramer gerust een roepende beleggingsmissionaris, die zijn tips rechtstreeks in het geheugen van zijn beleggers-gelovigen tracht te rammen. Ik kan me zelfs niet van de idee ontdoen dat de evolutie van zijn eigen beleggingsportefeuille zijn gemoed beïnvloedt.

Jim Cramer imiteerde al de beroemde act van Steve Balmer, de CEO van Microsoft (1) – maar dan zonder de danspasjes. Dat was in augustus 2007, toen de beurzen al eens fors onderuitgingen en zakenbank Bear Stearns nog tegen 110 dollar noteerde. De Amerikaanse centrale bank, en vooral haar voorzitter Ben Bernanke, hadden er volgens Jim niets van begrepen: die voelden de pijn op de beursvloer niet, dat waren echte nietsnutten (2).

Op 3 maart, bij de start van de recentste beurscorrectie, nam Jim Cramer het op voor Bear Stearns, toen nog even de vijfde grootste Amerikaanse zakenbank. Jim riep “Bear Stearns is oké!” en “Neen! Neen! Neen! Bear Stearns zit niet in problemen. Haal je geld niet uit Bear! Wees niet onnozel!” Dat was dus bij een beurskoers van 60 dollar. Kort daarna nam de Amerikaanse zakenbank JP Morgan de ‘Bear-boel’ over voor 2 dollar per aandeel.

Excuus van complexiteit. Als het moeilijk gaat, verstommen de bullish brullers. En zoeken beleggers opnieuw naar de stille wijsheid. Zoals die van Blaise Pascal, de zeventiende-eeuwse Franse filosoof die ons leerde dat je moet nadenken over de gevolgen van je daden, en vooral dat je ervoor moet zorgen dat je het kan overleven als je verkeerd zit. Want beleggen is bovenal de kunst van het omgaan met fouten.

Noem het scenarioanalyse, of misschien beter nog gezond boerenverstand. Complexe computermodellen zoals value at risk hebben volledig gefaald. Ze stimuleerden niet alleen het nemen van risico’s, maar lieten beleggers ook te weinig nadenken over de echte gevaren: liquiditeit en solvabiliteit. Gewoon boerenverstand was een betrouwbaarder risicomodel geweest dan het pseudogesofisticeerde value at risk. Toegegeven, er werden wel complexe financiële producten gebruikt, zoals derivaten en asset backed securities, maar de onderliggende risico’s bleven makkelijk te begrijpen: te veel geleend geld, overgewaardeerde activa en roekeloze beleggers zoals hefboomfondsen.

Tina bedriegt u. Zo complex men was in pseudorisicobeheersing, zo simplistisch is men op het gebied van beurswaarderingen. Het zogenaamde Fedmodel of Greenspanmodel is nog altijd populair om beleggers naar aandelen te lokken. Het gaat ervan uit dat de koers-winstverhouding van de beurs het omgekeerde mag zijn van de langetermijnrente, vermenigvuldigd met 100. De beurs zou dan vandaag moeten verdubbelen. Het is een echt bubbelmodel, en in dat opzicht is de naam Greenspanmodel wel heel erg gepast.

Ook Tina ( There Is No Alternative) misleidde jarenlang de belegger. De rente was te laag, en dus waren aandelen zogezegd het enige alternatief voor beleggers. Nochtans hebben aandelen in de afgelopen tien jaar minder goed gepresteerd dan saaie AAA-overheidsobligaties van de Duitse staat. Vergeet Tina, beste belegger, ze bedriegt u al tien jaar!

Fed panikeert. Afgaande op het gedrag van de Amerikaanse centrale bank gelooft zij in de mogelijkheid van een Great Depression-scenario. Net zoals een pyromaan commentaar geeft bij zijn brand, bevestigde voormalig Fedvoorzitter Alan Greenspan dat het om de zwaarste bankencrisis ooit ging. Het leek alsof de Fed soms meer panikeerde dan de beleggers.

Met een rentestand van 2,25 % zijn de conventionele wapens nu bijna leeggeschoten (trouwens: was de lage rente niet de oorzaak van het probleem?). Met de inkoop van hypotheken en een grote Red de Beer-operatie samen met JP Morgan wordt nu het grof geschut bovengehaald.

Als er één ding duidelijk begint te worden, dan wel dat de centrale banken de financiële instellingen willen redden, maar niet hun aandeelhouders. Financiële aandelen blijven dus kwetsbaar. Maar dat is toch een beetje goed nieuws voor de geteisterde obligatiehouders. Het obligatierendement ligt nu – in tegenstelling tot 2003 (zie grafiek) – substantieel hoger dan het dividendrendement, zowel voor financiële aandelen als voor andere bedrijven. Tina zou dus kiezen voor aandelen, maar Pascal zou zeggen dat obligatiehouders altijd beter beschermd zijn, en vandaag op de koop toe een hoger rendement krijgen.

Als u tussen Tina, Jim of Pascal moet kiezen, neem dan Pascal als beleggersgids. En blijf doof voor al de sirenes en brulapen die u al veel te veel schade hebben berokkend.

Steve Balmer gaat uit de bol: http://www.youtube.com/watch?v=wvsboPUjrGc

Jim Cramer in Augustus 2007 over ben Bernanke en Bear Stearns: http://www.youtube.com/watch?v=rOVXh4xM-Ww

Jim Cramer vindt dat Bear Stearns niet in de problemen zit: www.youtube.com/watch?v=gUkbdjetlY8

Geert Noels – DE AUTEUR IS HOOFDECONOOM VAN PETERCAM VERMOGENSBEHEER. REACTIES:visienoels@trends.be