Tina is een begeerlijke vrouw

De beurzen veren wispelturig op en de hamvraag rolt over alle lippen: is het herstel structureel of slechts van tijdelijke aard? De consensus dat de heropleving geen duurzaam karakter heeft en ver op de reële economie vooruitloopt, is groot. De winsten die vandaag worden geboekt, zijn een teken dat de ergste angst verdwenen is. Maar ebt de angst bij iedereen weg of zal de aandelencultuur nooit aan een tweede leven beginnen? Brave huisvaders verloren pensioengelden, families zagen geërfd fortuin als sneeuw voor de zon verdwijnen en bedrijfsleiders zagen hun beurskoersen kelderen. Geld is dus voor velen in rook verdwenen, voor anderen bracht de beurs minder op dan verhoopt. Een analyse in deze Trends (blz. 32) berekent dat op basis van de lage koersen van de voorbije maanden, een belegger de voorbije veertig jaar meer verdiende aan obligaties dan aan aandelen. Minder risico nemen, bracht met andere woorden dus meer geld op.

Toch is er hoop voor de beurs want er is Tina. There is no alternative, Tina dus, maakt kans op een comeback. Enkele aandelen zijn zo goedkoop dat ze, behoudens rampscenario’s, op termijn enkel maar winst kunnen opleveren. Bovendien kan een succesvol reflatiebeleid leiden tot hogere inflatie en hogere rentes, waardoor institutionele investeerders zoals pensioenfondsen geen winsten meer kunnen boeken op de obligatiekoersen. Om extra rendement te halen, zullen ook zij aandelen niet meer kunnen negeren. Tot slot zullen de armzalige spaarboekjes particuliere twijfelaars misschien ook wel sneller over de brug helpen.

Maar ook al maakt de beurs een wedergeboorte, dezelfde zal ze niet meer zijn want een aantal regels moet veranderen.

D e beurs is geen spel. De uitspraak spelen op de beurs heeft altijd verbaasd. Alsof het zo simpel is om op een goede manier geld op de beurs te beheren. Wie wil spelen met geld, kan beter een Monopoly kopen. De informatisering heeft toegang tot de beurs zo simpel gemaakt dat zelfs een kind vanop zijn computer het zakgeld kan beleggen. Instapdrempels zijn verlaagd en kosten gezakt. Maar hoe democratisch de beurs ook moet zijn, ze is geen gewone zondagsmarkt. Wie aandelen wil kopen, moet tijd en kennis hebben. De recente crisis heeft aangetoond dat veel particulieren de beurs beschouwden als een even veilige belegging voor hun geld als het spaarboekje. Die onwetendheid is hopelijk verdwenen.

D e beurs is meer dan een ad-hocfinancieringsinstrument. De bedrijven die het afgelopen jaar hun aandeelhouders gechoqueerd hebben, zijn nauwelijks te tellen. Kapitaalverhogingen die bestaande aandeelhouders lieten verwateren, het schrappen van dividenden of doodweg het te laat communiceren van informatie, het was allemaal schering en inslag. De crisis vroeg om crisismaatregelen, maar vele bedrijfsleiders hebben te veel als cavalier seul gehandeld. Bedrijven moeten op zoek naar het belangrijke evenwicht tussen respect voor de aandeelhouder en het vrijwaren van de eigen toekomst. De beurs enkel gebruiken als goedkoop financiering- of marketinginstrument zal niet meer aanvaard worden. Een beursnotering is niet voor elk bedrijf weggelegd.

D e beurs is van iedereen en van niemand. Aandeelhouders drukken managers vandaag met hun neus op de feiten: ze zouden te veel gewerkt hebben voor het eigen ego en de eigen centen en het langetermijndenken in de koelkast gezet. De aandeelhouders vragen meer inbreng en dus meer beslissingsrecht. Managers klagen dan weer steen en been over het kortetermijndenken van aandeelhouders dat hen onder loodzware druk zet.

De aandeelhouders van Fortis keurden de overname van ABN Amro goed, om een jaar later de bestuurders van de bank bijna fysiek te bedreigen wegens diezelfde overname. Een manager die dagelijks met zijn onderneming bezig is, heeft het al knap lastig om in de geglobaliseerde wereld de juiste strategische beslissingen te nemen. Denken dat aandeelhouders, voor wie vaak het financiële belang primeert, het beter kunnen, is utopisch. Het lot van een onderneming telkens mee laten bepalen door fondsen die vaak in alle anonimiteit aan de andere kant van de wereld vertoeven, is gevaarlijk. De kleine aandeelhouder heeft zijn rechten en moet die via aandeelhoudersvergaderingen en via de raad van bestuur kunnen uitoefenen. Maar een onderneming is meer dan een bron van geld en heeft ook andere stakeholders en een maatschappelijk belang. Risicokapitaal in een bedrijf beleggen betekent nog steeds een recht en geen plicht, en blijft voor altijd een risico. Het staat iedereen vrij te verkopen indien de strategie hem niet zint. De beurs heeft een ingang maar ook een uitgang.

Tina is wel degelijk een begeerlijke vrouw, maar kan ook een femme fatale zijn. (T)

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR

An Goovaerts