De voorbije jaren heeft arabist en historicus Pieter Van Ostaeyen een stevige reputatie verworven. Vrij geregeld valt zijn naam als het over Syriëstrijders en aanverwanten gaat. Het systematisch afschuimen van de sociale media, een activiteit die naar eigen zeggen dagelijks enkele uren in beslag neemt, stelt hem in staat een goed overzicht te verschaffen over wie wat en waar precies uitspookt. Weinig mensen hebben zo’n goed zicht op wat de Syriëstrijders drijft.
Daarnaast beschikt hij over de gave van de synthese, zoals blijkt uit zijn meest recente boek Staat van terreur. De jihadistische revolutie. Van Ostaeyen focust daarin op de aanleiding en de context van wat zich de voorbije jaren in het Midden-Oosten afgespeeld heeft. Voor een goed begrip moeten we een heel eind teruggaan in de tijd. Want als de aanslagen van 11 september en de Amerikaanse inval in Irak erg belangrijk waren, dan zijn de Kruistochten dat evenzeer. “Van 1096 tot 1291 werd de Levant overrompeld door al dan niet religieus geïnspireerde westerlingen”, schrijft Van Ostaeyen. En verder: “De periode van de Kruistochten zou uiteindelijk haar stempel drukken op het verdere verloop van de geschiedenis van het Midden-Oosten.”
Het boek maakt dan een sprong van enkele eeuwen. In een volgend hoofdstuk staat Van Ostaeyen stil bij de Arabische Lente. Achtereenvolgens schetst hij de situatie in Tunesië, Libië en natuurlijk Egypte. En dan volgt uiteraard Syrië, de auteur heeft het over Jihad 2.0. Begrijpen betekent ook hier kennisnemen van een voorgeschiedenis. Syrië ligt op de breuklijn van de spanningen tussen soennieten en sjiieten, en meer specifiek de spanningen tussen Iran en Saudi-Arabië. Riyad is er als de dood voor dat er een sjiitische as ontstaat van Iran over Irak en Syrië tot in Libanon, waar Hezbollah de scepter zwaait.
Aan het einde behandelt Van Ostaeyen de aanslagen in Europa van de voorbije jaren. Hij staat ook stil bij de jongelui die naar de wapens grijpen, “jongeren van hier”.
In de beperking toont zich pas de meester en daar is dit werk een levendig bewijs van. In 166 bladzijden behandelt de auteur veel thema’s. Het boek is geen opbeurende lectuur. “De aantrekkingskracht van de jihadistische islam is nooit zo sterk geweest als de voorbije jaren”, benadrukt Van Ostaeyen. “Net over dat aspect moeten we ons zorgen blijven maken. De Islamitische Staat is geen voorbijgaand fenomeen. Integendeel, ik verwacht dat we in de komende decennia in het Westen een steeds grotere impact zullen hebben van groepen zoals IS.” En tot slot: “The clash of civilizations of de botsing der beschavingen, waar de Amerikaanse politicoloog Samuel Huntington het over had, is een realiteit geworden, een realiteit waarmee we zullen moeten leren leven.”
Pieter Van Ostaeyen, Staat van terreur. De jihadistische revolutie, Uitgeverij Polis, 2016, 166 blz., 19,95 euro
MICHAËL VANDAMME
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier