Studeren is niet goed voor de economie

Politici en burgers kleven een schijngeloof aan: meer geld voor het onderwijs veroorzaakt meer economische groei. Het is niet omdat sommige universitairen goed verdienen, dat een nog grotere groep daarom ook beter af is. Zo beweert professor Alison Wolf van de University of London. Londen (Groot-Brittannië).

Londen (Groot-Brittannië).

Het lijkt zo klaar als een klontje: hoe minder loodgieters en hoe meer doctorandussen, hoe meer de economie zal groeien. Professor Alison Wolf van het Institute of Education van de University of London haalt die veronderstelling volledig onderuit. “Er wordt vaak beweerd dat we meer universitairen nodig hebben om onze economische toekomst veilig te stellen, maar het is even verdedigbaar te stellen dat ons arbeidsleger overgekwalificeerd is. Het is niet omdat sommige universitairen goed verdienen dat een nog grotere groep daarom ook beter af is. Evenmin als twee aspirines gezond zijn en vijf aspirines dus nog gezonder.”

Het Institute of Education is hét Britse centrum voor uitmuntendheid inzake onderwijs. In het heilige der heiligen doceert een ketter. Professor Wolf is onderwijskundige, statisticus, specialist in het meten van vaardigheden en moeder van drie kinderen. Haar boek ‘ Does Education Matter?‘ pookt een discussie aan over onderwijs en economische groei. De stelling van Alison Wolf is simpel, en moet Vlaams minister van Onderwijs Marleen Vanderpoorten ( VLD), minister-president Patrick Dewael (VLD) en premier Guy Verhofstadt (VLD) bekoren: er bestaat geen oorzakelijk verband tussen de steeds groeiende onderwijsbegrotingen en de economische groei.

Volgens Wolf is een oogmerk zoals de helft van de humanioraleerlingen doorsluizen naar het hoger onderwijs spilzucht. Het levert alleen financieel voordeel op voor de afgestudeerden, niet voor de samenleving. De investeringen in de basisvaardigheden lezen, schrijven en rekenen zijn noodzakelijk en rendabel, maar wat daarboven uitstijgt, is interessant voor de individuele student, niet voor de economie. “Bijna iedereen die goed kan lezen, schrijven en rekenen begint vandaag aan hogere studies,” aldus Wolf. “Het rendement van de eerste fasen van het onderwijs dat de scholier, en later de student volgt, wordt gemaskeerd door de laatste fase. Precies door de veralgemeende doorstroming naar het hoger onderwijs kunnen we niet concluderen dat de capaciteiten waar de werkgevers naar zoeken, overeenkomen met de vaardigheden die de studenten in de laatste fase van hun scholing verwerven. Er zijn zeer sterke aanduidingen dat de meest waardevolle vaardigheden veel vroeger zijn ontwikkeld, op de leeftijd van veertien, zestien of achttien jaar.”

Kiezers eisen groei

Alle kiezers eisen van hun regeringen meer economische groei. “De elites gaan akkoord met de kiezers en weten hoe ze die groei moeten verwezenlijken. De ingrediënten van het succes zijn vrijhandel, markteconomie, ondernemerschap en… onderwijs, onderwijs, onderwijs,” zegt Wolf. De Britse regering besteedt evenveel aan onderwijs als aan gezondheidszorg en heeft minder middelen veil voor landsverdediging en ordehandhaving samen. Deze trend delen alle ontwikkelde landen. “Het geloof in het onderwijs als hefboom voor groei leeft in alle klassen en alle politieke partijen. Het vervangt het socialisme als de politieke godsdienst van nu,” zegt Alison Wolf. Omdat onderwijs waardevol is, volgt daar niet uit dat steeds meer onderwijs, elke aanvulling, ook moet worden verwelkomd. Wolf: “Wat wel becijferbaar is, is dat meer onderwijs gunstig is voor de individuele student. Zijn inkomen klimt.”

Daaruit volgt, besluit Wolf, dat de overheid moet durven om minder kwistig met beurzen te smijten: “De individuele student loopt weg met het voordeel, niet de samenleving. Daarom moet hij meer bijdragen voor zijn scholing, zeker voor de exotische takken van de hogescholen. Het loonverschil tussen minder en meer geschoolden in Amerika is geen kloof maar een vallei geworden. Get educated, get richer, zeggen ze daar.”

Ze is er zich terdege van bewust dat dit indruist tegen de instincten van de kiezers en van de partijen die leven van de middenklasse. “Kinderen van arbeiders blijven de uitzondering op de banken van het hoger onderwijs. Het is het kroost van de middenklasse dat buiten elke verhouding deelneemt aan het hoger onderwijs. Knippen in hun studiebeurzen leidt tot een electorale afstraffing van elke partij die dat aandurft,” zegt Wolf.

Hoger onderwijs in derde wereld

Zou het kunnen dat de stelling van Alison Wolf misschien klopt voor het Westen en niet in de derde wereld? De professor verwerpt deze gevolgtrekking. Tijdens een soupeetje na een conferentie met kabinetsleden, intellectuelen en filantropen over manieren waarop de arme landen de flitsgroei van Korea, Thailand en Taiwan kunnen navolgen, was de eensgezindheid vertederend, gniffelt zij: “Het hoofdbestanddeel van het groeirecept was volgens hen: veel meer geld voor onderwijs. Ik was de enige onderwijskundige aan tafel en mopperde slechts zachtjes om de vreedzame dis niet te verbrodden. Mijn God, de reactie was woest. Alsof ik een tafeletiquette overtrad die veel verder ging dan een fout met het vismes of de wijn.”

Ook in ontwikkelingslanden is lezen, schrijven en rekenen een goede sokkel voor economische groei, maar veel van wat daarboven wordt besteed, is luxe. Wolf: “In 1980 stond Egypte op de ranglijst van de armste landen op de 47ste plaats. In 1995 was het land het 48ste land, de gemiddelde groei in die vijftien jaar was minder dan 2%. Maar tussen 1970 en 1995 klom de participatiegraad in het lager onderwijs naar 90%, in het middelbaar onderwijs van 32% naar 75%. Tussen 1970 en 1980 groeide het aantal universitaire studenten van 9% tot 17%. Vergelijk dat met Zuid-Korea. De onderwijsexpansie liep gelijk, maar Zuid-Korea had een groeipercentage van 7% per jaar van 1960 tot 1998.”

Een reeks recente studies van de Wereldbank suggereert ook een negatieve verhouding in de ontwikkelingslanden tussen onderwijsparticipatie en groei. Wolf: “De landen die het meeste hebben gedaan om het onderwijs op te peppen, groeiden gemiddeld trager dan de landen die minder geld in het onderwijs hebben gestopt. Dat gaat in tegen de intuïtie van de burgers en de beleidsmakers. Zou het niet zo zijn dat groei meer onderwijs uitlokt, en niet omgekeerd?”

Frans Crols [{ssquf}]

Lees een hoofdstuk uit het boek ‘Does Education Matter’ op trends.be

“De ontwikkelingslanden die het meeste hebben gedaan om het onderwijs op te peppen, groeiden gemiddeld trager dan de landen die minder geld in het onderwijs hebben gestopt.”

“De overheid moet durven om minder kwistig met beurzen te smijten. De individuele student loopt weg met het voordeel.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content