Startbaan naar een job

Het Vlaams Sociaal Economisch Forum wil drempels slopen om laaggeschoolde, langdurig werklozen in de reguliere arbeidsmarkt op te nemen.

“Werken met laaggeschoolden houdt geen risico’s in. Integendeel, ze bezorgen bedrijven een specifieke meerwaarde”. Dat is de kernboodschap van Theo Kelchtermans, minister van Tewerkstelling, op het Vlaams Sociaal Economisch Forum, dat vandaag 26 september ’96 start met een colloquium over de bestaande beleidsinstrumenten en projecten.

Theo Kelchtermans : “De idee is gegroeid vanuit de vaststelling dat er veel onwetenheid over dit onderwerp heerst. Zo hebben vele werkgevers nog vooroordelen over laaggeschoolden. Ervaringen uit de sociale economie leren ons dat in bepaalde sectoren ik denk hier bij voorbeeld aan de kringloopcentra waar de privé vroeger weinig of geen belangstelling voor toonde, wel degelijk zinvolle en rendabele arbeidsplaatsen gecreëerd kunnen worden. Bovendien blijkt uit evaluatie dat laaggeschoolden langer gemotiveerd kunnen worden om bepaalde routinejobs uit te voeren dan gediplomeerden, waardoor ze minder vlug van baan veranderen. Eénmaal succesvol geïntegreerd, is er vaak ook sprake van een meer dan gewone inzet en loyauteit tegenover de werkgever, die hen kansen biedt. Het verloop is dus minder groot.”

Daarom lanceert de Vlaamse overheid nu een campagne onder de sociale partners, overheidsinstanties en intermediaire kantoren om samen een aantal gerichte acties op te zetten. Complementair aan de federale loonkostensubsidies ondersteunt Kelchtermans de initiatieven met werkervaring, begeleiding, opleiding, bemiddeling en premies. De startbaan voor laaggeschoolde, langdurig werklozen naar een echte job.

HARDE KERN.

Uit de statistieken blijkt dat 30 % van de 230.000 werkzoekenden in Vlaanderen maximaal lager onderwijs heeft genoten. Anderzijds wordt 85 % van de vacatures voor laagstgeschoolden ingevuld door kandidaten met een diploma dat hoger is dan lager onderwijs.

Kelchtermans : “Ongeacht de economische groei blijf je altijd met een harde kern van langdurig werklozen zitten. Zelfs bij hoogconjunctuur vindt alleen maar een aanzuigeffect naar de bovenlagen plaats. Daar wil de Vlaamse regering in overleg met alle betrokken partijen inclusief het bedrijfsleven iets aan doen.” Toch relativeert de Vlaamse minister van Tewerkstelling meteen zijn middelen : “Wij kunnen alleen maar de omgevingsinfrastructuur zoals opleiding en begeleiding verbeteren. Instrumenten om jobs te creëren, zoals de verlaging van de loonlasten, behoren tot de bevoegdheid van de federale overheid. Daarom leggen wij de nadruk op een kansenbeleid, door opleidingen, sociale begeleiding en jobexperimenten te stimuleren.” Ondanks het optimisme van het Planbureau blijft Kelchtermans sceptisch over het voorstel van vice-premier Elio di Rupo (PS) om patronale bijdragen van bedrijven die extra aanwerven, te laten zakken : “Men heeft zich in het verleden reeds meermaals op dergelijke macro-oplossingen verkeken. Gelukkig zal men de maatregel naar alle waarschijnlijkheid eerst uittesten via de non-profitsector, zodat de nodige bijsturingen gemaakt kunnen worden.”

Hoe gaat de Vlaamse regering dit kansenbeleid nu concreet invullen ? In de eerste plaats wil Kelchtermans niet verder investeren in de totale tewerkstellingsprogramma’s (de klassieke nepstatuten, goed voor 37.000 voltijdse arbeidskrachten of een budget van 21 miljard frank, voor 15 miljard frank gefinancierd door werkloosheidsvergoedingen van de federale overheid). Voortaan gaat de prioriteit naar een rotatiesysteem om meer werkzoekenden de kans te geven ervaring op de fabrieksvloer op te doen. Voor de regularisering van de 21.000 gesubsidieerde contractuelen het gros van de 36.800 voltijdse tewerkgestelde werklozen denkt de minister aan de oprichting van een personeelsfonds, waarop de gemeenten volgens objectieve verdeelsleutels trekkingsrechten zouden krijgen : het zogenaamde Gemeentefonds Bis. Hiervoor heeft hij echter het akkoord nodig van de federale regering. Hoewel er reeds een protocol bestaat, is gezien de communautaire geladenheid van het dossier de Financieringswet van ’89 terzake nog steeds niet gewijzigd. Voor de overige programma’s schakelt het kabinet over naar werkervaringsplaatsen. De werklozen krijgen een contract van bepaalde duur, zodat een rotatie mogelijk is, wat een doorstroming op de reguliere arbeidsmarkt mogelijk moet maken.

INTERFACE.

In overleg met het bedrijfsleven zet de overheid ook een aantal experimenten voor risicogroepen op het getouw. Kelchtermans : “Zo hebben wij vorige week nog contact gehad met de unie van uitzendkantoren Upedi om langdurig werklozen in hun circuit te krijgen.

De drempel voor werkgevers om een beroep te doen op interims ligt veel minder hoog. Mits een uitgekiend stimuleringsbeleid kunnen we zo risicogroepen gemakkelijker in het arbeidsproces integreren. Hoewel ik mij nu op glad ijs begeef, vind ik dat private organisaties mits objectieve criteria evenveel steun moeten krijgen als de publieke bemiddelingsdiensten. De oprichting van een speciaal fonds door de uitzendsector zelf betekent een eerste stap in deze richting. Daarom denken we er sterk aan, geïnspireerd door het succes van de consulenten-advizeurs voor startende kmo’s en het Interface-project, twee positieve-actiemanagers ter beschikking te stellen om dit initiatief verder uit te werken.”

Betekent de extra subidiëring alle hoger opgesomde maatregelen geen valse concurrentie voor de klassieke ondernemingen ? Kelchtermans : “Ik denk dat je deze kritiek moet relativeren. Enerzijds geven wij de laaggeschoolde, langdurig werklozen via de bedrijven die hen aanwerven een startpremie om op eigen benen te kunnen staan. Anderzijds zijn ze vaak actief in sectoren, zoals kringloopcentra, waar de reguliere arbeidsmarkt weinig of geen belangstelling voor vertoont. Tenslotte hebben werkgevers inspraak in de subregionale tewerkstellingscomités, waar dergelijke problemen opgelost kunnen worden.”

Daarnaast financiert Kelchtermans allerlei experimenten om laaggeschoolde, langdurig werklozen aan een job te helpen. Zo steunt de regering samen met de Koning Boudewijnstichting Interface Vlaanderen, een initiatief van de Antwerpse Kamer van Koophandel, dat nu in alle provincies loopt (totaalbudget van 23 miljoen frank). Coördinator Kris Vanherpe : “Interface helpt bedrijven met het opvullen van moeilijke vacatures, waarvoor hooggeschoolden weinig belangstelling tonen. Onze 10 consulenten voeren markstudies uit om gaten in de arbeidsmarkt te vinden en organiseren opleidingen op maat voor de laaggeschoolde, langdurig werklozen. Via trajectbegeleiding koppelen ze vraag aan aanbod. Met succes. Op nog geen twee jaar tijd vonden zo’n 177 van de 380 cursisten een vaste betrekking. Zo zette Interface een project voor kamermeisjes in Antwerpen op het getouw. Het Hilton-hotel fungeerde als stageplaats. Via de VDAB werden tien geïnteresseerde kandidaten opgespoord en opgeleid. Negen onder hen vonden reeds een job. Ook het bedrijfsleven reageert positief op deze leereilanden. Zo engageerden drie Antwerpse bouwfirma’s Interbuild, Cosimco en Vooruitzicht zich tot de gezamenlijke vorming van 12 bekisters. Elf onder hen zitten nu in vast dienstverband. De bedrijfsleiders beschouwen het als hun maatschappelijke plicht mee te helpen aan de opleiding van goede mensen en aan het behoud van de werkgelegenheid. Er wordt aan een uitbreiding van de formule naar metsers toe gedacht.”

Ondanks de positieve reacties van het ondernemingsleven wijst Cis Sysmans, directeur-generaal van Fabrimetal Antwerpen-Limburg op een tekort in het overheidsbeleid terzake : “De acties komen vaak te laat op gang. Werknemers die als gevolg van herstructurering of faillissement hun job kwijtgeraken, hebben onmiddellijk hulp nodig. Nu intervenieert de overheid pas als ze langer dan een jaar werkloos zijn. Dan is het veel moeilijker deze werknemers opnieuw in het arbeidsproces in te schakelen. Dergelijke bijscholing duurt gemiddeld één à anderhalf jaar. Dat is veel te lang en kost pakken geld.”

ERIC POMPEN

VLAAMS MINISTER VAN TEWERKSTELLING THEO KELCHTERMANS Laaggeschoolde, langdurig werklozen kunnen bedrijven een specifieke meerwaarde bezorgen.