Spreken is euro, zwijgen is goud

Volstaat het Europese reddingsplan van 750 miljard euro om de euro en de Europese lidstaten te redden? Eerst dachten de financiële markten duidelijk van wel. De dag na de grote aankondiging reageerden de financiële markten euforisch. De beurzen herstelden van de vrije val die ze de dagen voordien maakten. Europa had een signaal van daadkracht gegeven. De Europese leiders toonden dat ze eensgezind achter een plan konden staan nadat ze maandenlang anders hadden bewezen. Het was een signaal dat niet zomaar te sollen valt met de euro.

En toen verdween het signaal. De Duitse Angela Merkel liet zich kritisch uit over het plan. Haar landgenoot Josef Ackermann, CEO van Deutsche Bank, vroeg zich hardop af – versta mediagewijs – of Griekenland wel zijn schulden kan terugbetalen. Ackermann is een van de mannen voor wie het plan van levensbelang is. Want ook Deutsche Bank heeft heel wat getroffen obligaties in huis. Van dankbaarheid gesproken. Ook in andere landen werd de kritiek niet gespaard. Weg geloofwaardigheid. Weg financiële gemoedsrust op de markten.

Volstaat het plan? Je moet geen econoom zijn om te beseffen dat schulden niet verdwijnen door bijkomende schulden te maken. Maar een goede psycholoog weet dat het gegeven signaal eventjes belangrijker is dan het voorgelegde plan. Het plan had vooral een symbolische waarde. De details ontbraken, maar van politici kunnen ook geen mirakels verwacht worden in één weekend.

Psychologie speelt een even grote rol in de economie als cijfers en statistieken. Met statistieken kun je veel aantonen. Zowel het failliet van Europa als de voorspelling dat Europa enkel sterker uit deze crisis zal komen. Als het de juiste keuzes maakt. Met de juiste psychologie wordt geloofwaardigheid aan de cijfers gegeven, tenminste als ze worden uitgesproken door de juiste personen. Die combinatie stuurt vandaag de financiële markten. Consumenten, beleggers en spaarders laten hun gedrag meer afhangen van de boodschappen die ze geloven, dan van de cijfers die deze boodschap staven. Ze lezen en luisteren naar de mening van de mensen die ze vertrouwen en volgen hun advies.

Volstaat het plan? Wie de vraag stelt, gaat er al van uit dat het plan ten volle moet worden uitgevoerd. Dat effectief 750 miljard op tafel gelegd moet worden om de euro en de eurolanden te redden. Vandaag is dat nog geen vaststaand feit. De kans is reëel dat landen als Griekenland, Ierland en Portugal langs het loket moeten passeren. Maar die landen zijn ondertussen druk in de weer met het uitdokteren van nationale hervormingsplannen. België kan er maar beter een voorbeeld aan nemen.

Niemand kan met zekerheid zeggen of de volle 750 miljard ooit geconsumeerd zal worden. Of het minder zal zijn, of net meer, zal afhangen van hoe Europa de komende weken het plan verder vormgeeft. En van hoe de verschillende landen de kern van het probleem aanpakken. Concreet: hoe ze de torenhoge overheidsschulden saneren en tegelijkertijd de slabakkende economische groei weer aanzwengelen. De 750 miljard euro volstaat inderdaad enkel als wordt doorgetimmerd aan een strikt eurokader met afdwingbare regels. Op dat punt heeft Angela Merkel gelijk. De 750 miljard zal slechts volstaan als Griekenland verder begeleid wordt in zijn lijden. Met eventueel een schuldherschikking en een georganiseerde exit uit de eurozone als het moet. In de komende maanden mag geen taboe overeind blijven. Zolang er maar realistisch wordt geredeneerd. En niet opportunistisch.

Volstaat het plan? Dat hangt voornamelijk af van de vraag of de Europese leiders willen dat het plan lukt. Wie niet gelooft in het reddingsplan moet meer doen dan kritiek formuleren. Sceptici moeten een alternatief voorstellen. Ze moeten zich outen en hun agenda op tafel leggen. Zodat de financiële markten, maar ook de consumenten en de kiezers, weten wat ze nu echt moeten geloven.

Woorden zijn veelzeggend, maar wat telt zijn daden. Het heeft absoluut geen nut de ene dag een akkoord te ondertekenen om het de andere dag in twijfel te trekken. Het heeft geen zin continu het nut van de eurozone te betwijfelen zonder met een valabel alternatief te komen. Door deze vorm van communicatie wordt de schade enkel maar groter. Elke dag loopt voor elk lid van de EU de factuur op. Ook voor hen die er niet voor willen betalen. De euro kende afgelopen week een historische dip. De goudkoers piekte weer. Spreken is vandaag euro, zwijgen is goud.

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR.

An Goovaerts

Psychologie speelt een even grote rol in de economie als cijfers en statistieken.