Sorry, Osama biedt méér (dat wordt onthoofding)

Ontvoeringen, bankover-vallen, afpersing, handel – terroristen gebruiken zowel criminele als legale methoden om hun bankrekeningen royaal te spekken. Loretta Napoleoni toont de economie van het terrorisme.

Loretta Napoleoni, NV Terreur – De nieuwe economie van de terreur. Arbeiderspers, 416 blz., 27,50 euro.

Sommige gewapende benden hebben zich gespecialiseerd in ontvoeringen. Hun slachtoffers zijn slechts handelswaar, net als drugs, olie, goud of diamanten. Om het even wie – ook terroristen of staten-in-de-staat – kan een bod uitbrengen op hun vrijlating of hun leven. Zo is er een keiharde handel in mensenlevens ontstaan. Ook iemands dood kan gekocht worden. Een tragisch voorbeeld: eind 1998 hadden Tsjetsjeense rebellen drie Britten en een Nieuw-Zeelander gekidnapt. De ontvoerders onderhandelden met hun werkgever Granger Telecom, een Brits bedrijf dat mobiele communicatiesystemen in Tsjetsjenië installeerde. Er werd een akkoord bereikt over 4 miljoen dollar. Maar net voor het geld zou worden overhandigd, zijn de mannen onthoofd. Een sterk staaltje onderzoeksjournalistiek bracht aan het licht dat Osama bin Laden in de laatste uren van de onderhandelingen gewoonweg méér heeft geboden. Hij betaalde 4 miljoen Britse pond als de groep de technici terechtstelde. Bovendien liet hij de hoofden langs een weg leggen om de Britse regering te waarschuwen uit de Kaukasus weg te blijven. Osama bin Laden was immers te weten gekomen dat het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken het telecombedrijf gevraagd had uit te kijken of er interessante investeringen te doen waren in de regio. De leider van Al Qaeda duldde geen concurrentie voor de rijkdommen van dat gebied.

En dáár gaat het om: de rijkdom van een regio. De strijd van Al Qaeda kan niet alleen vanuit het perspectief van religieus fundamentalisme bekeken worden. Zo luidt een belangrijk standpunt in NV Terreur, een journalistiek chef-d’oeuvre van Loretta Napoleoni. De Italiaanse econome, die al een hele tijd in Londen woont, komt tot dat besluit na het blootleggen van de (macabere) commercie achter de coulissen van de terreur. Terroristen met de meest diverse vlaggen en wimpels passeren de revue. Steevast wordt het financiële labyrint achter het criminele netwerk verkend. Daarin valt een duidelijke evolutie op. Geruime tijd (zeker tijdens de Koude Oorlog) werden terroristen gesponsord door een staat (vooral de KGB en de CIA bevoorraadden hun pionnen). Nu is de terreur vrijwel overal geprivatiseerd: de organisaties zorgen zelf voor hun financiering. Die financiering wordt vaak zo winstgevend en verleidelijk, dat het politieke betoog al eens vergeten wordt. Sommige terroristen opereren dan ook veeleer als huurlingen. En, misschien nog het meest verontrustend, die geldstroom is zo immens geworden (1,5 biljoen dollar), dat ook het Westen dat kapitaal niet eens meer kan missen. Een plotse terugtrekking ervan zou een zware recessie veroorzaken.

Luc De Decker