SOCIALISTEN IN VLAANDEREN. DE KANSEN ZIJN VERKEKEN. Ongelofelijke snulligheid

Het belangrijkste essay voor het Vlaanderen van deze eeuw werd precies honderd jaar geleden gepubliceerd door de jonge Brusselse socialist, flamingant en intellektueel August Vermeylen. Het heette “Kritiek van de Vlaamse Beweging”, maar het was niet alleen gericht tot de Vlaamse Beweging (die er overigens nog steeds haar voordeel mee zou kunnen doen). Het kondigde ook de deelname aan van de socialisten in Vlaanderen aan de Vlaamse ontvoogding (met een opvallende anarchistische inslag, en waarom overigens ook niet ?).

“Stadtluft macht frei”. Sedert een eeuw is er in de grote Vlaamse steden een autochtoon Vlaams socialisme geweest waarin grote namen niet ontbraken. Voor Brussel waren dat de schrijver August Vermeylen, zijn zoon Pierre en bijvoorbeeld ook Henri Fayat ; voor Antwerpen ongetwijfeld Huysmans en Craeybeckx ; voor Gent was het Anseele en voor Brugge, een provinciehoofdstad met grootstedelijke allures, uiteraard Van Acker.

MONOMANIE.

De socialistische topfiguren, en zelfs de tweehonderdvijftig “filo-socialisten” (waaronder veel intellektuelen) die zich enkele weken geleden hebben bekendgemaakt, zullen waarschijnlijk niet veel aandacht besteden aan de overwegingen die de honderdste verjaardag van het Vermeylen-essay ingeeft ook al zouden die dienstig kunnen zijn voor de bestrijding van een snel om zich heen grijpende monomanie.

Met moet dan wel beginnen met de juiste vaststellingen. De enkele namen hierboven behoren tot de voorbije generaties. Sedertdien heeft het socialisme zijn greep op de stedelijke arbeidersmassa’s verloren. Daardoor leverde het ook niet de bijdrage tot de Vlaamse ontvoogding waartoe het in staat was.

Waar zijn de Vlaamse grootstedelijke socialisten gebleven ? A contrario kan men gemakkelijk zeggen wie of wat er wél is : aktieve socialistische figuren in Dendermonde en Scherpenheuvel, in Leuven (toch nog altijd geen Vlaamse grootstad) en Hasselt.

KRUIMELS.

Men komt er vanzelf toe de situatie te belichten aan de hand van Willy Claes, ongetwijfeld de meest vooraanstaande Vlaamse socialist van het laatste kwart van deze eeuw. In Hasselt raapte hij voor de partij de kruimels op inzake benoemingen en andere voordelen, die voor deze verwaarloosde provincie van de rijk voorziene tafelen van de socialistische regeringsdeelname vielen.

Claes was niet zomaar één van de voorzitters die elkander hebben opgevolgd. Hij behoorde tot de groep partijvoorzitters, door ons toen de junta genoemd, die in 1977 het zogeheten Egmontpakt probeerde door te drukken ondanks een tegenstribbelende regering Tindemans. De andere namen waren Schiltz en Martens aan Vlaamse zijde, Cools en Nothomb aan Waalse kant.

Hoewel het Egmontpakt niet doorging, bleven de machtsverhoudingen van toen dezelfde in de volgende decennia. De partijvoorzitters namen deel aan de regeringen, maar de Vlamingen altijd in een ondergeschikte positie. Er vielen ook steeds wat kruimels te rapen ; zo kreeg Hasselt de Vlaamse zetel van de verzekeringsmaatschappij OMOB, die na een mainmise van André Cools naar Luik werd overgebracht.

TREURNIS.

Een lange reeks machtsposities, ekonomische en politieke en daar tussenin, bleven of vielen in de handen van niet-Vlamingen. In plaats van verontwaardigd te zijn over korruptie, maar dat zou ik ook al zijn over het doodgewone politieke bedrog, voel ik veeleer meewarigheid voor de ongelofelijke snulligheid waarmee de overigens verstandige jongens zich hebben laten doen. Zij misten evenwel zelfvertrouwen en zij stelden hun doeleinden te laag.

Het doet er nu weinig toe of de socialisten in Vlaanderen na de verkiezingen al dan niet kwantitatief de derde plaats behouden ; het gaat er niet om uit te maken wie te verkiezen is en waarom. Het identiteitstekort van het Vlaamse socialisme verklaart zijn tekortkomingen aan de machtsuitoefening. Zijn kansen zijn onherroepelijk verkeken. Als Vlaams patriot, indien ik mij een ogenblik deze titel mag veroorloven, doe ik deze vaststelling niet zonder treurnis.

LODE CLAES

Lode Claes is voorzitter van de redaktie-adviesraad.