Slagader voor Schelde-Rijn-Delta

Deze herfst start de Kombinatie Middelplaat Westerschelde met haar bouwput voor een 6,5 kilometer lange tunnel tussen Vlissingen en Terneuzen. Eén Belgische onderneming boort mee : Franki. In 2002 zal het hinterland van de Oost- en West-Vlaamse havens verruimen tot Frankrijk en Groot-Brittannië, zonder dat Antwerpen daar pluimen voor hoeft te laten.

Den Bosch (Nederland).

In de maquette van de Westerscheldetunnel zit een fictie verscholen. Op de Pier van Terneuzen staat een minikopie van het Amerikaanse Vrijheidsbeeld. Het kijkt richting Antwerpen. Dit grapje van de Nederlandse kunstenaar Paul Kerrebijn symboliseert de waarde die de Zeelanders hechten aan een vaste oeververbinding tussen Vlissingen en Terneuzen. Met de realisatie van deze droom hopen zij definitief uit hun eeuwenoud isolement te breken.

Vandaag werken vier ingenieursbureaus Holzmann Wayss & Freytag, Croon Electro Techniek, Heidemij Advies en Lievense het basisontwerp van de Kombinatie Middelplaat Westerschelde (KMW) uit tot een gedetailleerd lastenboek. Deze eerste fase wordt geraamd op zo’n 400 miljoen frank. Als op 15 augustus ’97 de 100 % publieke voorfinanciering volledig rond is en niets lijkt op het tegendeel te wijzen , start het internationaal consortium met de werken. De tijdelijke vereniging bestaat uit zes bouwbedrijven, die op basis van een gezamenlijke rekening opereren : consortiumleider Heijmans (NL), Bam Infrabouw (NL), Voormolen Bouw (NL), Philipp Holzmann (D), Wayss und Freytag (D) en Franki (B).

ECOLOGISCHE MAATREGELEN.

Donderdag 27 juni ’96 kwam een eind aan een dertig jaar lange discussie over een tunnel of brug tussen Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen. Die dag keurde het Nederlandse parlement het WOV-tracé van KMW goed, gebaseerd op een openbare aanbesteding uit ’92.

Startdatum van het project : 15 juli ’96. Totale kostprijs : 30 miljard frank (waarvan 20 miljard frank als aanneemsom), inclusief gronden en dergelijke. Tegen 15 november 2002 moet de tweede langste geboorde tunnel van Europa (6,5 km) klaar zijn, inclusief 20 km aansluitingen. Het gemiddeld toltarief zal 215 frank bedragen. Na 30 jaar wordt de doortocht gratis.

KMW-projectdirecteur Huib de Jonge : “De opdrachtgever is een publieke vennootschap, in casu de nv Westerscheldetunnel (90 % Rijk en 10 % provincie). Zij staat in voor de financiering, de onteigeningen, de vergunningen en het milieurapport. Deze procedure is praktisch rond. Theoretisch kan de overheid nog tot deze zomer op de rem gaan staan, maar gezien zij zelf initiatiefnemer is en haar nodige voorzorgen heeft genomen, zijn wij nu volop bezig aan de werkvoorbereiding. Vandaag zetten zo’n 50 werknemers van KMW zich continu in voor het project.”

De logistieke complexiteit van de Westerscheldetunnel vormt de belangrijkste uitdaging. De kokers zullen geboord worden volgens de zogenaamde hydroschildmethode. Louis Wagemans, directeur Burgerlijke Bouwkunde Vlaanderen van Franki, tevens bestuurder van KMW : “Deze techniek pasten wij ook toe tijdens de premetrowerken in Antwerpen ( nvdr een realisatie van de tijdelijke vereniging Mecoma en Rolo, waarin onder andere Franki en Wayss & Freytag zetelden). De kop van de boortrein (lengte van 200 à 250 meter) bevat een boorkamer, die kan gevuld worden met bentoniet een vloeistof met een soortelijk gewicht groter dan water. Dat bentoniet geeft onder druk de nodige steun aan het boorfront. In de schacht worden vervolgens betonnen ringelementen geplaatst. Tijdens het proces plannen we een gemiddelde voortgang van 12 meter per dag. Dat betekent 3000 m3 grond (totaal van 1,6 miljoen m3 specie) en 800 ton prefab betonelementen (totaal van 45.000 stuks van 10 ton elk).”

De tunnel zal bestaan uit twee cirkelvormige buizen met een inwendige diameter van 10,1 meter. Hierin worden telkens twee rijbanen van 3,5 meter breed gemonteerd. Om de 500 meter zijn dwarsverbindingen van 12 meter lang voorzien als vluchtroute bij calamiteiten. De Jonge : “In tegenstelling tot de Piet-Heintunnel, die met afgezonken prefabelementen gebouwd wordt, kiest KMW voor de boormethode. Het slib dat vrijkomt, zal in de Westerschelde zelf gestort worden. Hiervoor wordt een milieu-effectenrapport opgesteld. Door geen obstakels aan te brengen, laten we de morfologie van de rivier en beide oevers ongemoeid. Ook zal de scheepvaart geen hinder ondervinden tijdens de uitvoering van de werken of exploitatie van de tunnel. We sparen het milieu en het landschap maximaal.”

ECONOMISCHE VOORDELEN.

Bovendien levert het project indirect economische voordelen op. Enerzijds verbindt de constructie twee belangrijke industriegebieden : Vlissingen-Oost (met bedrijven als Hoechst, Total, Pechiney, Schelde Groep, Heerema, EPZ, Covra, Haven van Vlissingen) en Gent-Terneuzen ( Dow Chemical, Broom Chemie, Elopak, Outokumpo, Esso, Mobil Oil en Haven van Gent).

Tot nu toe verloopt de samenwerking tussen de havens van Gent, Terneuzen en Vlissingen zeer moeilijk, ondanks de complementariteit van hun activiteiten. Uit een onderzoek van de Kamer van Koophandel voor Zeeuws-Vlaanderen blijkt dat het bedrijfsleven jaarlijks één miljard frank schade lijdt door wachttijden bij vertraging of uitvallen van de twee bestaande veerdiensten. Deze problemen met de 40.000 kruisingen met hoofdvaarroutes per jaar (ieder halfuur, gedurende 18 uren per dag), inclusief de hinder voor de grote scheepvaart, zullen binnenkort definitief van de baan zijn.

Tenslotte verbetert de Westerscheldetunnel de logistieke infrastructuur van de Schelde-Rijn-delta. Zo wordt het Rotterdamse hinterland verruimd tot België, Frankrijk en zelfs Groot-Brittannië (via de Kanaaltunnel), aldus Rudy Smit, directeur-generaal van Binnenlandse Zaken in Nederland : “Door het vernieuwde wegennetwerk worden de vestigingsvoorwaarden voor internationale ondernemingen aanzienlijk verbeterd. Daardoor zal de uitwaaiering van economische activiteiten vanuit de Rotterdamse agglomeratie in zuidelijke richting een extra impuls krijgen.”

CONCURRENTIE VOOR ANTWERPEN ?

Ook voor de uitbater van de Liefkenshoektunnel vorige maand nog gaf de Vlaamse overheid de concessie als grensoverschrijdende leasing van 11,6 miljard frank aan een niet nader genoemde Amerikaanse bank zal het Nederlandse project grote gevolgen hebben.

Wagemans : “We mogen niet vergeten dat de kortste afstand tussen Rotterdam en Duinkerke via de Westerscheldetunnel loopt. Het gevaar bestaat dat de Liefkenshoektunnel tot een lokale verbindingsweg verwatert. Dit neemt niet weg dat de Liefkenshoektunnel in de toekomst zijn belang zal behouden en vergroten, zowel voor de Antwerpse haventrafiek tussen linker- en rechteroever als voor het ontlasten van de Kennedytunnel.”

Tot grote opluchting van de Antwerpse haven zal de tunnel diep genoeg (tot -60 meter) gebouwd worden, zodat de maritieme toegang van de Scheldestad voor grote zeeschepen gevrijwaard blijft. Bij de moeizame onderhandelingen over de Waterverdragen tussen Vlaanderen en Nederland dook af en toe het doembeeld van een brug op, wat nefast zou zijn voor Antwerpen. Tenslotte ziet de directeur van Franki geen onmiddellijk gevaar voor de Belgische havens : “Voor internationale ondernemingen vormen Antwerpen, Gent en Zeebrugge samen met Rotterdam en Vlissingen één havengebied, dat het Europese hinterland bedient. Naar buiten toe hebben de diverse hanvenbedrijven er dus alle belang bij samen te werken in plaats van elkaar de duvel aan te doen.”

ERIC POMPEN

LOUIS WAGEMANS (FRANKI) Het gevaar bestaat dat de Liefkenshoektunnel tot een lokale verbindingsweg verwatert.

HUIB DE JONGE (KOMBINATIE MIDDELPLAAT WESTERSCHELDE) Westerscheldetunnel haalt Zeeland uit haar eeuwenoud isolement.