Slaapt u wel genoeg? Slaapt u niet te veel? Telt slaap voor middernacht echt dubbel? Bouwt u een slaapschuld op? Is slapen tijdverlies? Historische figuren zoals Thatcher en De Gaulle hadden genoeg aan enkele uren slaap per nacht. Kunt u dat ook bereiken?
U doet het (hopelijk) zowat elke nacht, en toch weten we er niet veel van. Slaaponderzoekers vallen bij hun onderzoek van vermoeidheid bijna in slaap, zoveel vragen blijven er nog onbeantwoord. Toch zouden managers, bedrijfsleiders en andere mensen met een drukke agenda het willen stellen met minder slaap. Is dat verantwoord?
Dat kinderen voldoende slaap nodig hebben, en meer dan ze op dit ogenblik krijgen, wordt nog maar zelden betwist. Maar geldt dat ook voor volwassenen? In ieder geval blijkt uit onderzoek dat managers en professionals steeds meer op hun slaap besparen. Almaar meer Amerikanen staan een uurtje vroeger op.
Zelf ben ik een ochtendtype en deze column wordt rond zes uur ‘s ochtends geschreven. Het is niet ongewoon dat, als ik nog eens met de auto naar Gent rijd, ik al om halfzeven de ring oprijd, richting kust. De files worden dan al gevormd in de andere richting. Brussel begint dicht te slibben rond halfzeven. Dat moet een ramp zijn voor de meerderheid van de chauffeurs, want 70 % van de populatie heeft last om vroeg uit de veren te geraken. Ik behoor tot een minderheidsgroep (en heb dus recht op erkenning, positieve discriminatie en overheidssteun).
Tien uur slapen is ongezond. In de Verenigde Staten hebben nutsbedrijven al vastgesteld dat de ochtendpiek van toaster of magnetron aanschakelen, wc doorspoelen, douche nemen en hulpverwarming opzetten vroeger en vroeger komt. Televisiemaatschappijen starten er steeds vroeger met ontbijttelevisie. Almaar vaker willen mensen gaan winkelen voor zeven uur ‘s ochtends.
Hoe komt dat? Behalve files vermijden is er natuurlijk ook de invloed van die tijdsbesparende dingen zoals e-mail, sms en voicemail. Het is het enige rustige moment van de dag waarop je die apparatuur nog onder controle krijgt. Die elektronische gadgets besparen zoveel tijd dat je er extra vroeg voor mag opstaan. De andere kant verwacht geen antwoord zo’n weekje later, zoals bij een klassieke brief (weet u nog wat dat is?), maar liefst binnen de minuut. Meer dan een dag later antwoorden is gewoonweg grof. Maar is dat wel gezond, zo weinig slapen? En wat is genoeg? Veel geciteerd onderzoek leert dat de kans op vroegtijdige dood het kleinst is als we ongeveer zeven uur per nacht slapen. Wie acht uur of meer per nacht slaapt, of minder dan vier uur, heeft meer kans om er het bijltje bij neer te leggen. Dat is verrassend. En de krommes voor kans op sterven zijn steiler aan de ‘te veel’-kant dan aan de ‘te weinig’-kant. Vijf uur slaap is nog steeds heel gezond, maar tien uur is al heel ongezond. Moet u nu maar snel een schuldgevoel ontwikkelen als u lekker van negen uur slaap per nacht geniet? Niet te snel concluderen. Want wat is oorzaak en wat is gevolg? Slapen de dames en heren uit de statistieken misschien wat te lang omdat ze ziek zijn?
In ieder geval, als u slechts zo’n kleine zes uur per nacht slaapt, er is goed nieuws: er is geen evidentie dat u een gezondheidsrisico loopt. Tenzij natuurlijk als u slaappillen slikt. Want wie geregeld slaappillen neemt, sterft ook al jonger dan normaal. En het gebruik van slaappillen neemt jaar na jaar toe.
Stilaan begin je links en rechts samenzweringstheorieën te lezen over het ideale aantal uren slaap die gezondheidsvoorlichters ons voorhouden. De farmaceutische bedrijven zouden het aantal uren slaap dat we zogezegd nodig hebben, kunstmatig opdrijven om zo meer slaappillen te kunnen verkopen. Maar zoals bijna alle samenzweringstheorieën verwart men belanghebbende met veroorzakende. De farmaceutische sector zal onderzoek dat beweert dat we meer slaap nodig hebben, niet snel tegenspreken, daar hebben ze echt geen belang bij. Slaapklinieken, pillen, natuurlijke supplementjes van hier en van daar, het brengt allemaal geld in het laatje. Maar omgekeerd zal de sector toch wel opletten met opzettelijk informatie te verspreiden waarvan ze weet dat die fout is. De meeste mensen die er werken, hebben nog wel degelijk een geweten, en volgen wel degelijk een deontologie.
Dromen om… te werken. En waarom slapen we nu eigenlijk? Als we dat eens wisten. De meeste theorieën stellen dat we slapen om te dromen en dat we dromen om… te werken. Juist, tijdens de diepe slaap zijn net die delen van de hersenen erg actief die helpen om prioriteiten te bepalen. We ordenen, we stoppen in de juiste laden, we leggen originele verbanden.
Bent u kennisarbeider? Dan werkt u vooral tijdens uw slaap. Uw werkgever beseft het niet. Maar uw loon ontvangt u vooral voor die uren waarin uw hersenen het belangrijkste werk doen: uw slaapuren. Na een korte of lange slaap kunt u opnieuw helder denken, bent u creatiever, staat uw geest scherper.
Niets zo dwaas als een nachtje doorwerken. Voor elk probleem: slaap er een nachtje over. Zonder slaappillen. En slaap vooral niet op het werk. Dat is wel goed voor uw productiviteit als kennisarbeider, maar uw baas weet dat nog niet. Het is dus slecht voor uw carrière.
De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School. Reacties: marc.buelens@trends.be
Marc Buelens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier