Sire, zijn er domme werknemers in ons land?

Een magazijnier is een arbeider, een wielrenner blijkt een bediende. Als zowat enige land hanteert België nog altijd het wettelijke onderscheid tussen een werkman (handarbeid) en een bediende (hoofdarbeid). Professor emeritus Roger Blanpain (KU Leuven) klaagt het verschil aan in Sire, zijn er domme werknemers in ons land?. De expert in arbeidsrecht werpt zich steeds nadrukkelijker op als het geweten van de Belgische werkvloer. Als zelfs de vakbonden die taak niet langer opnemen, moet de éminence grise van de sociale rechtsleer het maar doen, zo lijkt het uitgangspunt.

Blanpain verwijt de vakbonden dat ze het respect voor de arbeider opofferen aan eigenbelang. “Er zijn immers aparte vakbonden voor arbeiders en bedienden.” Intussen vrezen de werkgevers dat een eenheidsstatuut de personeelskosten aanwakkert. Ze denken vooral aan de kosten voor arbeiders, die nu een beduidend kortere opzeggingstermijn bij ontslag en een carenzdag (de eerste dag ziekteverzuim wordt niet vergoed) kennen.

Naast zulke concrete nadelen, wijst Blanpain op veel belangrijker gevolgen. Hij merkt op dat de arbeider te weinig bedrijfsopleiding geniet, wat cruciaal is in de huidige kennismaatschappij. “Permanente vorming is de boodschap. De Belgische werkman wordt echter in zijn kooi van handenarbeid gehouden, en sociaal en maatschappelijk in een tweederangsrol vastgepind.” Daardoor snijden de werkgevers evenwel in eigen vlees. Blanpain: “Het onderscheid is mee verantwoordelijk voor het feit dat ons land niet over de nodige bekwame medewerkers gaat beschikken om de uitdagingen van de informatiemaatschappij passend op te vangen.”

Onomwonden noemt Blanpain het onderscheid “onrechtvaardig en discriminerend”. “En dan maar klagen dat de wacht van de stielmannen niet wordt afgelost, dat ouders niet wensen dat hun kinderen een toffe stiel leren, omdat… de stempel van werkman erop staat.” Hij noemt het onderscheid niet alleen discriminerend, maar ook “maatschappelijk pervers en het staat haaks op de informatiemaatschappij.”

Hier en daar blijft dit werk hangen in de pamfletstijl, maar we krijgen evenzeer een historiek, wetteksten en vonnissen. Finaal schuift de professor een oplossing naar voren, die vrij vlug zou kunnen leiden naar een eenheidsstatuut. Blanpain werkt grondig.

Roger Blanpain, Sire, zijn er domme werknemers in ons land? Die Keure, 125 blz., 950 fr.

Luc De Decker