SECTOREN

AUTO

Beschuldigingen, onderzoeken en rechtszaken: het uitdijende schandaal over de uitstoot van auto’s dat ontketend werd door het Duitse Volkswagen sleept zich voort in 2017. Omdat vooral de dieselauto’s in het vizier genomen worden, voeren de autobouwers de investeringen in elektrische modellen op. Ze liggen wel achter op Tesla dat, als het zijn productie kan opkrikken, eind 2017 uitpakt met de hooggeprezen Model 3-sedan, die 350 km aankan. De nog altijd kleine markt voor elektrische wagens groeit snel. De vraag naar personenwagens stijgt met 3 procent in 2017; de verkoop van elektrische auto’s of plug-in hybrides zoeft 15 keer sneller voort.

De beste technologieën zullen snel samengroeien en een toekomst van elektrisch verbonden wagens inluiden. Gevestigde waarden moeten de strijd aangaan met de technologische indringers of met hen de krachten bundelen. De entertainmentsystemen CarPlay van Apple en Android Auto van Google beginnen nog maar pas hun potentieel aan te boren. Volkswagen verkent autodelen en gaat een verbond aan met het Israëlische Gett. General Motors gaat ook in die richting nadat het een overeenkomst van 500 miljoen dollar heeft gesloten met het Amerikaanse Lyft. Zelfrijdende auto’s krijgen vaart ondanks bezorgdheid over de veiligheid. Volvo en Uber gaan zelfrijdende auto’s maken in een partnership van 300 miljoen dollar. De tests beginnen aan het begin van 2017. Uber kan naar de beurs trekken in 2017. Google test zijn eigen gamma van bestuurderloze auto’s voor autodelen. Het dichtstbijzijnde Chinese equivalent, Baidu, is druk bezig met de ontwikkeling van een zelfrijdende, uiteraard elektrische auto.

Terwijl de Amerikaanse autoboom verslapt – het aantal inschrijvingen neemt met minder dan 2 procent toe na een lichte ommekeer in 2016 – zorgen de opkomende markten voor nieuwe klanten en scherpere concurrentie. In het cruciale China graaien lokale fabrikanten weer wat marktaandeel terug, maar de groei vertraagt omdat een belastingbonus uitdooft. India staat opnieuw in de gunst omdat zijn automarkt opleeft: Toyota en Fiat Chrysler investeren er meer. Intussen is het Zuid-Koreaanse Hyundai bezig met een vierjarenplan dat in 2017 afloopt om 22 nieuwe modellen op de markt te brengen in Europa en zich in de duurdere prijsklasse te begeven. Of het nu traditionele of nieuwerwetse spelers zijn, ze moeten allemaal ter plaatse produceren om de chauffeurs te behagen en de aanvoerkosten onder controle te houden.

In de gaten te houden

Vrachtwagens onder stroom. De verbeterde technologie, het comfort, het rijgedrag en de milieuvriendelijkheid van de personenwagens komen ook in de vrachtwagens. Tesla geeft begin 2017 een kijkje in de wereld van elektrische vrachtwagens en bussen. Intussen heeft Uber Ottomotto gekocht, een Californische start-up die zelfrijdende camions maakt. Daimler test zijn eigen autonome vrachtwagens om in productie te gaan in 2017-2018. De investeringen kunnen renderen: de verkoop van commerciële voertuigen zal met 6 procent scherp stijgen in 2017.

DEFENSIE EN LUCHTVAART

Goedkope brandstof is geen onverdeeld geschenk voor de vliegtuigbouwers. Samen met gemakkelijk krediet, houdt ze de winsten hoog en wakkert ze de vraag naar vliegtuigen aan. Maar tegelijk tempert ze ook de behoefte aan de zuinige modellen die de fabrikanten aanprijzen. Toch staan die op het punt hoogte te winnen, vermits ze in 2017 volgens de kredietbeoordelaar Moody’s 7 procent meer jets leveren.

Jonge luchtvaartmaatschappijen in Azië zijn enthousiaste klanten van fabrikanten van grote vliegtuigen. Ze geven de voorkeur aan narrow bodies. Goed nieuws voor Airbus dus: de bestellingen voor zijn A320 NEO-modellen met vernieuwde motoren liggen 50 procent hoger dan die voor de Boeing 737 MAX, die gepland is voor 2017. Alles bij elkaar zal de Europese vaandeldrager bijna het marktaandeel van zijn Amerikaanse rivaal evenaren.

De kater van de besparingen blijft nog hangen, maar de militaire bestedingen stijgen weer, niet het minst wegens de tweejarige Amerikaanse begrotingsdeal. Ook de veiligheidsvooruitzichten leiden tot een opstoot van de wereldwijde defensie-uitgaven met mogelijk 4 procent, schat Moody’s. Tot de dreigingen behoren terrorisme, Russisch avonturisme, beroering in het Midden-Oosten en de nucleaire schelmerij van Noord-Korea. Onrust is een goede zaak voor wapenfabrikanten: de vraag naar raketten en antiraketsystemen, het hotste onderdeel van de wapenhandel, groeit met 5 procent per jaar.

In de gaten te houden

Ruimte voor printen. Lucht- en ruimtevaartbedrijven en defensiefirma’s brengen een tiende van de inkomsten uit 3D-printing aan en naarmate de technieken verbeteren, wordt hun interesse nog meer aangescherpt. Geprinte vliegtuigvleugels zijn nog verre toekomstmuziek, maar onderdelen voor raketten worden zo al vervaardigd en vanaf 2017 maakt MBDA, een van de grootste drie raketbouwers, gebruik van geprinte onderdelen in zijn Ceptorsysteem voor schepen.

ENERGIE

De goedkope olie dwingt de commerciële olieboorders drastisch te snijden in de investeringen. De voorraden dikken echter opnieuw aan in 2017 omdat leden van de OPEC worstelen met de uitvoering van een akkoord om de productie te verlagen. Frauderen met de quota is de gebruikelijke procedure onder de leden van de groep. Iran, dat weer opleeft na de sancties, zal hard pompen om te wedijveren met zijn rivaal Saudi-Arabië, die olie spuit in ongeziene hoeveelheden – meer dan 10 miljoen vaten per dag. De meedogenloze productie van het kartel heeft ertoe bijgedragen de Amerikaanse schalierevolutie een halt toe te roepen. In 2017 beleven de Amerikaanse schalieolieboorders een ommekeer: hun productie zal ongeveer stabiliseren. Met meer auto’s op de wegen en iets levendigere opkomende economieën, overtreft de vraag naar olie het aanbod voor de eerste keer sinds 2013. De gemiddelde prijs per vat Brent stijgt in 2017 met een vijfde tot 54 dollar per vat.

De prijzen voor vloeibaar aardgas (lng) in langetermijncontracten zijn altijd al gekoppeld aan die van olie. In 2017 wordt die koppeling losser gemaakt. Er wacht een efficiëntere lng-markt waarop uiteindelijk spotprijzen de dienst uitmaken. De kopers worden aangemoedigd door enorme investeringen in de productiecapaciteit, meer bepaald in de gigantische Gorgon-installaties in Australië en in Sabine Pass en Cove Point in de VS. In Japan zorgen de geleidelijke heropstart van de atoomreactors en de toenemende energie-efficiëntie ervoor dat de appetijt voor lng afneemt.

De wereldwijde vraag naar kolen stagneert en de recente prijsstijging is een kort leven beschoren. In India neemt het kolenverbruik snel toe, maar het ziet ernaar uit dat China het hoogtepunt bereikt heeft en licht zal achteruitgaan in 2017. Groene programma’s – China zegt dat het over het hele land een stelsel van handel in emissierechten wil invoeren – voeren de capaciteit op om energie op te wekken uit hernieuwbare bronnen.

In de gaten te houden

Pemex’ problemen. In juli 2016 kondigde Petróleos Mexicanos zijn vijfde opeenvolgende kwartaalverlies aan. De productie daalt, de pensioenfactuur bedraagt bijna een tiende van het nationale bbp. De moeilijkheden brengen moeilijke beslissingen dichterbij en de onderneming trekt eindelijk buitenlandse partners aan. Eerste in de rij is het Trion-diepwaterveld nabij de grens met de Verenigde Staten, waarvoor mogelijk een investering van 11 miljard dollar vereist is.

ENTERTAINMENT

Cinema is hoofdzakelijk een Chinees verhaal. De ontvangsten van 10,3 miljard dollar in 2017 overtreffen er volgens PwC die van de Verenigde Staten en brengen het grootste deel van de 8 procent inkomstengroei in de wereld aan. Omdat de Chinese filmfans niet helemaal aan de bak komen, worden er overal bioscoopschermen opgetrokken in het hectische tempo van vijftien per dag. De Hollywoodstudio’s voelen zich echter tekortgedaan tenzij de quota voor buitenlandse films afgeschaft worden. Dat is onwaarschijnlijk gezien de protectionistische instincten en de onzekerheid van de censors over buitenlandse films.

Superhelden blijven een belangrijk artikel voor Hollywood: in november brengt Warner Bros met Justice League een bende buitenbeentjes van DC Comics opnieuw samen. In scifi heerst heel wat concurrentie. Met Episode VIII van Star Wars, die in december verwacht wordt, hoopt Disney ongetwijfeld de 2 miljard dollar bruto-opbrengst van The Force Awakens te overtreffen.

De studio’s en de traditionele televisiespelers worden geconfronteerd met een jacht op hun dollars door video- en streamingdiensten. De marktleider Netflix hoopt in 2017 behoorlijk winstgevend te worden, maar de groei van het aantal abonnees wordt kleiner. Eigenaars van inhoud vechten terug met eigen streamingdiensten. Opdoemende dreiging komt van Amazon en Hulu, die van plan zijn vanaf 2017 live-tv te vertonen.

In de gaten te houden

Pokémon Go go go. Hoe kan Nintendo het denderende succes van Pokémon Go een verlengstuk geven? Welnu, met een tweedegeneratieversie van het spel en de film Great Detective Pikachu, die in 2017 in productie gaat. Het lanceert in maart ook de Nintendo NX-console. Die is naar verluidt draagbaar en dat moet de Pokémon-fans plezier doen.

FINANCIËLE DIENSTEN

In 2017 krijgen meer mensen dan ooit tevoren de mogelijkheid om te sparen, te lenen en te investeren. Naarmate de financiële diensten zich uitbreiden, overstijgt het geleende bedrag 100 biljoen dollar. Hier en daar stort een bank of een investeringsfirma in, maar na jaren van irritatie zien de financiële systemen er redelijk stabiel uit. Voor de financiële titanen is de zoektocht naar de manier om winst te maken een frustrerende zaak. Dat heeft vooral te maken met kwijnende economieën in de rijke wereld, ingestorte intresten en verstikkende reglementering.

De Verenigde Staten dwingen de banken vanaf 2017 zich naar striktere liquiditeitsvereisten te schikken. Geldschieters in Europa krijgen het hele jaar de tijd om door de papierberg te worstelen die hen scheidt van de MiFID II-verordening van de EU. In de Londense City gooit de brexit een mantel van onzekerheid over allerlei zaken, zoals de noodzaak om te voldoen aan de Europese regels.

Dat de rentes op het dieptepunt staan, is een last voor de meeste financiële firma’s en versmalt de intrestmarges van de banken. De leningactiviteit breidt in vele traag groeiende rijke landen slechts matig uit in reële termen. In opkomende markten bereikt de kredietopname dubbele cijfers, dankzij hogere tarieven, aantrekkelijker intrestmarges en uitbreiding van de bevolking. Dat geldt bijvoorbeeld in Indonesië (17%), Vietnam (15%) en de Filipijnen (11%).

De deposito’s in China naderen 30 biljoen dollar, bijna dubbel zoveel als in de Verenigde Staten, en de kredietverstrekking neemt er met 10 procent toe, ondersteund door een verlaging van de rentes begin 2017. Naarmate de hervormingen vorderen, verplaatsen kleinere begunstigden de strijd naar grote banken als ICBC, ‘s werelds grootste volgens activa.

In de gaten te houden

Technofoben en technofielen. De bankiers vrezen de financiële technologie, maar trachten ze onder controle te brengen. Blockchain, een digitaal register van transacties, is een erg gehypet onderdeel van de uitdaging die de ‘fintechs’ de gevestigde bedrijven voorhouden. Aanhangers wijzen op het potentieel om te besparen in de backoffice. Als blockchain werkt, zullen de vaste waarden van de sector het naar hun hand willen zetten. Het World Economic Forum schat dat 80 procent van de banken het tegen 2017 zal gebruiken.

GEZONDHEIDSZORG

Na een lelijke terugval klimmen de uitgaven voor gezondheidszorg opnieuw. In 2017 stijgen ze met 4 procent in dollartermen. De markt voor gezondheidszorg in het Midden-Oosten en Afrika verliest glans omdat landen als Saudi-Arabië, waar het aandeel van de uitgaven voor gezondheidszorg in het bbp beneden 5 procent zakt (vergeleken bij een wereldgemiddelde van 10,5%), besnoeien op de royale plannen die uitgedokterd werden tijdens de olieboom. De zwakke budgettaire positie van Zuid-Afrika houdt de bestedingen aan de lage kant. Aziatische landen die een universeel gezondheidssysteem uitbouwen – denk aan India en de Filipijnen, waar de uitgaven voor gezondheidszorg met 7 procent toenemen, of aan Pakistan (9%) en Indonesië (11%) – vormen een tegengewicht voor de vertraging in China (4%). 30 procent van de nieuwe uitgaven voor gezondheidszorg gebeurt in Azië. Het aarzelende economische herstel in West-Europa verlicht de druk op de gezondheidsdiensten. Striktere EU-regels voor medische apparatuur brengen meer bureaucratie, maar na een aantal schandalen over onbetrouwbare heupvervangingen en borstimplantaten moeten ze de patiënten beter beschermen. Nieuwe problemen kunnen veroorzaakt worden door ongereglementeerde stamcelbehandelingen die heel wat succes kennen in Amerika.

Onder de Affordable Care Act nemen de Amerikaanse bestedingen toe (met 4 procent), maar ook de barsten in het systeem worden groter. De winst van de zorgverzekeraars wordt bedreigd en de druk om de premies te verhogen neemt toe. Als de toezichthouders dat dwarsbomen, kan de bereidheid van de verzekeraars om deel te nemen aan Obamacare verschrompelen. Wereldwijd worden de farmaceutische bedrijven geconfronteerd met intense druk om waarde aan te tonen en de kosten te drukken. Dat belet niet dat de verkoop van medicamenten met 5 procent stijgt dankzij innovatieve behandelingen en het feit dat minder geneesmiddelen hun patent verliezen.

In de gaten te houden

Oncologische verbanden. Sommige antilichamen boeken opvallend succes in de strijd tegen kanker. Anti-PD-1’s maken het makkelijker voor het immuunsysteem om kankercellen aan te vallen. In een volgende stap willen biofarmaceutische firma’s ze combineren met andere doeltreffende behandelingen, van chemotherapie tot vaccins. De PD1’s boekten het meest succes in de strijd tegen huid- en longkanker, maar de farmabedrijven verkennen nu andere toepassingen.

IT-HARDWARE

Hardware is zowat het lelijke zusje van de software. De consultant Gartner zegt dat het volume verkochte apparaten, van pc’s tot mobiele telefoons, opnieuw groeit in 2017, zij het amper. Bedrijven en overheden geven in 2017, volgens die andere onderzoeksfirma Forrester, 5 procent meer uit aan computeruitrusting, dankzij de populariteit van pc’s waarop het Windows 10-besturingssysteem geïnstalleerd is en de verkoop van tablets, die gebruikt worden door obers om bestellingen op te nemen of door bezoekers die het zelf doen.

Traditionele producenten van opslagmedia en servers lijden onder de concurrentie van cloud computing. Spelers als de Taiwanese Quanta en Mitac en de Chinese Sugon en Lenovo, hebben het bijkomende voordeel dat ze in Azië gevestigd zijn, de kern van de nieuwe vraag.

Machines praten steeds vaker met machines. 37 procent van alle ondernemingen implementeert in 2017 een ‘internet der dingen’-project, volgens een onderzoek van de telecommaatschappij Vodafone. De promotoren beschouwen de Chinese fabrieken als een markt: de industriële grootmacht staat immers in de wereldranglijst pas op de 28ste plaats voor automatisering.

In de gaten te houden

Robotten, goed en kwaad. Naarmate artificiële intelligentie zich verspreidt, nemen ook de ethische dilemma’s toe. Aanhangers beweren dat AI de gezondheidszorg zal omvormen door gebruik te maken van algoritmen die het sleurwerk van de diagnostiek uitvoeren. Maar kan een virtuele dokter zijn opinie zo overbrengen dat de patiënten een goede keuze kunnen maken? Er is ook sprake van dat het Realbotix-project vanaf 2017 een geavanceerde seksrobot kan fabriceren.

IT-SOFTWARE EN -DIENSTEN

Een iets zonniger zakenklimaat leidt tot een sprong van 9 procent in de bestedingen voor ‘zakelijke technologie’, zaken als programma’s om klantenrelaties, callcenters en aanvoerketens te managen. De Chinese IT- en communicatiemarkt staat op enige afstand van de Verenigde Staten op een tweede plaats, maar moet toch in de gaten gehouden worden.

Twee verwante trends behoren lucratief te worden. De titanen van de engineering bezorgen zichzelf een opknapbeurt in het vooruitzicht van het tijdperk van de ‘Industry 4.0’ en het ‘internet der dingen’. De technologiereuzen haasten zich om leverancier te worden van de cloud en de diensten die daarin gevestigd zijn. In een relatie tussen General Electric en Microsoft, die pas ernstig van start gaat in het tweede kwartaal van 2017, gaat GE zijn Predix-software – die ontworpen werd voor het industriële internet der dingen – draaien op de Azure-clouddienst van Microsoft, dat de kloof met de autoritaire marktleider Amazon wil dichten.

De bevoorrading van cloudplatforms en software-als-dienst (SaaS) die erop gebruikt worden, zijn de beste twee onderdelen van de IT-business. De inkomsten van laatstgenoemde nemen toe met 23 procent, zegt Forrester. Niemand neemt sneller SaaS aan dan de appontwikkelaars. Dat nog nietige hoekje van de markt groeit in 2017 met de helft. Steunend op de schouders van vlijtig appgeschrijf breidt de besteding aan software met 7 procent uit tot 640 miljard dollar. Een iets minder gigantisch bedrag wordt uitgegeven aan consulting en systeemintegratie.

In de gaten te houden

Huawei is een blijver. Het Chinese Huawei is opgeklommen tot de op twee na grootste smartphonefabrikant en het is van plan de westerse heersers van de cloud te bestoken. Het levert al clouddiensten in China en zal naar verwachting 1 miljard dollar of meer uitgeven aan O&O om zichzelf op te werken tot een wereldspeler in hardware en software voor datacenters.

KLEINHANDEL

De reuzen van de traditionele retail- en consumptiegoederensector worden belaagd door onlinefirma’s en spelers uit opkomende markten (het Chinese Alibaba vinkt beide hokjes aan). Om de Amazons van deze wereld bij te blijven investeert Walmart 2 miljard dollar in diensten, opslagruimte en een mobiele app in de periode 2016-2017. De grootste retailer ter wereld heeft het ook druk met de assimilatie van Jet, een marktplaats voor e-commerce.

De kleinhandelsverkoop kent in 2017 maar een lauwe stijging met 3 procent omdat economische en politieke onzekerheid de vraag vermindert. Opkomende markten zijn ondanks hun belofte weinig inspirerend. De retailverkoop in Rusland verroert zich niet in 2017 (al is dat een verbetering tegenover de recente povere prestaties), door vergeldingsacties van en tegen de EU. McDonald’s breidt er echter uit en wil voor zijn frieten Russische aardappelen gebruiken vanaf 2017.

In Brazilië haalt de groei zelfs geen 2 procent en in het belaagde Venezuela stort de verkoop met een kwart in. Nu ook het machtige China verzwakt – een groei van 6 procent is laag voor zijn doen – kijken meer ondernemingen naar India (7%) om de teugels over te nemen. Ikea staat er eind 2017 startklaar.

Bereid u voor op meer kostenbesparingen en geruchten over ‘synergie door acquisitie’. De consumenten geven 5 procent meer uit aan voeding, dranken en tabak. Maar de brouwers kunnen de megafusie van SABMiller en AB InBev moeilijk verteren. De nieuwe groep realiseert ongeveer 30 procent van de wereldwijde verkoop van bier en rijft de helft van de totale winst binnen. Ze gaat duizenden jobs afstoten, maar ook Europese bezittingen ter waarde van misschien 6 miljard dollar om de mededingingsautoriteiten te sussen.

In de gaten te houden

Dichtgemetseld. Voorspeld wordt dat Amazon in 2017 Macy’s inhaalt met de verkoop van kleding. De grootste Amerikaanse warenhuisketen heeft het moeilijk met de onlineconcurrentie en sluit de meeste van de honderd winkels van zijn jongste besparingsronde. Terry Lundgren, die al geruime tijd CEO is, treedt af tijdens het eerste kwartaal maar blijft voorzitter. Net als de andere traditionele ketens geeft Macy’s, dat een relatie heeft met het Chinese Alibaba, de voorkeur aan de ‘co-opetition’ met onlinecollega’s in zijn poging te overleven.

MEDIA

Na een jaar van telegenieke gebeurtenissen zoals de Olympische Spelen en sterren van de reality-tv die campagne voeren voor het Amerikaanse presidentschap, voorspelt de consultant Magna Global een tragere toename van de reclame-inkomsten met 3 procent in 2017. Televisie is waar de advertentielui traditioneel het meest verdienen en de Amerikaanse tv-reclamemarkt is waar het allemaal gebeurt. Maar er zit verandering in de lucht. De groei van de inkomsten uit tv-reclame komt steeds meer van markten als India en Brazilië. Intussen breidt de internetreclame uit met 11 procent, volgens PwC. De digitale uitgaven kunnen bijna 40 procent van het totaal bedragen in 2017, zegt Magna, en dat is zelfs meer dan de tv.

Weinigen twijfelen eraan dat Facebook en Google de meeste nieuwe onlineadvertentie-uitgaven aantrekken. Onlangs hebben ze zo’n driekwart ervan opgeslorpt in de Verenigde Staten, zegt de durfkapitaalfirma Kleiner Perkins Caufield & Byers. Inkomsten uit videoadvertenties op mobiele telefoons stijgen in 2017 met een derde.

Uitgevers van gedrukte media hebben moeite om te profiteren van die trends. De reclame-inkomsten uit de websites van kranten bedragen slechts een vijfde van die van de gedrukte advertenties en ze slagen er niet in voldoende snel te groeien om te compenseren voor de achteruitgang van laatstgenoemde. De advertentiemarkt van de kranten glijdt met 3 procent achteruit en de oplagen stijgen nauwelijks. De vooruitzichten voor de magazines zijn bijna even somber.

METALEN EN MIJNBOUW

Jaren van dalende prijzen hebben de mijnbedrijven geteisterd. Gelukkig komen vele in 2017 slanker voor de dag. Kolossale investeringen in nieuwe putten om China’s boom te voeden, hebben plaatsgemaakt voor verregaande kostenbesparingen: producenten van metalen als staal en aluminium hebben installaties afgevoerd. De grootste onder hen, BHP Billiton, boekte recordverliezen, maar mikt op een productiviteitswinst van 2,2 miljard dollar in de twee jaar tot juni 2017. Die terughoudendheid en betere economische vooruitzichten belonen de mijnbouwers in 2017 met hogere prijzen. Wanneer de cyclus begint te keren, stijgt de EIU-index van industriële grondstoffenprijzen met bijna 8 procent.

De metaalprijzen blijven niettemin ver onder het niveau van de boomjaren. De Chinese honger naar grondstoffen veert niet op tot wat hij ooit was. De kloof die daardoor in de vraag ontstaat, wordt slechts deels opgevuld door Zuidoost-Azië en India.

Neem nu staal. De productie in China, de grootste producent en consument, valt met minder dan 1 procent terug omdat er nog altijd overcapaciteit is. China zal bijna 25 procent meer ruw staal produceren dan het nodig heeft. Westerse staalfabrikanten verheugen zich over nieuwe tarieven van de EU en de Verenigde Staten tegen bepaalde Chinese importgoederen. De staalprijzen stijgen met 4,5 procent.

Zink is het enige belangrijke metaal dat zijn prijs van 2011 overtreft dankzij een gemiddelde opflakkering van 25 procent in 2017. De autobouwers zijn daarvoor het meest te danken. Het prentje ziet er minder rooskleurig uit voor koper en aluminium: inkrimping en stijgende vraag zijn niet voldoende om de prijzen veel omhoog te trekken. Goud blijft schitteren. De lage rentes in veel landen duwen het geld naar de goudindextrackers.

TELECOM

In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, verandert de vaste telefonie. Tegen 2017 zijn de vaste verbindingen met meer dan een kwart ineengeschrompeld sinds 2010, tot ongeveer 630 miljoen wereldwijd. En dat terwijl het aantal mobiele abonnementen geklommen is van 4,3 tot 6,4 miljard. Het aantal internetgebruikers overtreft de 3 miljard. De toekomst ligt in de mobiele breedband in ontwikkelingslanden. De operators wenden zich tot die markten en kopen spectrumlicenties op zodat ze de geavanceerde vierde generatie (4G) en de evolutie op lange termijn (LTE) netwerken kunnen introduceren.

Goedkope 3G-smartphones maken de kern uit van de aangroei van breedband en mobiele data in regio’s als Zuidoost-Azië en Oost-Europa. Maar allerlei landen, van Mexico tot Zuid-Afrika, houden ook 4G-veilingen. De veiling van draadloze verbindingen in de 600 MHz-band, die tot nu toe door tv-stations gebruikt wordt, kan tot 2017 aanslepen. T-Mobile voerde een intense prijzenoorlog, maar richt zijn aandacht nu op investeringen in infrastructuur. Overal zorgt de inzet van nieuwe spectrums voor druk op de balansen van de operators. India moet mogelijk in 2017 een nieuwe veiling organiseren om overblijvende 4G-golven van de hand te doen voor een prikje. Niettemin schat de Indiase reus Reliant Industries dat 90 procent van de Indiërs in de loop van 2017 toegang hebben tot zijn 4G-dienst. Op de grootste smartphonemarkt hoopt China Mobile alleen aan 2017 te beginnen met meer dan een half miljard 4G-abonnees.

Het toptweetal van de smartphones, Apple en Samsung, laat zich niet uit het veld slaan. Zou het kunnen dat de Apple iPhone 8 de thuisknop afschaft ten voordele van een display van rand tot rand? Samsung wil zijn ontvlambare Galaxy 7’s achter zich laten en hoopt op beterschap met de Galaxy S8. Waardige Chinese rivalen komen echter snel op. Als Oppo zijn huidige productietoenames van 60 procent aanhoudt, kan het in 2017 op gelijke hoogte komen met het nummer drie van de wereld, Huawei, en meer dan 100 miljoen telefoons per jaar spuien.

Partnerships zullen leiden naar 5G. Van de officiële normen zijn we nog ettelijke jaren verwijderd, maar het Zweedse Ericsson zegt dat het overeenkomsten heeft met 26 telecomverdelers om 5G te ontplooien en dat de onderdelen klaar zullen zijn tegen 2017. Het Zuid-Koreaanse SK Telecom is van plan een test-5G te lanceren en daarbij gebruik te maken van technologie die door Nokia ontwikkeld werd en een snelheid van 19,1 Gbps haalt – dat komt neer op een film downloaden in een paar seconden.

TOERISME EN REIZEN

De toeristische bestedingen nemen in 2017 met 4 procent toe tot meer dan 5 biljoen dollar. De lage brandstofprijzen helpen overal de luchtvaartmaatschappijen. De concurrentie wordt een pak scherper, vooral in Azië, en trekt daar de prijs van de tickets met 1 procent naar beneden volgens de Global Business Travel Association en de consultant Carlson Wagonlit Travel. De rivaliteit is groot tussen de budgetmaatschappijen in Zuidoost-Azië, waar carriers als VietJet snel groeien. De drie grote staatsmaatschappijen van China moeten 100 piloten per week aanwerven om met hun groeiende vloten te vliegen, meldt Bloomberg.

De komst van superefficiënte jets opent het nieuwe gevechtsterrein van de ‘ultra-long haul’. Qantas hoopt de bijna 14.500 km tussen Londen en Perth vanaf 2017 te overbruggen. De economische waarde van zulke lange tochten moet nog aangetoond worden. Vooral in Europa maken luchtvaartmaatschappijen zich in 2017 zorgen over het terrorisme. Statistisch is dat een nietig veiligheidsrisico, maar zijn vermogen om passagiers af te schrikken wordt uitvergroot.

Ondernemers staan in de rij om de ruimte te veroveren voor de commercie. Het zou een grote symbolische verwezenlijking zijn als de Amerikaanse Moon Express of de Israëlische SpaceIL veilig op de maan landt tegen 31 december en zo Googles Lunar XPRIZE de loef afsteekt.

In de gaten te houden

Uw vliegtuig of het mijne? Toerisme biedt heel wat kansen voor de ‘deeleconomie’ en er is nog heel wat op komst. EMarketer verwacht 14,5 miljoen gebruikers van logeerdiensten als Airbnb in 2017, een stijging met 15,5 procent. Zelfs jachten en privévliegtuigen worden gepoold via een waaier van apps. Een daarvan, Jet Smarter, wil in 2017 Azië binnentrekken. De uitbreidende rangen van Aziatische miljonairs streven naar een eigen privéjet en de ondernemingen die taxivluchten organiseren hopen dat ze die delen.

VOEDING EN LANDBOUW

Slecht weer in 2015-2016 doorbrak een reeks recordoogsten die geruime tijd de landbouwprijzen drukten. Het El Niño-weerfenomeen verminderde de productie in vele streken. De palmbomen kregen klappen en de cacaoteelt voelt nog steeds het effect van de door El Niño veroorzaakte droogte in 2016-2017. Maïs vormt een opvallende uitzondering omdat recordaanplantingen in de VS de wereldproductie omhoogduwen.

Over het algemeen zijn de oogsten nauwelijks beter dan vorig seizoen en in sommige gevallen slechter. Gezien het hoge voorraadniveau beleeft de EIU-index van landbouwprijzen een langzaam herstel met een stijging van minder dan 2 procent. De toenemende vraag in de ontwikkelingslanden duwt de prijzen eveneens omhoog: de groei van de bevolking, de hogere inkomens en de veranderende smaken doen wonderen. Het einde van de recessies in Brazilië en Rusland is een gunstige evolutie, al heeft Rusland zijn verbod op de invoer van Europese voedingsproducten als reactie op sancties over de crisis in Oekraïne verlengd tot 2017.

Gedenkwaardig is dat de EU-productiequota voor suiker in 2017 verdwijnen, net nu de prijzen met 10 procent stijgen. Ooit was Europa een belangrijke suikerproducent en nu is het op weg om opnieuw een exporteur van de zoetstof te worden. Het Franse Tereos, een coöperatie van 12.000 landbouwers, verhoogt naar verwachting zijn suikerbietproductie met 20 procent in 2017. Arme suikerexporterende landen in Afrika en de Caraïben moeten nieuwe markten vinden. In Argentinië heeft president Mauricio Macri de taksen op tarwe, maïs en zonnebloempitten eind 2015 afgeschaft. De bevrijde Argentijnse tarweproductie neemt in 2016-17 met 25 procent toe.

In de gaten te houden

Teavana in China. Starbucks werd uit de Verboden Stad gesmeten na natio-nalistisch protest, maar de iconische Amerikaanse koffieketen is nu wel van plan thee te verkopen aan de Chinezen. Hij lanceert zijn Teavana-merk in zestien markten in Azië. De grootste daarvan is China, dat 63 miljard yuan (9,4 miljard dollar) waard is, tien keer meer dan koffie, aldus Bloomberg.