Rolmodel Denemarken: lage werkloosheidscijfers zijn vals

W aar moet het naartoe met onze welvaartsstaat? Recentelijk werd Denemarken het rolmodel. Vooral het hoge werkgelegenheidscijfer (76 %) en de lage werkloosheid (4,2 %) ogen aantrekkelijk. Met die 4,2 % werkloosheid in september 2006 dook het land voor het eerst onder het cijfer van groeiwonder Ierland. “Laat u niet misleiden,” waarschuwt Johan Albrecht, econoom van Universiteit Gent en Itinera Institute. “De werkelijke werkloosheid of inactiviteit in Denemarken bedraagt ten minste 15 %.”

In 1993 bedroeg de officiële werkloosheid nog 12 %. Sindsdien is die gedecimeerd (zie grafiek). Albrecht vroeg zich af of die daling reëel is. Officiële werkloosheidsstatistieken tellen de personen die een arbeidsmarktprogramma volgen niet mee. Misschien zit daar de verklaring van het Deense ‘succes’? Dat blijkt niet het geval, want het aantal mensen in een arbeidsmarktprogramma is sinds 1996 gedaald (zie grafiek).

Ook bruggepensioneerden worden niet meegeteld. En dat blijkt het grote pijnpunt in Denemarken. Sinds 2000 telt Denemarken meer bruggepensioneerden dan werklozen (zie grafiek). Voor 2006 wordt hun aantal geschat op 185.000 of 6,6 % van de beroepsbevolking. Ter vergelijking: België telt 111.000 bruggepensioneerden of 1,7 %.

Ondanks dat hoge aantal bruggepensioneerden, scoort Denemarken zeer goed op het vlak van de activiteitsgraad bij de leeftijdsgroep 55 tot 64 jaar: 61,8 % tegen 30,1 % voor België. Dat betekent dat er in Denemarken slechts twee opties zijn voor ouderen: werken of brugpensioen. In België zijn heel wat ouderen in de werkloosheidsstatistieken terug te vinden.

Een tweede belangrijke verklaring voor de daling van de Deense werkloosheid is de toename van de overheidstewerkstelling. Tussen 1996 en 2005 zijn er in Denemarken 240.000 nieuwe overheidsbanen bijgekomen of een aangroei van 37 %. En dat terwijl de beroepsbevolking daalde met 10.000 naar 2,76 miljoen mensen. “Veel banen die aangeboden werden in activeringsprogramma’s zijn geofficialiseerd in een permanente overheidsjob,” weet Albrecht.

Hoeveel bedraagt dan de reële inactiviteit in Denemarken (zie tabel)? Vertrekkend van 4,2 % officiële werklozen, komt Albrecht uit op een inactiviteit van 15 %. “Als we ervan uitgaan dat een kwart van de overheidstewerkstelling geïnterpreteerd kan worden als een directe tewerkstellingsmaatregel en dus de facto verdoken werkloosheid is, dan stijgt het aantal niet-actieven naar 17,1 %,” berekent Albrecht.

Dat cijfer ligt erg dicht bij de 17 % die een recente studie van McKinsey vaststelde in Zweden. Albrecht: “De Finse statistieken zijn veel transparanter en geven zelf een inactiviteitspercentage van 10,6 % aan. Als we daar de mensen in arbeidsmarktprogramma’s aan toevoegen, zitten we op 14 %.”

In België is officieel 8,3 % werkloos, het dubbele van Denemarken. “Uit het jaarverslag van de RVA blijkt echter dat 13,2 % van de Belgische bevolking op arbeidsactieve leeftijd als werkzoekende werkloze geregistreerd staat en dat 17,6 % een uitkering krijgt,” zegt Albrecht. “Dat laatste cijfer bevat weliswaar niet alleen inactieven, maar het is alleszins zo, dat slechts de helft van de Belgische ontvangers van een uitkering voltijds werkzoekend is. De niet-activiteit lijkt dus vrijwel overeen te stemmen met die van de Scandinavische landen. Dat is ook niet verrassend. De fiscale druk is immers erg vergelijkbaar en dus is de ontmoediging om te gaan werken even groot.”

Kan België dan niets leren van Denemarken? Volgens Johan Albrecht wel: “De Denen kunnen, ondanks hun probleem met het brugpensioen, toch veel meer ouderen op de arbeidsmarkt houden. En ondanks de werkloosheidsvallen, slaagt Denemarken erin laaggeschoolden voldoende te activeren om hen een baan te laten zoeken en aanvaarden.”

“Maar een vlucht met Ryanair naar Dublin is toch eerder aan te raden,” zegt Albrecht. “Ierland heeft ook een probleem met brugpensioen, maar creëert veel meer banen. Tussen 2000 en 2004 bedroeg de jobcreatie maar liefst 9,9 %. In dezelfde periode verminderde het aantal jobs in Denemarken met 0,1 %. En dat zou dan de werkgelegenheidskampioen zijn.”

EXTRA INFORMATIE OP WWW.TRENDS.BE

Guido Muelenaer