Quotapolitiek

DE POLITIEKE PARTIJEN leggen hun puzzels voor de federale en de Europese verkiezingen. Sinds de quotawet van 2002 moeten kieslijsten evenveel vrouwen als mannen tellen, en moeten de eerste twee kandidaten van een verschillend geslacht zijn. Dat betekent vrouwen boven, want liberalen, socialisten en groenen willen deze keer vooral meer vrouwelijke lijsttrekkers.

Wie dezer dagen een blitzcarrière in de politiek ambieert, kan dus maar beter van een vrouw zijn. De bewuste promotie van vrouwen en discriminatie van mannen moeten ons een goed gevoel geven. Een wenselijke correctie op de machocultuur van de politiek, progressief, modern. Wie kan er nu tegen meer diversiteit zijn? Ik alvast niet. Maar ik ben wel vierkant tegen de quotamethode.

POLITIEK IS UITERMATE belangrijk. De overheid besteedt jaarlijks zowat de helft van al onze nieuwe welvaart en reguleert ons hele bestaan. Dus is het cruciaal dat de politieke leiders competente, gemotiveerde en hard werkende medeburgers zijn. Die kwaliteiten zijn niet per definitie evenredig verdeeld tussen de geslachten en zeker niet tussen kandidaat-politici. Politici voorselecteren op basis van geslacht is dus een foute selectie.

Representatieve democratie betekent evenmin dat het parlement een evenredige afspiegeling moet zijn van de bevolking. Ze betekent dat wij via verkiezingen macht delegeren aan vertegenwoordigers die geacht worden het algemeen belang te kunnen leiden. We nemen die vertegenwoordiging niet ernstig als we andere criteria dan talent en inzet doen wegen op haar verkiezing. Hoeveel van de beste talenten van onze samenleving nemen nog politieke verantwoordelijkheid op? Dragen genderquota daartoe bij?

GENDERQUOTA ZIJN de stoottroepen van identiteitspolitiek. Ze impliceren dat politiek in het algemeen belang onmogelijk is zonder verkaveling: vandaag vrouwen, morgen immigranten, moslims en waarom niet senioren, andersvaliden of jongeren? Ze suggereren dat politici geen volwaardige vertegenwoordigers kunnen zijn van burgers uit andere identiteitsgroepen. Ze ontkennen de mogelijkheid van een gedeeld en gemeenschappelijk politiek burgerschap, dat alle identiteiten overstijgt.

Genderquota ondermijnen politieke merite doordat ze verkiesbaarheid verbinden aan een biologische loterij. Ze verkleinen de kans dat ambitieuze en gedreven politici op eigen kracht verkozen worden. Ze vergroten de macht van de partijbesturen in het samenstellen van de kieslijsten. Ze parachuteren in de politiek vrouwen die hun positie minstens gedeeltelijk danken aan een cadeau van de partijleiding. Ze duwen de realiteit van onze moderne democratie verder richting particratie, terwijl we juist behoefte hebben aan een sterker en onafhankelijker parlement.

Al van in mijn studententijd en nadien als academicus heb ik het voorrecht aan het publieke en politieke debat deel te nemen. Of het nu bij studentenverenigingen is, bij jongerenorganisaties, bij politieke partijen van eender welke slag: overal en in alle generaties tref je in de politieke arena maar een kleine fractie vrouwen aan. Hoe komt dat? Dat is voor mij de kern.

WE WETEN DAT genderverschillen op de arbeidsmarkt ook voorkeursverschillen in beroepskeuze reflecteren. Zou het kunnen dat vrouwen zich algemeen minder interesseren in het permanente conflict dat beroepspolitiek is geworden? Zou het kunnen dat de totale beschikbaarheid die de professionele politiek vergt, vrouwen afschrikt? Kunnen we de politieke stiel herwaarderen, zodat we politieke inzet en actief politiek lidmaatschap verbreden, ook onder vrouwen?

Democratie en politieke besluitvorming zullen niet automatisch verbeteren door een meer diverse politieke participatie. Maar politieke participatie is wel democratisch belangrijk en relevant. Ze verdient aandacht en wettigt ondersteuning. Genderquota reduceren die brede bekommernis tot een sporadische selectieve lijstenoefening met meer perverse dan gezonde effecten.