Poupehan II.

Eind 1979 hield Trends een opvallend pleidooi pro devaluatie, in die tijd hét taboe bij uitstek in de salons van het Belgische politieke en economische establishment. De auteur van het vermaledijde stuk: de toen nog piepjonge Johan Van Overtveldt.

Enkele dagen later rinkelde de telefoon op de redactie. Een anonieme stem aan de andere kant van de lijn suggereerde dat hij het artikel op belangrijke punten kon aanvullen. Daarop volgde een zestal zeer discrete ontmoetingen – strikt off the record – in het Joegoslavische restaurantje Le Danube Blue, op een steenworp van de toenmalige redactie aan de Tervurenlaan.

Onze Deep Throat was Fons Verplaetse, in die dagen nog een complete onbekende voor het grote publiek en actief bij de studiedienst van de Nationale Bank van België. Drie jaar later, op 21 februari 1982, devalueerde de Belgische frank en doemde Verplaetse, als kersvers adjunct-kabinetschef van premier Wilfried Martens, uit de mist op als de grote architect van de hele operatie. “Ik was op een zeer bescheiden manier, zo werd me pas jaren later duidelijk, onderdeel van het masterplan dat Verplaetse eind 1980 op poten trachtte te zetten,” zo schreef Johan Van Overtveldt in zijn boek ‘Fons Verplaetse: De Peetvader’ (1999).

Flash forward. Woensdag, 26 november 2003, 12.30 uur, Evere. Trends ontvangt twee van de drie nog levende spilfiguren die in de eerste helft van de jaren tachtig, tijdens vier geheime weekends in een vredig dorpje in de buurt van Bouillon, de basis legden voor het economische herstelbeleid van dit land. Later zouden die bijeenkomsten de geschiedenis ingaan als “de gesprekken van Poupehan”. Wilfried Martens schudt stralend de hand van Fons Verplaetse: “Bestaat La Vallée nog?” polst hij prompt. “Neen, de zaak is gesloten,” antwoordt Verplaetse, alsof beide heren pas gisteren de tijdelijke desindexering van de lonen in het lokale dorpsrestaurantje hebben onderhandeld.

Gewezen BAC-bankier Hubert Detremmerie ontbreekt op het appèl. Hij belde in extremis af wegens griep. Trends interviewt hem vijf dagen later in zijn hoeve in de Vlaamse Ardennen. Ook daar zijn de herinneringen nog steeds haarscherp. En opvallend, de geest van de overleden christelijke vakbondsman Jef Houthuys – de vierde protagonist van Poupehan – zweeft over beide gesprekken (zie blz. 60 en voor de versie in extenso, www.trends.be).

Wat kunnen we vandaag leren uit het interview dat Trends met de drie overlevenden van Poupehan had? Het is een feit dat ingrijpende beleidsmaatregelen à la Poupehan – zoals de loonmatiging of de inlevering van drie indexsprongen – slechts mogelijk zijn geworden doordat de macht van de vakbond kon worden gebroken (“het ACV loskoppelen van de actie die ABVV-voorman Georges Debunne wou ontketenen,” noemt Martens het). Dat roept meteen parallellen op met de economische, politieke en syndicale patstelling waarin België zich nu bevindt. “Ik heb de indruk dat er opnieuw een probleem is met onze concurrentiekracht,” stelt Martens. “Néén, dat is onjuist. Er is een groot probleem van werkgelegenheid,” corrigeert Verplaetse. “De jongste vijf jaar is er op dat vlak niks veranderd. Tegenover onze drie buurlanden zijn we er zelfs relatief op achteruitgegaan.”

Elke lezer voelt tussen de lijnen van het interview aan dat de drie heren van oordeel zijn dat er iets serieus moet gebeuren om de economische handicap die België heeft, aan te pakken (zie Opinie, blz. 156). Op de suggestie van Trends of de hoge sociale lasten op arbeid om de schuld te financieren niet hét pijnpunt vormen, houdt Verplaetse zich discreet op de vlakte: “Over vandaag zeg ik niks.” Maar de laatste paragraaf van het interview is in dat verband revelerend, wanneer het (recente) rapport van ere-vice-gouverneur Marcia De Wachter van de Nationale Bank – de Verplaetse- girl bij uitstek – over een halvering van de socialezekerheidsbijdragen ter sprake komt. Wie hield wiens pen vast?

Na het interview fluistert de Zultenaar – ooit door wijlen Knack-directeur Frans Verleyen “een kruising tussen Brueghel en Machiavelli” genoemd – het Trends-duo Johan Van Overtveldt en Daan Killemaes iets in het oor: “Over zes maanden moeten we weer eens samen zitten”.

In juni 2004 worden de (Vlaamse) politieke kaarten opnieuw geschud. Broedt de architect op een nieuw masterplan?

Piet Depuydt

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content