Politieke aardverschuiving op til in Japan

Op 30 augustus trekken de Japanners naar de stembus. Kwam het prille herstel op tijd om het vel van de al 50 jaar regerende LDP-partij te redden? En zijn er meer relancemaatregelen nodig, zoals de oppositie predikt?

De Japanse economie kon na vier kwartalen van negatieve bbp-groei in het tweede kwartaal opnieuw een positief groeicijfer laten optekenen. Het einde van de diepste naoorlogse recessie zou een opsteker moeten zijn voor de uittredende Liberaal-Democratische Partij (LDP) partij van premier Aso in de aanloop naar de verkiezingen van 30 augustus. Met een kwartaalgroei van 3,7 procent (op jaarbasis) laat Japan de VS en het VK achter zich in de herstelfase. De bbp-groei lag zelfs hoger dan in Frankrijk of Duitsland, waar de bbp-cijfers voor het tweede kwartaal eerder al een positieve verrassing opleverden.

Vraag blijft of de betere activiteitsdata het tij voor de uittredende LDP zullen kunnen doen keren. Volgens opiniepeilingen wordt de macht van LDP voor het eerst in meer dan een halve eeuw gebroken. De gemiddelde Japanner voelt voorlopig immers weinig van het prille herstel. De werkloosheid liep de voorbije maanden op tot 5,4 procent, het hoogste niveau in meer dan zes jaar. De Japanse kiezer vreest bovendien voor een herhaling van de pijnlijke deflatieperiode van de jaren negentig. De enorme overcapaciteit bij Japanse bedrijven zette de prijzen de voorbije maanden al onder druk. Economen wijzen er overigens op dat de mooie groeiprestaties van het tweede kwartaal uitsluitend zijn toe te schrijven aan de netto-uitvoer (en vooral de sterke groeiprestaties in China) en het relanceplan van de Japanse overheid. Overheidsinvesteringen namen in het tweede kwartaal toe met maar liefst 8,1 procent en ook de gezinsbestedingen droegen bij tot de groei dankzij een aanzienlijk stimuluspakket. Die stimuli doven begin volgend jaar uit en het ziet ernaar uit dat de Japanse gezinnen dan opnieuw op de rem zullen staan. In juni lagen de lonen maar liefst 7,1 procent lager dan een jaar voordien en de moeilijke situatie op de arbeidsmarkt zal het arbeidsinkomen nog een tijdlang onder druk zetten. Door de enorme overcapaciteit lijkt het ook weinig waarschijnlijk dat Japanse bedrijven snel opnieuw zullen gaan investeren (of aanwerven).

De Democratische Partij van Japan, die in opiniepeilingen duidelijk aan de winnende hand is, kondigde alvast bijkomende overheidsmaatregelen aan om de Japanse economie te ondersteunen. Met een gigantische overheidsschuld van bijna 200 procent van het bbp en een snel vergrijzende bevolking is de budgettaire manoeuvreerruimte van Japan echter heel beperkt.