‘PLUS EST EN VOUS’

Goed onderwijs en permanente opleiding zijn uitstekende investeringen voor onze economie. Recent onderzoek geeft echter ook steun aan de jezuïeten: ‘er zit meer in elk van ons’. Veel talent gaat verloren, veel potentiële welvaart wordt niet benut.

Het schoolfeest van mijn kinderen vorige week riep heel wat herinneringen op. Zelf liep ik school bij de jezuïeten, en volgens mijn naasten is dat aan mij te merken. Ik kan me nog levendig inbeelden wat de commentaar van mijn leraars was toen ik de huidige leeftijd van mijn kinderen had. In het derde leerjaar schreef mijnheer Blommaert al in mijn schoolrapport: “Geert is een verstrooide professor… en als er nu eens pilletjes tegen de praatziekte bestonden”. Het is nooit meer goed gekomen. Studeren en praten is mijn beroep geworden. Mijnheer Van de Parre moedigde me in het vijfde leerjaar aan om stukjes te schrijven, want dat ging volgens hem vlotjes. Misschien moet Trends hem nu belonen met een gratis abonnement?

Talent wordt overschat, opleiding is belangrijker. Goede leraren maken het verschil. Recent onderzoek (1) naar de redenen waarom iemand goed is in iets, leidde tot verrassende conclusies. Talent wordt zwaar overschat, zo blijkt; opleiding is belangrijker. Volgens het onderzoek worden excellente performers – of het nu gaat om muzikanten, tennissers, professoren of chirurgen – bijna altijd gemaakt, niet geboren! En ja, oefening baart kunst. De onderzoekers bevestigen het cliché dat zoveel ouders aan hun kinderen meegeven.

Heel wat mensen geloven dat hun gaven bepaald en beperkt zijn bij de geboorte. Maar er zijn erg weinig aanwijzingen dat iemand geen buitengewone prestaties zou kunnen neerzetten als hij zich gedurende lange tijd perfectioneert. Het fatalisme dat bij velen leeft, is dus ongegrond: als u echt iets wilt bereiken, dan is het enige obstakel de moed vinden om er hard voor te gaan.

Dit wil niet zeggen dat iedereen evenveel potentieel heeft. Tenniscoryfee Justine Henin zou waarschijnlijk nooit een even goede volleybalspeelster zijn geworden. Maar zonder de uren doorgedreven training en het doorbijten van frustraties zou haar backhand ook niet het meest dodelijke wapen in het vrouwelijke tenniscircuit zijn geworden.

Steun voor de jezuïeten. Eigenlijk wordt hiermee academische steun gegeven aan het pedagogische werk van de jezuïeten. Zij probeerden het maximale uit elk van hun leerlingen te halen. ‘Er zit meer in u’, was een van hun stellingen. Het is inderdaad elitair, maar dan in de zin dat zo’n uitspraak leerlingen op een hoger niveau wil tillen. Vandaag vinden de meesten zoiets negatief. Ons onderwijs moest socialer worden, en men heeft een gemeenschappelijke deler nagestreefd. Alleen is de nivellering naar onderen gebeurd.

Elitair is niet slecht. Door het afwijzen van een ‘elitaire’ visie op opleiding is er heel wat talent verloren gegaan. Velen verlaten het onderwijs zonder te beseffen wat hun ware potentieel is.

Eigenaardig dat men dat elitaire wél toelaat en zelfs aanmoedigt in sport en artistieke takken. Daar mag er zonder problemen streng worden geselecteerd. Slimme studenten echter moeten met hun vingers zitten draaien tot ze op hun achttiende naar de universiteit kunnen. Voor sommigen is dat puur tijdverlies. Vincent Kompany stond op zijn zeventiende in de nationale ploeg. Maar een gelijkaardig supertalent in talen of wiskunde mag zich niet zo snel meten met de besten. Wat een hypocrisie.

Niet meer middelen, maar beter alloceren. Internationale resultaten tonen aan dat ons onderwijs kwaliteit aflevert (zie grafiek). Dat wil echter niet zeggen dat het niet beter kan. Misschien kunnen de middelen efficiënter worden aangewend. Vooral goede scholen en – nog meer – goede leraren zouden beter moeten worden beloond als ze excellentie stimuleren of aanleren. Of het nu op sociaal, creatief of intellectueel vlak is, leraren worden onvoldoende beloond voor uitmuntendheid.

Heel wat goede leraren worden ongetwijfeld gemotiveerd door andere dan financiële motieven. Ze beleven plezier aan het werken met jonge mensen en het vormen van hun talent. Maar toch gaan erg veel potentieel goede leraren verloren voor het onderwijs. Daardoor blijven ook heel wat diamanten ongeslepen, en dat betekent dat de potentiële welvaart niet wordt benut. Waarmee ik niet wil zeggen dat men nu maar voor alle onderwijzers de geldkraan moet opendraaien. Er moeten echter meer mogelijkheden komen voor differentiatie tussen de leraren.

Het belangrijkste blijft echter de drive van de persoon zelf. Velen houden niet van de dingen waarvan ze denken dat ze die niet goed kunnen. En dus geven ze te snel op, en maken zichzelf wijs dat ze geen talent hebben. Maar wat de meesten ontbreekt, is alleen de wil om echt goed te zijn en doelgericht te blijven trainen. Hoe jonger je daarmee begint, hoe beter. Als u de jezuïeten niet gelooft, geloof dan de wetenschappers. U zult versteld staan van wat u kunt. Plus est en vous!

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be (1) Anders Ericsson, ‘Cambridge Handbook of Expertise and Expert Performance’, 2006.

Geert Noels

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content